Νέα στοιχεία για την ιστορία του καλαμποκιού

Πιο πολύπλοκη από ό,τι θεωρείτο έως τώρα, είναι η ιστορία του φυτού του καλαμποκιού (αραβόσιτου), ενός από τα σημαντικότερα για την ανθρωπότητα, όπως αποκαλύπτει μια νέα διεθνής γενετική και αρχαιολογική έρευνα σχετικά με την εξημέρωση και την καλλιέργειά του.

Η διαδικασία μετάλλαξης του καλαμποκιού, από ένα πολύ διαφορετικό και καθόλου βρώσιμο άγριο φυτό, σε μια πολύτιμη τροφή, άρχισε πριν περίπου 9.000 χρόνια στο κεντρικό και νότιο Μεξικό. Αργότερα, μια ημιάγρια και εν μέρει εξημερωμένη μορφή του καλαμποκιού μεταφέρθηκε τουλάχιστον σε δύο ξεχωριστές περιπτώσεις στη Νότια Αμερική πριν περίπου 6.500 χρόνια. Έκτοτε, η περαιτέρω εξημέρωση και καλλιέργεια του φυτού ακολούθησε παράλληλη πορεία στην Κεντρική και στη Νότια Αμερική.

Έως τώρα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το καλαμπόκι είχε εξημερωθεί πλήρως στο Μεξικό και μόνο τότε επεκτάθηκε νοτιότερα. Η νέα έρευνα δείχνει ότι υπήρξε ήδη ένας δεύτερος πόλος εξημέρωσης και καλλιέργειάς του -παράλληλα με το Μεξικό- που βρισκόταν στη νοτιοδυτική περιοχή του Αμαζονίου, σε μέρη της σημερινής Βραζιλίας και Βολιβίας, καθώς επίσης στο παράκτιο Περού. Στην ίδια περιοχή είχε αρχίσει να αναπτύσσεται η εξημέρωση και άλλων άγριων φυτών, μεταξύ άλλων μιας ντόπιας ποικιλίας ρυζιού, της κασάβας (ταπιόκα) κ.α.

Το φυτό του καλαμποκιού αποτέλεσε κομμάτι της τοπικής γεωργίας και συνέχισε να εξελίσσεται, υπό την ανθρώπινη επιρροή και επέμβαση, ώσπου χιλιάδες χρόνια αργότερα είχε πια εξημερωθεί πλήρως και είχε γίνει αγνώριστο σε σχέση με τον άγριο πρόγονό του. Ακολουθώντας μια ανατολική πορεία από τις ‘Ανδεις προς τον Ατλαντικό, ήδη πριν 4.000 χρόνια είχε πλέον εξαπλωθεί ευρέως στα πεδινά μέρη όλης της Νότιας Αμερικής.

Το καλαμπόκι έγινε παγκόσμια καλλιέργεια, αφότου οι Ευρωπαίοι άποικοι έφθασαν στην Αμερική και στη συνέχεια το εξάπλωσαν διεθνώς, μαζί άλλες καλλιέργειες όπως της πατάτας, της γλυκοπατάτας, της ντομάτας, του αβοκάντο κ.α. Σήμερα κάθε χρόνο παράγονται περίπου ένα δισεκατομμύριο τόνοι καλαμποκιού παγκοσμίως. Μαζί με το ρύζι και το σιτάρι, το καλαμπόκι θεωρείται μία από τις σημαντικότερες διατροφικές πηγές στον κόσμο.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αρχαιογενετιστή και αρχαιοβοτανολόγο Λόγκαν Κίστλερ του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Σμιθσόνιαν των ΗΠΑ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», ανέλυσαν τα γονιδιώματα άνω των 100 σύγχρονων ποικιλιών καλαμποκιού και 11 αρχαίων δειγμάτων ηλικίας έως 1.000 ετών.

«Η νέα μελέτη αλλάζει θεμελιωδώς την κατανόησή μας για την καταγωγή του καλαμποκιού. Δείχνει ότι αυτό δεν είχε μια απλή ιστορία», δήλωσε ο ερευνητής Ρόμπιν΄Αλαμπι της Σχολής Επιστημών της Ζωής του βρετανικού Πανεπιστημίου του Γουόργουικ.