Οι κραδασμοί κι ο Μαρξ του 21ου αιώνα

Οι ανισότητες αυξάνονται. Και η αύξηση των ανισοτήτων απειλεί τη δημοκρατία. Τέρμα το αμερικάνικο όνειρο, αντίο αξιοκρατία. Καλώς ήλθατε στην εποχή του Προυστ! Ονειρεύεσαι να γίνεις πλούσιος; Φρόντισε να κληρονομήσεις κάτι και άσ» το να αβγατίσει. Αλλιώς σκάσε και δούλευε.

Αυτά μου έλεγε πριν από τέσσερα ακριβώς χρόνια ο Τομά Πικετί σε μια συνέντευξη που με το ζόρι μου έδωσε γιατί ήταν τότε ο πιο περιζήτητος οικονομολόγος στον κόσμο: μόνο στο Πεκίνο και τη Σαγκάη, το βιβλίο του «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» είχε πουλήσει 100.000 αντίτυπα μέσα σε δύο μήνες. Την ίδια περίπου εποχή έγραφε ένα άρθρο στη Libération όπου σημείωνε ότι υπήρχαν τρεις προοπτικές για την Ευρώπη: μια νέα χρηματοπιστωτική κρίση, ένας πολιτικός κραδασμός από τα αριστερά κι ένας πολιτικός κραδασμός από τα δεξιά. Το καλύτερο σενάριο, έλεγε, είναι το δεύτερο. Και για να εκπληρωθεί, έπρεπε η Ευρώπη να συνεργαστεί με το Podemos και τον ΣΥΡΙΖΑ για μια δημοκρατική επανίδρυση της ΕΕ.

Αλλιώς τα έφερε η ζωή. Η Ευρώπη δεν συνεργάστηκε ακριβώς με τον ΣΥΡΙΖΑ, μάλλον ο ΣΥΡΙΖΑ εξαγόρασε την παραμονή του στην εξουσία με μια τυφλή υπακοή στην Ευρώπη. Ο πολιτικός κραδασμός ήρθε από τα δεξιά και ήταν τρομακτικός. Και κάποιοι περίεργοι αρνήθηκαν να σκάσουν και να δουλέψουν. Βγήκαν και ξαναβγήκαν στους δρόμους, τα σπάσανε και ανάγκασαν έναν ηγέτη με υπερβολικά μεγάλη αυτοπεποίθηση να υποχωρήσει.

Την εξέγερση των Κίτρινων Γιλέκων, ο Πικετί είναι αλήθεια ότι δεν την είχε προβλέψει. Η ανησυχία του όμως για τη διεύρυνση των ανισοτήτων δικαιώνεται. Αυτοί που πλημμυρίζουν τα τελευταία Σάββατα τους δρόμους των γαλλικών πόλεων δεν είναι οι φτωχοί, οι άνεργοι και οι απελπισμένοι, αλλά η «κοινωνία των μικρών»: μικρομεσαίοι, μικροέμποροι, μικροεπιχειρηματίες. Κι αυτό που τους εξόργισε είναι οι έπαινοι προς τους «πρώτους» από έναν ηγεμόνα ο οποίος αυτούς ακριβώς τους πρώτους επιμένει να ευνοεί προκλητικά.

Γι» αυτό και ο «Μαρξ του 21ου αιώνα» έρχεται σήμερα να πει ότι αν θέλει ο Μακρόν να σώσει τη θητεία του, πρέπει να επαναφέρει αμέσως τον φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας, τον οποίο χωρίς λόγο κατάργησε. Οσο για την Ευρώπη, ο Πικετί ευτυχώς ξέχασε τις υψηλές συνεργασίες. Το μέτρο που προτείνουν ο ίδιος και άλλοι 120 διανοούμενοι στο μανιφέστο τους που δημοσιεύτηκε προχθές είναι να εγκαταλειφθεί επιτέλους η αρχή της ομοφωνίας σε φορολογικά ζητήματα. Να υπογραφεί από όσες χώρες το επιθυμούν μια νέα συνθήκη. Και στη συνέχεια να συγκροτηθεί μια «κοινή συνέλευση» βουλευτών και ευρωβουλευτών, ένα είδος Ευρώπης εν Ευρώπη, που θα επιβάλει ενιαίο φόρο στα κέρδη των μεγάλων εταιρειών, στα υψηλά εισοδήματα, στην κληρονομιά και στον άνθρακα.

Γιατί το βασικό ερώτημα είχε και έχει πάντα σχέση με την πίτα: ποιος κρατά το μαχαίρι και ποιος μοιράζει τα κομμάτια.