Θα υπνοβατήσει ως «σκοτεινή ήπειρος»;

Οσο πλησιάζουν οι ευρωεκλογές ολοένα και εντονότερα τίθεται το ερώτημα εάν υπάρχει κάποιο διακύβευμα που να γίνεται κατανοητό από τον μέσο ευρωπαίο πολίτη. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει. Ανάμεσά τους και ο Γ. Πρετεντέρης, ο οποίος έγραφε πρόσφατα ότι «… ο μέσος ψηφοφόρος σε ολόκληρη την Ευρώπη δεν ξέρει γιατί ακριβώς ψηφίζει ούτε αν έχει σημασία τι θα ψηφίσει. Δεν υπάρχει αυτονόητο ζητούμενο.

Στις βουλευτικές εκλογές ξέρει ότι βγάζει κυβέρνηση». Η άποψη αυτή είναι ταυτόχρονα σωστή και λάθος. Σωστή, γιατί όντως ο μέσος ψηφοφόρος «δεν ξέρει για τι ακριβώς ψηφίζει». Λάθος, γιατί παρά ταύτα υπάρχει διακύβευμα και επιπλέον με τις εκλογές «βγάζει» και οιονεί κυβέρνηση, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενώ «εκλέγει» τον πρόεδρό της. Αλλά το διακύβευμα των ευρωεκλογών πηγαίνει πολύ βαθύτερα: αφορά τη σταθερότητα, την ευημερία και τελικά τη δημοκρατία στην ίδια την Ευρώπη. Και τούτο γιατί για πρώτη φορά τα αγαθά αυτά – τόσο αυτονόητα για τον μέσο ευρωπαίο πολίτη – απειλούνται.

Απειλούνται από τις δυνάμεις του εθνολαϊκισμού που θέλουν να καταλάβουν τώρα και να καταλύσουν την Ευρώπη «εκ των έσω». Να την αλώσουν μέσω της ενίσχυσης της δύναμής τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Μ. Σαλβίνι επιδιώκει π.χ. την ενοποίηση όλων των εθνολαϊκιστικών, ακροδεξιών δυνάμεων σε μια ενιαία πολιτική ομάδα εντός του ΕΚ, ώστε να μπορούν να επιβάλλουν την άποψή τους στη νομοθετική και άλλες διαδικασίες, έστω κι αν όπως όλα δείχνουν πως δεν πρόκειται να έχουν την απόλυτη πλειοψηφία. Αλλά πάντως θα έχουν ενισχυμένη παρουσία – όπως άλλωστε πιστοποιούν και τα αποτελέσματα των εκλογών στη Φινλανδία, όπου το κόμμα των εθνικιστών Φινλανδοί κατέλαβε τη δεύτερη θέση με ποσοστό 17,5% του εκλογικού σώματος.

Ολα αυτά όμως είτε δεν τα πολυγνωρίζει ο μέσος ευρωπαίος πολίτης είτε τείνει να υποτιμά τη σημασία τους για να ξυπνήσει ενδεχομένως μια μέρα με την Ευρώπη ως μια «νέα σκοτεινή ήπειρο». Και αυτό το σενάριο δεν είναι και τόσο εξωπραγματικό. Η Ευρώπη έχει μια τρομακτική ικανότητα να διολισθαίνει στο σκοτεινό παρελθόν της. Η ευθύνη για την οποιαδήποτε άγνοια του διακυβεύματος και άλλων δεδομένων βαρύνει πολλούς και πρωτίστως την ίδια την Ενωση και ειδικότερα το ΕΚ αλλά και τις πολιτικές δυνάμεις που σταθερά τείνουν να μετατρέπουν τις ευρωεκλογές σε εθνικές εκλογές.

Οταν π.χ. η ΝΔ αναφέρεται στις ευρωεκλογές ως «δημοψήφισμα για να φύγει ο Τσίπρας» μπορεί η αναφορά να έχει εσωτερικό πολιτικό νόημα, αλλά από την άλλη μεριά με τον τρόπο που διατυπώνεται ακυρώνεται πλήρως το περιεχόμενο, η ατζέντα και το ευρωπαϊκό διακύβευμα των εκλογών. Η Ευρώπη εξαφανίζεται από την πολιτική συζήτηση. Και για ένα υποτίθεται ευρωπαϊκό κόμμα αυτό είναι ακατανόητο. Αλλά και οι άλλες πολιτικές δυνάμεις δεν κάνουν κάτι το αισθητά διαφορετικό (με εξαίρεση ίσως το ΚΙΝΑΛ το οποίο υιοθέτησε Διακήρυξη για τις ευρωεκλογές με οκτώ συγκεκριμένους πυλώνες για το μέλλον της Ευρώπης). Οπως δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντ. Τουσκ, «η Ευρώπη θα πρέπει κάπου κάπου να ονειρεύεται» αλλά για να μη υπνοβατήσει και σε καμιά νέα καταστροφή καλό είναι τη σωστή στιγμή να παίρνει και τις σωστές αποφάσεις.

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και υποψήφιος ευρωβουλευτής με το ΚΙΝΑΛ