Τα θεμέλια της επιστήμης και της ιστοριογραφίας (Μέρος Γ’)

Ένα εντυπωσιακό δείγμα των απαρχών της εξειδικευμένης αυτής επιστήμης μάς προσφέρει, στο πέρασμα από τον 6ο στον 5ο αιώνα π.Χ., ο Αλκμαίων από τον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας, που επηρεάστηκε αποφασιστικά από τη διδασκαλία του Πυθαγόρα.

Το βιβλίο του με τον τίτλο Περί Φύσεως, γραμμένο σε ιωνική διάλεκτο, είναι —εξ όσων γνωρίζουμε— το πρώτο ιατρικό βιβλίο των Ελλήνων.

Σε αυτό αναφέρεται ότι ο άνθρωπος μπορεί να προσεγγίσει τη γνώση, προνομιακό πεδίο των θεών, μόνο με συμπερασμό από αυτό που μπορούν να συλλάβουν οι αισθήσεις του.

Η θέση αυτή συνδέεται αναδρομικά με την αυτογνωσία του Ξενοφάνη και προκαταβολικά με την ευρέως γνωστή φράση του Αναξαγόρα «όψις των αδήλων τα φαινόμενα».

Μέσα στο έργο του κροτωνιάτη φιλοσόφου, ιατρού και φυσικού συναντώνται με υποδειγματικό τρόπο η θεωρία και η εμπειρία.

Κατά την άποψή του, η υγεία είναι μια κατάσταση ισορροπίας ανάμεσα σε αντίθετες ποιότητες, όπως είναι η υγρότητα και η ξηρασία, η ψυχρότητα και η θερμότητα, η γλυκύτητα και η πικράδα. Οποιαδήποτε διαταραχή αυτής της κατάστασης προκαλεί την αρρώστια.

Ο ίδιος άνθρωπος πραγματοποίησε ένα τεράστιο βήμα στην περιοχή της φυσιολογίας, όταν προσδιόρισε τη σημασία του εγκεφάλου ως κεντρικού οργάνου των αισθητικών αντιλήψεων.

Περίπου σύγχρονος του Εμπεδοκλή, στον οποίον αναφερθήκαμε εκτενώς σε πρόσφατα άρθρα μας, ήταν ο Μενέστωρ από τη Σύβαρη της Κάτω Ιταλίας, ο οποίος έγραψε για τη βοτανική και έθεσε —όπως ο Αλκμαίων— στη βάση του συστήματός του το δυαδισμό των αντιθέσεων.

Τα θεμέλια της επιστήμης και της ιστοριογραφίας (Μέρος Α’)

Τα θεμέλια της επιστήμης και της ιστοριογραφίας (Μέρος Β’)