Ο Γιάννος Περλέγκας μιλάει στο in.gr για την παράσταση «Να ντύσουμε τους γυμνούς»

Μια νέα ανάγνωση στο έργο του Πιραντέλλο επιχειρεί ο Γιάννος Περλέγκας μέσα από την παράσταση «Να ντύσουμε τους γυμνούς» που παρουσιάζεται με μεγάλη επιτυχία στη σκηνή της Φρυνίχου του Θεάτρου Τέχνης.

Μετά από απαίτηση του κοινού η παράσταση πήρε παράταση και θα παρουσιάζεται έως τις 26 Μαρτίου.

Οι εξαιρετικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών υπό την σκηνοθετική ματιά του Γιάννου Περλέγκα δίνουν μια πνοή αναπάντεχη, χωρίς ωστόσο να ξεφεύγει καθόλου η πλοκή από το κλασικό αριστούργημα.

Ο Γιάννος Περλέγκας μιλάει στο in.gr για τη σχέση του με τον Πιραντέλλο και την προσέγγιση που έχει ακολουθήσει στο συγκεκριμένο έργο.

Μετά τον Ιμμάνουελ Καντ και τον Αδαή και παράφρονα, συνεχίζεις φέτος με έναν αρκετά απαιτητικό έργο. Τι σε γοήτευσε σε αυτό;

Με γοητεύουν πάντοτε, τελικά, έργα με μεγάλα, ισχυρά και δυσπρόσιτα σώματα λόγου. Ο Μπέρνχαρντ κινδυνεύει να χαρακτηρίζεται αντιθεατρικός λόγω των ακατάσχετων μονολόγων των ηρώων του, που φαινομενικά και μόνο λένε τα ίδια και τα ίδια σε μια αμετροεπή έκταση. Ο Πιραντέλλο αναπτύσσει τον επίσης φαινομενικά επαναλαμβανόμενο σοφιστικό του λόγο σε μια εξίσου ατελείωτη σειρά διαλόγων και μονολόγων. Σε αντίθεση με τον Μπέρνχαρντ, ο Πιραντέλλο κινδυνεύει να χαρακτηρίζεται σοφιστής, σχετικοκράτης, παλιός και πολλά άλλα. Θέλω να παίρνω, φαίνεται, ένα μεγάλο ρίσκο με έργα που δεν φανερώνουν με μιας τη θεατρικότητά τους και επιπλέον συνηθίζω να βάζω ένα ακόμα πιο δύσκολο στοίχημα στον εαυτό μου: την αποφυγή της ρεαλιστικής αναπαράστασης. Η εποχή μας δεν είναι πια ιδιαίτερα ακουστική με τα έργα. Είναι πιο πολλή οπτική. Με απασχολεί μονίμως μια φράση του Λευτέρη Βογιατζή: «οι λέξεις είναι ψυχοσωματικά φαινόμενα». Πιστεύω λοιπόν σε αυτά τα «αντιθεατρικά έργα». Πιστεύω ότι σε αυτούς τους συγγραφείς των πολλών λέξεων κρύβεται άπειρη δράση, περισσότερη ενδεχομένως κι από μια περιπέτεια δράσης. Αυτό βλέπω στον Μπέρνχαρντ, αυτό βλέπω και στον Πιραντέλλο. Η μάχη είναι αυτή

Ποια η σχέση σου με τον Πιραντέλλο;

Η σχέση μου με τον Πιραντέλλο είναι εξαιρετικά νωπή. Είναι ένας συγγραφέας που συναναστρέφομαι μαζί του τον τελευταίο μόνο χρόνο, ενόψει των «Γυμνών». Η σαγήνη που μου έχει ασκήσει το σύμπαν του είναι καταλυτική, αλλά και πάρα πολύ φρέσκια ακόμα, για να μπορέσω να την αφομοιώσω και να μη με παραλύει. Δεν είχα διανοηθεί πόσο σπουδαίος συγγραφέας είναι νωρίτερα και βιάστηκα να τα πω όλα όσα συναισθανόμουν και καταλάβαινα. Και η σχέση μου με τον Μπέρνχαρντ για να φτάσει στον «Αδαή» έπρεπε να περάσει από τον «Ιμμάνουελ Καντ», μια παράσταση προβληματική, που αγαπώ όμως ιδιαίτερα και που εύχομαι να ξανακάνω. Το ίδιο ισχύει και για το «Να ντύσουμε τους Γυμνούς». Σε μια άλλη συνθήκη θεάτρου, σε μια άλλη χώρα, θα μπορούσα να ξαναρχίσω πρόβες όπως πρέπει και να κάνω μια δεύτερη ανάγνωση. Αυτά όμως δεν συμβαίνουν στην Ελλάδα.

Ποια είναι η δική σου προσέγγιση στο κείμενο;

Έχω πει και αλλού ότι πήγαμε από τον πιο δύσβατο δρόμο, τον μη ρεαλιστικό. Αντί να αναπαραστήσουμε το σπίτι του Λουντοβίκο Νότα, φτιάξαμε μια μεγάλη σκάλα με επτά σκαλοπάτια, που παραπέμπει στο «Καθαρτήριο» του Δάντη. Οι κολασμένοι των επτά θανάσιμων αμαρτημάτων στο «Καθαρτήριο» παλεύουν για μια εξιλέωση και λαχταρούν μιαν Εδέμ, έναν επίγειο Παράδεισο. Έτσι είδαμε τη βασανισμένη Ερσίλια αλλά και τους άλλους καταδικασμένους ήρωες του Πιραντέλλο: σαν μια τραγικοκωμική ανθρωπότητα που λαχταράει να πετάξει τα ρούχα της κοινωνικής και χριστιανικής ηθικής και επιθυμεί τα γυμνά μπάνια στον Παράδεισο του Ιερώνυμου Μπος. Δεν καταφέρνει όμως αυτή η δυστυχισμένη ανθρωπότητα να πετάξει τα ρούχα της. Μόνο η Ερσίλια με έναν περίεργο, κρυφό, ειρωνικό τρόπο.

Πως το δράμα της γκουβερνάντας αναδεικνύει προβλήματα της εποχής;

Το δράμα της γκουβερνάντας δεν υπάρχει στη σημερινή εποχή. Το δράμα μιας απόβλητης κοπέλας που θέλει να πεθάνει με τον τίτλο της αρραβωνιασμένης δεν ακουμπάει στη σημερινή πραγματικότητα. Το θέμα δεν είναι εκεί. Ας σταματήσουμε να ζητάμε από τα κλασικά έργα την στενή επικαιρότητα της εποχής. Αυτή είναι μια από τις μεγαλύτερες αρρώστιες του θεάτρου, τουλάχιστον του ελληνικού: η επικαιροποίηση των έργων. Το δράμα της γκουβερνάντας και όλων των υπολοίπων γυμνών αναδεικνύει την ωμότητα της αυτουπονόμευσης και της απώλειας της ατομικής συγκρότησης το οποίο είναι πιο επίκαιρο από οποιαδήποτε σύγχρονη επικαιρότητα.

Έχεις επιμεληθεί και τη μετάφραση του κειμένου μαζί με την Ελένη Γεωργίου, έχετε κρατήσει κοντά στο αρχικό κείμενο τη μεταφορά ή υπάρχει επεξεργασία;

Το κείμενο είναι εξαιρετικά πιστά μεταφρασμένο από πεποίθηση: όλες οι υπάρχουσες, καλές ή κακές ελληνικές μεταφράσεις του Πιραντέλλο, διαπίστωσα ότι προσπερνούν ή και παραβιάζουν τη στίξη του ίδιου του συγγραφέα. Αυτή η απόφαση είναι πολλές φορές εξοντωτική για τα έργα, γιατί παραβλέπεις έτσι, γιατί ο Πιραντέλλο χρησιμοποιεί άνω τελεία και όχι κόμμα, γιατί άλλες φορές έχει νόημα που μια φράση τελειώνει με παύλα κι άλλες με αποσιωπητικά. Ο Πιραντέλλο είχε μεγάλη σχέση με τη σκηνή, δεν ήταν ένας συγγραφέας του γραφείου, ήξερε τι σημαίνει προφορικότητα. Επίσης, είναι στυλίστας μεγάλης ακρίβειας. Θελήσαμε για ουσιαστικούς και ρυθμικούς λόγους να του είμαστε απόλυτα πιστοί. Η επιπλέον απόφαση που πήραμε και διχάζει το κοινό που βλέπει την παράσταση ήταν το να κρατήσουμε πολλές λέξεις στα ιταλικά. Η χειρονομία της ιταλικής γλώσσας, πολύ κοινή και σε πολλά με εκείνη της ελληνικής, θέλαμε να είναι παρούσα στο κείμενο και στην παράσταση.