Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της κωμωδίας (Μέρος Ε’)

Όλα τα μέχρι τούδε προαναφερθέντα αφορούν πομπές, χορούς και τραγούδια χορωδιών. Πράγματι, η χορωδία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της κωμωδίας, όπως εξάλλου και της τραγωδίας.

Το ξεχωριστό επίτευγμά της, που συνιστά χαρακτηριστικό γνώρισμα της αρχαίας κωμωδίας και απαντά στην εξελιγμένη μορφή των έργων του Αριστοφάνη, είναι η παράβασις: ο χορός, ως πρόσωπο του δράματος ή εξ ονόματος του ποιητή, απευθύνεται στο κοινό προβαίνοντας σε σχόλια επί του γενικού θέματος του έργου, διατυπώνοντας κρίσεις που αναφέρονται στην πολιτική και κοινωνική κατάσταση της πόλης.

Στην πλήρη μορφή της η παράβασις απαρτίζεται από επτά μέρη, που διαφοροποιούνται πρώτιστα ως προς το μέτρο και δευτερευόντως ως προς το περιεχόμενο και ενδεχομένως τον τρόπο εκφοράς.

Δομικό στοιχείο της αρχαίας κωμωδίας αποτελεί και ο αγών, η σκηνή της φιλονικίας, που παίζει το ρόλο των επεισοδίων της τραγωδίας. Και εδώ, όπως και στην προαναφερθείσα παράβαση, το παλαιότερο δείγμα που γνωρίζουμε είναι ο τεχνικά εξελιγμένος τύπος του Αριστοφάνη.

Δύο υποκριτές ή ένας υποκριτής και ο χορός εκθέτουν δύο αντιτιθέμενες απόψεις. Κάθε πλευρά πασχίζει να επικρατήσει, ενώ η λύση του συμβιβασμού δεν προβλέπεται.

O αγών, που εκφράζει κυρίως την προσωπική γνώμη του ποιητή, συνδυάζει τα αδόμενα μέρη και τα απαγγελλόμενα μέρη, δημιουργώντας μια εναλλαγή που την ονομάζουμε επιρρηματική (επιρρηματική συζυγία).

Μάλιστα, η εξαιρετικά στενή σύνδεση του αγώνα με το χορό μάς επιτρέπει να υποθέσουμε ότι αρχικά υπήρχαν δύο χοροί ή ημιχόρια που φιλονικούσαν.

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της κωμωδίας (Μέρος Α’)

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της κωμωδίας (Μέρος Β’)

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της κωμωδίας (Μέρος Γ’)

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της κωμωδίας (Μέρος Δ’)