Ο Θοδωρής Γράμψας μας μιλάει για την «Δεσποινίς Μαργαρίτα»

Η γνωστή σε όλους μας  δασκάλα, η Δεσποινίς Μαργαρίτα, έρχεται στο Θέατρο Τέχνης. Έρχεται για να μας μιλήσει για μερικά απλά, αλλά ουσιώδη πράματα- κατάλληλα για την ηλικία μας. Για όσα διδάσκονται. Για όσα δεν διδάσκονται. Και για όσα απλώς θέλουν ταλέντο… όπως ο έρωτας. Η συνέχεια του μαθήματος τον Οκτώβριο στη σκηνή της Φρυνίχου.

Στο ρόλο της Δεσποινίδας Μαργαρίτας ο Θόδωρος Γράμψας, ο οποίος υπογράφει και τη σκηνοθεσία της παράστασης

Η Δεσποινίς Μαργαρίτα  του Ρομπέρτο Ατάϋντε, είναι δασκάλα δημοτικού. Είναι η πρώτη μέρα μαθημάτων και οι θεατές, είναι οι μαθητές της τάξης. Ο μονόλογός της είναι ένα μάθημα πολιτικό. Ένα σχόλιο πάνω στην εξουσία. Έχει ανέβει σε περισσότερες από τριάντα χώρες. Στην Ελλάδα ανέβηκε πρώτη φορά το 1975 σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη και την αξέχαστη Έλλη Λαμπέτη στον ομώνυμο ρόλο.

Ο Θοδωρής Γράμψας μας μιλάει για αυτό το κλασικό έργο.

Γιατί επιλέξατε αυτό το έργο;

Ξέρετε πολλές φορές, τις περισσότερες ίσως, ο λόγος που κάνουμε την μία ή την άλλη επιλογή, δεν εξηγείται πάντα συνειδητά. Μην ξεχνάτε ότι επιλέγοντας ένα έργο επιλέγουμε να έρθουμε σε επαφή με κάποια πρόσωπα. Όταν διαβάσει κανείς ένα έργο, δεν σημαίνει ότι το έχει γνωρίσει κι όλας. Απλώς το βρίσκει ενδιαφέρον. Βρίσκει ενδιαφέρον να ασχοληθεί μαζί του. Να γνωρίσει τα πρόσωπα που ζουν σ’ αυτό και τα προβλήματά τους. Έστω κι αν στην σκηνή βρίσκεται μόνο ένα πρόσωπο. Και κατ’ επέκταση να γνωρίσει τον συγγραφέα, αυτόν που έχει δημιουργήσει αυτήν την μικρή κοινωνία των ανθρώπων ή και μεγαλύτερη και δημιουργεί τέτοιες συνθήκες, που θ’ αντιδράσουν αυτά τα πρόσωπα ανάλογα σ’ αυτές.

Έτσι λοιπόν, αφού πρόκειται για πρόσωπα, μπορούμε να μιλήσουμε και για έλξη. Κάτι μας ελκύει να ασχοληθούμε μαζί τους. Εμένα με ελκύουν τα πρόσωπα που κατά βάθος είναι αδύναμα. Που έχουν κρυφές πληγές. Και προσπαθώντας να τις κρύψουν, γίνονται τραγικά και κωμικά μαζί. Η Δεσποινίς Μαργαρίτα, είναι ένα τέτοιο πρόσωπο. Ο συγγραφέας μάλιστα  χαρακτηρίζει το έργο τραγικωμωδία. Επίσης με γοητεύει ο τρόπος που είναι γραμμένο το έργο. Από δραματουργικής πλευράς. Είναι αυτό που λέμε πολύ καλό θέατρο. Και να φανταστείτε ότι είναι το πρώτο έργο του συγγραφέα και το έγραψε όταν ήταν σε ηλικία 21 χρονών.

Πως προέκυψε η ιδέα να σκηνοθετήσετε και να ερμηνεύσετε το συγκεκριμένο έργο.

Το έχω ξανακάνει, να σκηνοθετώ και να παίζω. Πολλές φορές. Το κάνω πάντα, όταν αυτό που θέλω είναι πολύ έντονο, πολύ συμπαγές μεσ’ το μυαλό μου, για το τι θέλω. Μ’ αυτόν τον τρόπο γίνομαι πιο δημιουργικός νομίζω, πιο αποτελεσματικός. Βεβαίως αυτό είναι η δική μου εντύπωση αλλά  αυτό αισθάνομαι. Μπορεί να χάνω κάποια πράγματα, αλλά κερδίζω τα πιο ουσιαστικά, τα πιο σημαντικά νομίζω.

Ποια είναι η Δεσποινίς Μαργαρίτα για εσάς;

Η Δεσποινίς Μαργαρίτα δεν είναι απλώς μια “κακιά” ή μια “τρελή”δασκάλα. Θα ήταν απλοϊκό το έργο. Αδιάφορο. Η Δεσποινίς Μαργαρίτα λοιπόν είναι δασκάλα. Άρα έχει παρακολουθήσει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, πανεπιστήμιο. Αυτό είναι η Δεσποινίς Μαργαρίτα. Το αποτέλεσμα ενός ολόκληρου εκπαιδευτικού συστήματος.  Που το ίδιο αυτό σύστημα, με Δεσποινίδες Μαργαρίτες παράγει Δεσποινίδες Μαργαρίτες, για να διαιωνίζεται.

Ένα σύνθημα σ’ έναν τοίχο στα Εξάρχεια λέει: “Το σύστημα διδασκαλίας είναι η διδασκαλία του συστήματος”. Είναι ακριβώς αυτό. Αυτό επιδιώκει αυτή η δασκάλα. Να κάνει τα μικρά παιδιά “…υπάκουα και πειθήνια…” σήμερα, για να εξασφαλίσει υπάκουους και πειθήνιους πολίτες αύριο.

Η Δεσποινίς Μαργαρίτα εκπροσωπεί το σύστημα και συγχρόνως είναι και η ίδια θύμα του ίδιου συστήματος. Όμως το ενδιαφέρον θεατρικά είναι ότι το ξέρει. Ξέρει ότι έχει καταστραφεί σαν άνθρωπος, ξέρει ότι καταστρέφει κι άλλους ανθρώπους, αλλά δε μπορεί να απεγκλωβιστεί πια. Είναι εγκλωβισμένη στη “μορφή” που έχει πάρει κατά την διάρκεια της μόρφωσής της. Είναι πια αργά.

Που την συναντάμε αυτήν την ηρωίδα σήμερα στην εποχή μας.

Μπορείτε να κοιτάξετε δεξιά ή αριστερά σας, όπου θέλετε. Εγώ βέβαια κοιτάζω και στον καθρέφτη μου καλού – κακού.