Βόλος, μνήμες τού χθες

Χτισμένη στο μυχό του Παγασητικού κόλπου και απλωμένη έως τα ριζά του Πηλίου, η πόλη του Βόλου είναι ένα σύγχρονο αστικό κέντρο με ιδιαίτερο χρώμα, αξιοσημείωτη πολιτιστική δραστηριότητα, ζωντανή πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά και μια σπουδαία βιομηχανική κληρονομιά.

Διεσπαρμένα ακόμη και σήμερα στον ιστό της πόλης, δεκάδες βιομηχανικά συγκροτήματα (καπνεργοστάσια, υφαντουργεία, μεταξουργεία, σιδηροβιομηχανίες κ.ά.) αντιστέκονται πεισματικά στη φθορά του χρόνου, κουβαλώντας μνήμες τού χθες και αποκαλύπτοντας το βιομηχανικό παρελθόν του Βόλου, καθώς και ουσιώδεις πτυχές της συλλογικής ταυτότητας και της εν γένει ιστορικής πορείας του τόπου.

Μάλιστα, ορισμένα από τα εναπομείναντα βιομηχανικά κτίρια του Βόλου κατέστη εφικτό να επανενταχθούν στον αστικό ιστό, να αξιοποιηθούν με νέες χρήσεις και να συμμετέχουν πλέον ενεργά στη ζωή της πόλης. Ξεχωρίζει, ασφαλώς, το κτίριο Παπαστράτου (1926) στην προκυμαία, άλλοτε καπναποθήκη, όπου στεγάζονται τα γραφεία της πρυτανείας και διοικητικές υπηρεσίες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Λαμπρό δείγμα αποκατάστασης και αξιοποίησης ενός από τα προαναφερθέντα εργοστάσια του Βόλου αποτελεί το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα, που ανήκει στο Δίκτυο Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ).

Στο εργοστάσιο πλινθοκεραμοποιίας των αδελφών Νικολάου και Σπυρίδωνος Τσαλαπάτα, που λειτούργησε στην πόλη του Βόλου από το 1926 έως το 1978, κατασκευάζονταν ποικίλοι τύποι πλίνθων και κεράμων.

Στους χώρους του Μουσείου αναδεικνύεται ολόκληρη η αλυσίδα παραγωγής στο πλινθοκεραμοποιείο, από τη μεταφορά και την επεξεργασία του χώματος έως τη μορφοποίηση, την ξήρανση και το ψήσιμο των πλίνθων και των κεράμων.

Τα βαγονέτα, οι δεξαμενές αργίλου, τα τριβεία, οι πρέσες, οι κοπτήρες, τα ξηραντήρια και η επιβλητική κάμινος ανασυνθέτουν την παραγωγική διαδικασία για τις ανάγκες της περιήγησης του επισκέπτη και της γνωριμίας του με το παραδοσιακό επάγγελμα του πλινθοκεραμοποιού.

Ταυτόχρονα, σκιαγραφούνται η καθημερινή ζωή των εργαζομένων στο εργοστάσιο και η γενικότερη εξέλιξη της κεραμοποιίας στον ελληνικό και το διεθνή χώρο.

Τα ενδιαφέροντα εκθέματα πλαισιώνονται από μακέτες και πλούσιο εποπτικό υλικό, ενώ ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα με παιχνίδια και δραστηριότητες προορίζονται για τους μικρούς επισκέπτες του Μουσείου.