Ελλείμματα

Ηταν το καλοκαίρι του 1954 που υποψήφιος φοιτητής βρέθηκα στην έναρξη των παραστάσεων αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο. Ηταν η πρώτη μετά τον Εμφύλιο απόπειρα να οργανωθεί μία εκδρομή, με τα μικρά μέσα συγκοινωνίας της εποχής σε μια, τότε, απομονωμένη περιοχή της Πελοποννήσου. Σκηνοθέτης ο Ροντήρης, συνθέτης ο Δημήτρης Μητρόπουλος, σκηνογράφος ο Κλώνης, ενδυματολόγος ο Φωκάς, όλοι μυθικά πρόσωπα της θεατρικής μας ζωής. Εργο ο «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη και πρωταγωνιστές η Ελσα Βεργή και ο πολλά υποσχόμενος νέος πρωταγωνιστής Αλέκος Αλεξανδράκης. Χορογράφος η Λουκία.

Ο Ροντήρης είχε πρώτος στα νεώτερα χριστιανικά χρόνια ανεβάσει τραγωδία στην Επίδαυρο, το 1938, την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή πάντα με μουσική Μητρόπουλου, πάντα με τον Φωκά, τον Κλώνη, τη Λουκία και πρωταγωνίστρια την Παξινού (Ηλέκτρα) και Κλυταιμνήστρα την τραγική Ελένη Παπαδάκη.

Μεσολάβησε το 1939 ο Παγκόσμιος Πόλεμος, σε μας το Αλβανικό, η Κατοχή, ο Εμφύλιος και έτσι έμεινε εκείνη η πρώτη σύγχρονη παράσταση τραγωδίας στο έξοχο αρχαίο αμφιθέατρο. Οταν το 1955 το Φεστιβάλ Επιδαύρου έγινε επίσημος κρατικός πολιτιστικός και τουριστικός θεσμός με τον «Ιππόλυτο» και την «Εκάβη» του Ευριπίδη με την Παξινού και σκηνοθέτη τον Μινωτή, έγραψα πρόσφατα, η παράσταση μεταδόθηκε απευθείας από το αργολικό θέατρο από το κρατικό ραδιόφωνο, ακριβώς την ώρα που κάθε μέρα μεταδιδόταν το δελτίο ειδήσεων.

Αν γυρίζω σήμερα σε σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις του παρελθόντος (μόλις βγαίναμε καθημαγμένοι από τον Εμφύλιο) είναι για να εκφράσω την έκπληξή μου, άλλη μια φορά, διότι δεν βλέπω σε προεκλογική περίοδο στα προγράμματα των κομμάτων μία θέση (θα επιθυμούσα πρωτεύουσα) στον πολιτισμό και στην Παιδεία.

Και δεν αναφέρομαι στις γενικόλογες εξαγγελίες που συχνά αφθονούν και πέφτουν στο κενό.

Σ’ αυτόν τον τόπο, τον ευλογημένο, όπου ζούμε, δεν είναι μονάχα η θάλασσα και τα αρχαία μνημεία που καθορίζουν το πολιτιστικό και τουριστικό τοπίο.

Υπάρχει ελληνική ποίηση. Πας στο εξωτερικό και βρίσκεις ακόμη και στα κιόσκια των συνοικιών και της επαρχίας σ’ όλα τα κράτη βιβλία τσέπης με ανθολογία της ποίησης, όχι μόνο στην εθνική γλώσσα αλλά και στις «διεθνείς», αγγλικά, ισπανικά, ρωσικά αλλά και κινέζικα!

Εχουμε πολλούς μεγάλους ποιητές στη νέα γλώσσα μας κι όχι μόνο τους αρχαίους. Αλλά μήπως μπορεί ένας μορφωμένος τουρίστας να βρει στα κιόσκια αλλά και στα εκδοτήρια μουσείων και αρχαιολογικών χώρων μια ανθολογία αρχαίων λυρικών ποιητών μεταφρασμένων π.χ. αγγλικά; Κυκλοφορούν σε έκδοση τσέπης η Σαπφώ, ο Ανακρέων, ο Πίνδαρος, ακόμη και τα τολμηρά ερωτικά ποιήματα της Παλατινής Ανθολογίας; Αναφέρομαι σε εκδόσεις ελλήνων εκδοτών ή κρατικές, διότι βέβαια στα ξενόγλωσσα βιβλιοπωλεία βρίσκει κανείς το παρελθόν μας που οι ξένοι το σέβονται και το μελετούν.

Αλλά υπάρχει και μια ανθολογία, σε έκδοση τσέπης, με Σολωμό, Κάλβο, Παλαμά, Σικελιανό, Καρυωτάκη, Βάρναλη, Καβάφη, Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσο, Αναγνωστάκη, Λειβαδίτη και νεώτερους;

Ο Καβάφης έγινε παγκόσμια γνωστός, αλλά ο ξένος φιλαναγνώστης δεν γνωρίζει πως αυτός ο τόπος ανταγωνίζεται σε ποιότητα και υψηλές ιδέες την αρχαία λυρική παράδοση.

Αλλά υπάρχει στη διάθεση και των ξένων και του μέσου έλληνα (με τη λειψή μέση εκπαίδευση) μια έκδοση με τους έλληνες ζωγράφους, γλύπτες και χαράκτες από τον Λύτρα έως τον Φασιανό, από τον Χαλεπά έως τον Βαρώτσο, από τον Δημήτρη Γαλάνη έως τη Βάσω Κατράκη;

Το έγραψα και άλλοτε. Πριν από δεκαπέντε χρόνια μεταφράστηκαν σε ευρωπαϊκές γλώσσες 30 νεοέλληνες θεατρικοί συγγραφείς με έξοδα του υπουργείου Πολιτισμού και τα έργα κρέμονται ορφανά στο Διαδίκτυο γιατί η Πολιτεία δεν διαδίδει αυτήν την προίκα και δεν μετέχει στην παραγωγή της από ξένους θιάσους. Το κάνουν οι Ιρλανδοί, οι Γάλλοι, οι Ισπανοί και χαρήκαμε τα τελευταία επιτεύγματα της δραματουργίας τους.