Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου αναλύει την «Αρχή του Αρχιμήδη»

H παράσταση «Η αρχή του Αρχιμήδη» του Ζουζέπ Μαρία Μιρό παρουσιάζεται από Τετάρτη έως Κυριακή στο Θέατρο Skrow (Αρχελάου 5, Παγκράτι, τηλ. 210-7235.842, είσοδος 8-12 ευρώ).

Το έργο αυτό είναι η νέα σκηνοθεσία του Βασίλη Μαυρογεωργίου. Ένα σύγχρονο ισπανικό έργο ενός καταξιωμένου ισπανού συγγραφέα που μας φέρνει αντιμέτωπους με ένα αριστοτεχνικά απλό δίλημμα. Πρωταγωνιστούν οι Σεραφείμ Ράδης, Γιάννης Σοφολόγης, Μιχάλης Συριόπουλος, Μαρία Φιλίνη.

Η ιστορία στήνεται γύρω από τον Τζόρντι, ένα δάσκαλο σε ομάδα κολύμβησης παίδων που αγκαλιάζει και δίνει ένα φιλί σε ένα αγοράκι που κλαίει γιατί φοβάται το νερό και δε θέλει να κολυμπήσει χωρίς σωσίβιο.

Μια τρυφερή κίνηση ενθάρρυνσης ενός καλού δασκάλου. Μια απρεπής κίνηση με υποβόσκουσα σεξουαλική πρόθεση. Μια κίνηση που ίσως αποκαλύπτει περισσότερα πράγματα για τον παρατηρητή από ότι για τον δράστη. Ποιος είναι αυτός που κοιτάει; Από ποια οπτική; Μια κίνηση που θα αποτελέσει αφορμή μιας αλληλουχίας εκρηκτικών συζητήσεων και καταστάσεων για να έρθουν στην επιφάνεια καχυποψίες, προκαταλήψεις και φόβοι.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης μιλάει στα «Νέα» για το έργο, τις συζητήσεις που ανοίγει και την οπτική.

Τι σας ιντρίγκαρε στο έργο και το επιλέξατε για να το παρουσιάσετε;

Η θεματική του έργου θεωρώ ότι έχει άμεση σχέση με τα όσα παρακολουθούμε να εξελίσσονται γύρω μας τα τελευταία χρόνια. Οι γενετικές και φυλετικές διακρίσεις που βρίσκουν έφορο έδαφος σε μια Ευρώπη υπό κρίση, η άνοδος της ακροδεξιάς και η άνεση με την οποία παρακολουθούμε πλέον να εκφράζεται η βία και το μίσος κατά την άποψή μου, μας οδηγούν στο να συνηθίζουμε και να αποδεχόμαστε πρακτικές που γυρίζουν τον πολιτισμό αιώνες πίσω. Η ανοησία και η συσπείρωση ανθρώπων κάτω από ιδέες που δεν έχουν καμία λογική αλλά βασίζονται στον φόβο και στην έκφραση της βίας μπορούν μέσω των social media να οργανώνονται πλέον γρήγορα και εύκολα. Είναι άλλωστε καθημερινή ρουτίνα να συναντάς στο Facebook ρατσιστικά, ομοφοβικά αστεία ή κάποιον που επιδεικνύει με υπερηφάνεια, φωτογραφίες με το νέο του ταττού που απεικονίζει κάποιο φασιστικό σύμβολο. Η δολοφονία ενός ανθρώπου στο κέντρο της Αθήνας με την δικαιολογία ότι όταν κλέφτης και τοξικομανής, φωνάζει πως ζούμε σε μια εποχή που ακόμα και η πιθανότητα του να διαπράξει κάνεις ένα έγκλημα καταδικάζεται από μια κοινωνία που καταναλώνει αμάσητη την είδηση στην τηλεόραση ή στα social media, και ένα σωρό αυτόκλητοι τιμωροί είναι πρόθυμοι να εκτελέσουν άμεσα σε κάποιο πεζοδρόμιο την καταδίκη, σκοτώνοντας κάποιον αθώο. Η θεματική του έργου κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ σεξουαλικής παρενόχλησης και απλής ενθάρρυνσης. Εσείς πώς τα χειρίζεστε τελικά αυτά τα όρια;

Το έγκλημα είναι έγκλημα και τα όρια του ορίζονται ξεκάθαρα από την δικαιοσύνη. Για να καταδικαστεί κάποιος χρειάζονται αποδείξεις και πρέπει φυσικά να περάσει μέσα από μία δική για να καταδικαστεί εν τέλει. Εάν κρινόμασταν ένοχοι για τους σπόρους των κρυφών μας διαστροφών ή για τα εγκλήματα που εν δυνάμει θα μπορούσαμε να διαπράξουμε τότε θα έπρεπε να γεννιόμαστε κατευθείαν στην φυλακή. Με την ευκολία που η κοινωνία μας καταδικάζει κάποιον μόνο και μόνο επειδή εμφανίζεται αξύριστος ένα πρωί στην τηλεόραση με τον τίτλο κάποιο εγκλήματος από κάτω, παίζει και το έργο. Προσπαθεί να σε βάλει στην θέση του θύτη αλλά και του θύματος. Να σκεφτείς αν θα άφηνες το παιδί σου για μια ώρα με κάποιον που υποψιάζεσαι πως είναι παιδόφιλος. Από την άλλη μεριά έχει σκοπό να γεννήσει στον θεατή την απελπισία του να προσπαθεί κάνεις να αποδείξει πως δεν είναι ελέφαντας. «Για να αποφύγουμε τα προβλήματα, προσπαθούμε να μην μένουμε μόνοι με ένα παιδί» λέει κάποια στιγμή η Άννα η διευθύντρια του κολυμβητηρίου. Παίρνετε τελικά θέση στο δίλημμα που θέλετε στους θεατές σας; Όλη η τεχνική του κειμένου έχει να κάνει με το πώς μπορούν να γεννιούνται συνεχώς επιχειρήματα στο μυαλό του θεατή που δικαιολογούν ποτέ την μια και πότε την άλλη πλευρά. Ο συγγραφέας μοιάζει να ρωτάει συνεχώς το ίδιο πράγμα «θέλεις την απόλυτη ασφάλεια ή είσαι διατεθειμένος να μάθεις να ζεις με τους φόβους σου;» πιστεύω ότι για να υπηρετήσει κάνεις σωστά ένα τέτοιο έργο, δεν πρέπει να επιλέξει ποτέ στρατόπεδο. Η ιστορία μοιάζει με κλεψύδρα. Ο χρόνος τελειώνει και ο θεατής πρέπει να επιλέξει καθώς τα γεγονότα πιέζουν.

Παίζετε πολύ με την οπτική στην παράσταση; Αν ναι, πώς;

Από γραφής το έργο έχει μια πολύ ξεκάθαρη κινηματογραφική λογική. Ο συγγραφέας θέλει να παρακολουθήσουμε τα γεγονότα αλλάζοντας οπτική γωνία και θεωρητικά αλλά και πρακτικά Αυτό για να επιτευχθεί χρειαζόταν ένα ιδιαίτερο σκηνικό που να εκτελεί ταχυδακτυλουργικά κόλπα. Αυτό προσπαθήσαμε να υλοποιήσουμε αλλά δεν θα κάνω παραπάνω σπόιλερ.

Τι συζητήσεις φιλοδοξείτε να γεννήσετε μέσα από τα όσα συμβαίνουν επί σκηνής;

Το έργο γέννα πολλές διαφορετικές αντιδράσεις. Ορισμένοι θεατές αναρωτιούνται εάν ο Τζόρντυ, που υποδύεται ο εξαιρετικός Μιχάλης Συριόπουλος, είναι τελικά ένοχος ή όχι. Άλλοι μπαίνουν στην θέση του και αισθάνονται αδικία. Τελικά μέσα από συζητήσεις που κάνουμε (σε μια από τις οποίες ήταν παρόν και ο ίδιος ο συγγραφέας) καταλαβαίνεις πόσο σημαντική είναι η θέση από την οποία παρακολουθεί κάποιος ένα γεγονός. Πόσο κοντά ή μακριά του είναι, και δεν εννοώ μέσα στο θέατρο. Είχαν ενδιαφέρον πράγματα που ακούσαμε από εκπαιδευτικούς, για την εμπειρία τους με γονείς που ανησυχούν υπερβολικά για τα παιδιά ή το ανάποδο, πόση εντύπωση δηλαδή τους έκαναν γονείς που ήταν χαλαροί και που προσπαθούν να αφήσουν τα παιδιά τους πιο ελεύθερα. Σκέψεις γονιών που πηγαίνουν τα παιδιά τους σε κάποιο παιδικό σταθμό και πόσο δύσκολο είναι να μάθουν να εμπιστεύονται τον εκάστοτε υπεύθυνο. Είναι πάντως πολύ χρήσιμο να μπορείς να αντιληφθείς και να ανοίξεις μια κουβέντα πάνω στα αντανακλαστικά μιας κοινωνίας.

Σε ποια αρχή του Αρχιμήδη αναφέρεστε και πώς εμπλέκεται στην ιστορία σας;

Κάθε σώμα βυθισμένο σε ρευστό δέχεται άνωση ίση με το βάρος του ρευστού που εκτοπίζει. Αυτό σημαίνει πως αν το βάρος είναι μεγαλύτερο από την άνωση που δέχεται το σώμα τότε αυτό βυθίζεται ενώ στην αντίθετη περίπτωση επιπλέει. Για μένα αυτό δείχνει ότι από την στιγμή που θα βρεθείς στο νερό ο ο τρόπος που αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα μπορεί να σε κρατήσει στην επιφάνεια ή και να σε πνίξει. Είναι αυτή η στιγμή που λες σε κάποιο παιδί να μην φοβάται, να προσπαθήσει να είναι ήρεμο μέσα στο νερό. Είναι η στιγμή που μαθαίνεις να ισορροπείς πάνω στο ποδήλατο. Και μόνο ο φόβος μπορείς να βυθίσει ολόκληρες κοινωνίες στο σκοτάδι.