Αριστοτέλης Ωνάσης : Ο περιπετειώδης βίος του έλληνα κροίσου

Κοντογιαννίδης Τάσος Κ.

Συμπληρώνονται σήμερα 44 χρόνια από τότε που έφυγε από τη ζωή (15-3-1975), ο πολυσυζητημένος Έλληνας Κροίσος Αριστοτέλης Ωνάσης, που γινόταν τακτικά είδηση στις εφημερίδες, για τα πλούτη και τους έρωτες του. Η αυλαία του πολυτάραχου βίου του άνοιξε στις 20 Ιανουαρίου 1906 στη Σμύρνη. Τότε, στην προκυμαία του λιμανιού, ο καπνοβιομήχανος Σωκράτης Ωνάσης, από το Μουταλάσι της Καππαδοκίας, καθώς γύριζε με το βαπόρι απ’ την Καβάλα όπου πήγε ν’ αγοράσει μυρωδάτα καπνά, μαθαίνει από τον γραμματικό του, ότι η σύζυγός του Πηνελόπη γέννησε γιό! Γεμάτος χαρά ο Σωκράτης, αφού έδωσε το μπαξίσι στον υπάλληλό του, τράβηξε με την άμαξα να δει το γιό του. Τον βάφτισε Αριστοτέλη. Πιστή η οικογένεια στην αρχαιοελληνική παράδοση, έβαζε ονόματα όπως: Σωκράτης, Πηνελόπη, Άρτεμις, Καλλιρρόη, Αλέξανδρος, Αθηνά. Μόνο το Χριστίνα δόθηκε κατ’ απαίτηση της Τίνας Λιβανού.

Η τυχερή… τραμβία

Ο Αριστοτέλης, φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης και παρακολουθούσε τις πατρικές δουλειές στο καπνεργοστάσιο. Η μικρασιατική καταστροφή φέρνει την οικογένεια στην Αθήνα, και ο Αριστοτέλης δουλεύει κλητήρας στην εφημερίδα «Ελεύθερος Λόγος» του Κώστα Αθάνατου.

Τον Μάρτη του 1925, στο λιμάνι του Πειραιά, ο νεαρός Αρίστος Ωνάσης, με τη βαλίτσα στο ένα χέρι, στην τσέπη 250 δολάρια και το χαρτί της άδειας του Νάνσεν στο άλλο χέρι, (διαβατήριο του νορβηγού Φρίντζοφ Νάνσεν υπεύθυνου από την Κοινωνία των Εθνών για τους πρόσφυγες της Ανατολής) μπήκε στο βαπόρι για την Ιταλία και από την Νάπολη, με το προσφυγικό πλοίο «Τομάσο Ντι Σαβοΐα» τράβηξε για την Αργεντινή, μαζί με χίλιους άλλους μετανάστες για να βρει την τύχη του…

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης με τον πατέρα του Σωκράτη, όταν έφυγαν το 1922 από την Σμύρνη

Τριγύριζε στους δρόμους του Μπουένος Αϋρες για να βρεί δουλειά, όπου οι Αργεντίνοι χαρακτήριζαν, ΄Ελληνες, Αρμένιους, Σύρους και Λιβανέζους υποτιμητικά και περιφρονητικά «Τούρκους». Το καλοκαίρι του 1966, ο Ωνάσης έδωσε συνέντευξη στο περιοδικό «Τime» και μεταξύ άλλων ανέφερε ότι η τύχη του χαμογέλασε στο Μπουένος Αϊρες όταν μέσα στο τραμ συνάντησε εντελώς τυχαία δυο άτομα να κουβεντιάζουν ελληνικά και ότι ένας από αυτούς, του βρήκε δουλειά στην εταιρία που εργαζόταν… Ποιος ήταν όμως, αυτός ο ευεργέτης του;

Το 1978 δέχτηκα στην εφημερίδα που εργαζόμουν ένα τηλεφώνημα από κάποιον κύριο που είχε κάτι σοβαρό να μου αποκαλύψει. Μου έκλεισε ραντεβού στην πλατεία Βικτωρίας κι εκεί συνάντησα έναν ηλικιωμένο αλλά καλοστεκούμενο κύριο, που μόλις είχε έρθει από τη Χιλή. Το όνομα του Κυριάκος Γαζίδης προσφυγόπουλο το 1922 από την Κωνσταντινούπολη, που έφυγε τότε στην Αργεντινή, βρήκε δουλειά κι εργαζόταν. Μετά πήγε στη Χιλή και τέλος ήρθε στην Αθήνα. Καθίσαμε στην «καφετέρια» του Μίμη Δομάζου και άρχισε να μου αφηγείται…

Ο Τέλης, έτοιμος για το ταξίδι του στην Αργεντινή.

«Κατεβαίναμε μ’ έναν φίλο μου με την τραμβία (τραμ) στο κέντρο του Μπουένος Άιρες, μετά την εργασία μου σε τηλεφωνική εταιρία. Καθώς μιλούσαμε, ένας συνεπιβάτης στα μπροστινά καθίσματα, γύρισε, μας κοίταξε και γέλασε λέγοντας «γεια σας πατριωτάκια! Κι εγώ ΄Ελληνας είμαι! Πριν από λίγο καιρό ήρθα από την Ελλάδα…» Τον ρώτησα πώς σε λένε και μου απάντησε Αρίστο, Αριστοτέλη Ωνάση. Του είπα καλώς ήρθες στην Αργεντινή και να περάσεις καλά. Κατεβήκαμε από το τραμ, πήγαμε στο μπαρ Λα Μπόκα και μας λέει ότι οι οικονομίες του άρχισαν να εξανεμίζονται, πρέπει να βρει οπωσδήποτε δουλειά και αν μπορούσαμε να του συστήσουμε καμιά, έστω και για εργάτης.

Κυριάκος Γαζίδης, ο άνθρωπος που βρήκε δουλειά στον Ωνάση στο Μπουένος Άιρες

Την επομένη ήμερα τον πήρα στην τηλεφωνική εταιρία «United Telecom» και τον πήγα στον διευθυντή μου έναν εγγλέζο αξιωματικό, τον Σμιθ, που είχε υπηρετήσει στη Θεσσαλονίκη στους βαλκανικούς πολέμους και μιλούσε πάντα με αγάπη για την πόλη αυτή. Μόλις του είπε ο Αρίστος ότι ξέρει ξένες γλώσσες, τον προσέλαβε και δουλεύαμε για ένα μήνα μαζί και έπαιρνε 150 πέσος, κάπου 200 δολάρια μηνιάτικο.

Αργότερα, χτύπησε από μόνος του την πόρτα του διευθυντού και άρχισε την κουβέντα μαζί του στα Αγγλικά. Του είπε ο πονηρός ψέματα, για να του τραβήξει την προσοχή, ότι γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη(!) τον ζάλισε κυριολεκτικά και τον συμπάθησε! Είδε ότι έχει και προσόντα, είναι έξυπνος αν και 20 χρονών, τον μετέθεσε σε καλή δουλειά και δούλευε ανάμεσα σε κορίτσια στους τηλεφωνικούς πίνακες. Έκανε υπερωρίες, περιόρισε τα έξοδα του με τις γυναίκες που ήταν η αδυναμία του και μετακόμισε σε δωμάτιο ενός οικοτροφείου στην λεωφόρο Εσμεράλδα.

Το κτίριο της τηλεφωνικής εταιρίας «United Telecom» όπου εργαζόταν ο Ωνάσης

Δαιμόνιο εμπορικό μυαλό

Εμεινε στην τηλεφωνική εταιρία τρία χρόνια, ενώ παράλληλα άρχισε να ασχολείται και με το εμπόριο. Έστελνε δέρματα από την Αργεντινή στην Ελλάδα κι έφερνε από εκεί καπνά. Με το δαιμόνιο εμπορικό μυαλό, δημιούργησε σε πέντε χρόνια, μεγάλη περιουσία από ένα μικρό εργοστάσιο παραγωγής τσιγάρων που άνοιξε.

Το 1928 υπογράφει για λογαριασμό της ελληνικής κυβερνήσεως διακρατική συμφωνία με την Αργεντινή και διορίζεται γενικός πρόξενος!

Ρευστοποιεί κατόπιν την περιουσία του, κάπου 1.000.000 δολάρια και αγοράζει σε τιμές ευκαιρίας τρία φορτηγά πλοία από καναδική εταιρία. Το 1932, παραγγέλλει το πρώτο πετρελαιοφόρο («Καλλιρρόη») και το 1940 άλλα δύο !

Με τον μικρό αλλά υπολογίσιμο στόλο, ο Ωνάσης γίνεται γνωστός στους ναυτιλιακούς κύκλους. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι σύμμαχοι ναύλωσαν τα πλοία του για να εξυπηρετήσουν τους πολεμικούς τους σκοπούς. Πολλά βούλιαξαν και μετά τον πόλεμο, ο Ωνάσης, από τις αποζημιώσεις που πήρε αγόρασε 17 δεξαμενόπλοια, ξενοδοχεία και καζίνο στο Μόντε Κάρλο.

Το 1950 δημοσιεύει σειρά άρθρων στον «Εθνικό Κήρυκα» για την ανάπτυξη της Ναυτιλίας που μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρή πηγή εισροής συναλλάγματος στην Ελλάδα. Το 1957 ιδρύει την «Ολυμπιακή Αεροπορία» και δρομολογεί αεροπλάνα σε πόλεις των πέντε ηπείρων.

Μονά-ζυγά με… φιστίκια

Ο Ωνάσης με την τεράστια περιουσία έκτισε έναν μύθο γύρω απο το όνομά του. Αγαπούσε τα γλέντια, τις όμορφες γυναίκες και τη… δημοσιότητα. Το 1946 νυμφεύθηκε την Τίνα Λιβανού, έγινε αποδεκτός στην κοσμική ελίτ και απέκτησαν τη Χριστίνα και τον Αλέξανδρο.

Η οικογένεια Τέλη και Τίνας Ωνάση με τα παιδιά τους Αλέξανδρο και Αθηνά στην Αθήνα

Το 1960 χωρίζει απο την Τίνα. Το διαζύγιό του σχολιάστηκε όπως και οι σχέσεις του με την αξεπέραστη πριμαντόνα της όπερας Μαρία Κάλας, χωρίς να την νυμφευθεί. Αντ’ αυτής νυμφεύθηκε το 1968 την χήρα του προέδρου Κέννεντυ, Ζακελίν.

Ο Ωνάσης σε ευχάριστες στιγμές με την Μαρία Κάλας που ήταν ερωτευμένη μαζί του

Ο γάμος του με την Τζάκυ Ωνάση που ξάφνιασε τους πάντες

Την άνοιξη του 1966, ο Ωνάσης κατέβηκε στον Πειραιά, στον Σκαραμαγκά σε εκδήλωση καθέλκυσης πλοίου. Μόλις βγήκε από τη λιμουζίνα του, είδε μπροστά του στο πεζοδρόμιο έναν νεαρό δημοσιογράφο, να τρώει φιστίκια. Τον πλησίασε χαμογελώντας, έβαλε το χέρι στο σακουλάκι, πήρε μερικά φιστίκια και με κλειστή την παλάμη τον ρωτά: «Μονά, ζυγά;» Ζυγά! Απαντά αιφνιδιασμένος ο δημοσιογράφος. Εκείνος ανοίγει την παλάμη, μετρά: «… τέσσερα πέντε, έξι, επτά! Μονά! Έχασες!» του λέει και τράβηξε στο χώρο της εκδήλωσης, τρώγοντας τα φιστίκια που κέρδισε στον… τζόγο. ( Ο δημοσιογράφος ήταν ο συγγραφέας του παρόντος που πήγε να καλύψει την εκδήλωση…)

Στα τέλη του 1972, ο Ωνάσης οργάνωσε την Ολυμπιακή Αεροπλοϊα την οποία θα έδινε στο γιο του Αλέξανδρο να την διευθύνει. Έβαλε τότε δίπλα του μία αεροσυνοδό για να διώξει απο κοντά του τη μεγαλύτερή του κατά 17 χρόνια (42 ετών) Φιόνα Φον Τύσσεν… Ο Αλέξανδρος (τον απέκτησε με την Τίνα Λιβανού, στις 30-4-1948), με τους δύο πιλότους του πατέρα του, έναν Άγγλο και έναν Αμερικανό, ανέβηκε τον Γενάρη του 1973 στο καινούργιο “πιάτζιο” για να το δοκιμάσει. Μετά θα έφευγε με το λίαρ τζέτ για το καρναβάλι του Ρίο. Το «πιάτζιο», μόλις συμπλήρωσε την τροχοπέδηση στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και απογειώθηκε, σε κλάσματα δευτερολέπτου, άγνωστο πώς, κατέπεσε και συνετρίβη από ύψος 10-15 μέτρων με ταχύτητα 160 χλμ την ώρα… Ο Αλέξανδρος τραυματίσθηκε σοβαρά και μεταφέρθηκε στο ΚΑΤ και ελαφρά οι άλλοι δύο πιλότοι.

Με τον αγαπημένο του γιο Αλέξανδρο

Η απώλεια του Αλέξανδρου

Ο Αριστοτέλης, γιόρταζε με φίλους τα γενέθλιά του στη Νέα Υόρκη που ήταν τα πιο μαύρα της ζωής του, γιατί συνεργάτες του τον πληροφόρησαν αμέσως για τον σοβαρό τραυματισμό του μονάκριβου γιού του Αλέξανδρου. Παράτησε τα γλέντια και τις τελετές κι έφυγε εσπευσμένως απο την Νέα Υόρκη με την Τζάκυ στην Αθήνα, έχοντας μαζί του τρεις αμερικανούς νευροχειρουργούς υπο τον Πόκιν, τον καλύτερο στον κόσμο. Αλλά και το γραφείο του στο Λονδίνο, ναύλωσε αεροπλάνο της ΒΕΑ και μετέφερε αμέσως, μοναδικό επιβάτη, την άγγλο νευροχειρουργό Ρίτσαρσον στην Αθήνα…

Την επομένη το μεσημέρι, 23 Ιανουαρίου 1973, οι τέσσερις διάσημοι νευροχειρουργοί εξέτασαν για τελευταία φορά τον Αλέξανδρο και αργά το απόγευμα ο Πόκιν καλεί τον Αριστοτέλη και του λέει ξερά: «Δεν υπάρχουν ελπίδες διάσωσης του γιού σου και κάθε προσπάθεια να διατηρηθεί στη ζωή είναι άσκοπη και βασανιστική». Λίγα λεπτά μετά, στις 7, ο Αριστοτέλης για να επέλθει ταχύτερα το αναπόφευκτο και να μην ταλαιπωρείται ο ασθενής, ζητεί από τους γιατρούς να βγάλουν αμέσως τα σωληνάκια…

Μόλις οι γιατροί ανήγγειλαν το θάνατο του Αλέξανδρου, η μητέρα του Τίνα λιποθύμησε και ο Αριστοτέλης ξέσπασε σε λυγμούς. Και μέχρι σήμερα, αν και πολλά ελέχθησαν στο παρασκήνιο, κανείς δεν μπόρεσε να μάθει ποιοί «έφαγαν», άν «έφαγαν», τον ηλικίας, μόλις 25 ετών Αλέξανδρο και κτύπησαν τον Ελληνα κροίσο εκεί που πονούσε. Πάνω από 10.000 συλλυπητήρια τηλεγραφήματα δέχτηκε η οικογένεια Ωνάση, από βασιλείς, προέδρους, πρωθυπουργούς, και απλούς ανθρώπους.
Φεύγοντας ο Ωνάσης από το ΚΑΤ καταρρακωμένος ψυχικά και σωματικά, τον άκουσα να λέει σε συνεργάτη του, που προφανώς του είπε να κάνει «κουράγιο» : «Τι κουράγιο να κάνω όταν χάνω το μονάκριβο παιδί μου!.. Η ζωή για μένα πλέον, δεν έχει κανένα νόημα…»

Στις 3 Ιανουαρίου 1974, μέσα στο ιδιωτικό του αεροπλάνο, από τις 4 το απόγευμα εως τις 10 το βράδυ κατά την διάρκεια της πτήσης από το Ακαπούλκο του Μέξικο στην Νέα Υόρκη, έγραψε την 16σέλιδη διαθήκη του, με την οποία άφηνε τη μισή περιουσία του για κοινωφελή έργα στην Ελλάδα με το «΄Ιδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης» και την άλλη μισή στην κόρη του Αθηνά και την σύζυγο του Τζάκυ.

Από τον καημό του ο Ωνάσης πέθανε στο Παρίσι δυο χρόνια μετά το 1975 από μυασθένεια. Τόσα πρόσφερε στην Ελλάδα, όπως και ο Νιάρχος. Είδατε πουθενά να βάλουν το όνομα τους σε μια οδό για να τους τιμήσουν;