Βιβλία στο Χνάρι

Πριν από λίγες μέρες στο φιλόξενο Art Polis Café παρακολούθησα μια εξαιρετική βραδιά αφιερωμένη στο παλαιό βιβλιοπωλείο Χνάρι που την τίμησαν με τις ομιλίες τους εξαιρετικοί επιστήμονες, συγγραφείς και εκδότες. Τι ήταν όμως το Χνάρι; Τις πρώτες μέρες της Μεταπολίτευσης με την πνοή της αγάπης προς τη γνώση, όπως τότε δογματικά την καταλαβαίναμε οι περισσότεροι – δυο νέοι τότε άνθρωποι, η αείμνηστη Μαρία Δημητριάδη και ο Γιώργος Τσιλδερίκης, άνοιξαν ένα μικρό βιβλιοπωλείο λίγων τετραγωνικών σε μια οδό πιο μικρή και από το βιβλιοπωλείο, στην Κιάφας 5 και Ακαδημίας.

Την πρώτη φορά που μπήκα σ’ αυτό το βιβλιοπωλείο ήμουν 18 ετών. Σε μια Αθήνα που δεν την ήξερα καθόλου βρέθηκα στην Ομόνοια με σκοπό να πάω να ψάξω στα αθηναϊκά βιβλιοπωλεία, αυτό που δεν πρόσφεραν ή και που δεν ήξερα να ψάξω στα επαρχιακά. Μπήκα στο Χνάρι. Και έμεινα εκεί ώς σήμερα. Το Χνάρι κάποια στιγμή έκλεισε. Αλλά κανείς από τους παρευρισκομένους δεν θυμόταν πότε έκλεισε, ούτε το ανέφερε κάποιος από τους ομιλητές.

Ας γυρίσω στην πρώτη μου επίσκεψη, μπήκα μέσα λίγο ψαρωμένος αλλά και λίγο καχύποπτος. Και αμέσως με το πρώτο βλέμμα του Γιώργου, χωρίς να μου πει τίποτα, κατάλαβα ότι εδώ θα γίνει ο αγαπημένος μου χώρος. Και έγινε. Εγινε ο χώρος που με έμαθε να αγαπώ το βιβλίο. Εδώ σε μια εποχή δογματισμών, δογματικοί άνθρωποι, και εγώ ένας εξ αυτών, έμαθαν την αγάπη προς τον πλουραλισμό των βιβλίων αρχικά, τον πλουραλισμό των ιδεών στη συνέχεια και τον φιλελευθερισμό αργότερα, ως συνέπεια των προηγούμενων. Οταν δέκα χρόνια αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, μελετούσα τον Διαφωτισμό, ρώτησα τον Γιώργο να μου συστήσει κανένα βιβλίο για το πώς φτάσαμε στον Διαφωτισμό και αυτός μου πρότεινε «Το απολυταρχικό κράτος» και το «Από την αρχαιότητα στον φεουδαρχισμό» του Πέρι Αντερσον. Δεν τα έβγαλα ποτέ από την πρώτη θέση στη βιβλιοθήκη μου και στην καρδιά μου.

Η επτάχρονη Σαρλότ Ελίζαμπεθ Μπράουν, κόρη ενός φτωχού ιερέα, όταν διάβασε τον σαιξπηρικό «Εμπορο της Βενετίας», δήλωσε: «Ηπια ένα μεθυστικό κρασί που με ζάλισε για πολλά χρόνια». Οι θαμώνες της Κιάφας 5 ήπιαν και αυτοί αυτό το μεθυστικό κρασί που ακόμη τους ζαλίζει και θα τους ζαλίζει ώς τον θάνατό τους. Ηπιαν από το κρασί που λέγεται καλό βιβλίο. Γιατί ο Γιώργος ήξερε να προτείνει καλά βιβλία. Ενα μόνο μου έκανε εντύπωση στην εκδήλωση. Χωρίς να θέλω να κάνω καμία γενίκευση, δεν είδα εκεί ούτε έναν «επαγγελματία» πολιτικό. Αλήθεια, πού θα βρούμε σήμερα Τσιλδερίκηδες να εκπαιδεύσουν πολιτικούς που θα αγαπούν τη γνώση και τους φορείς της; Ή μήπως δεν χρειάζεται; Αν η απάντηση είναι πως δεν χρειάζεται, τότε δεν χρειάζεται και η πολιτική όπως την ξέραμε. Γι’ αυτό όμως και γεννιούνται όλο και περισσότερα αβγά του φιδιού.

Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας

Σε λίγες μέρες κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια το βιβλίο του «Το πρωτείο της Δημοκρατίας. Σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία»