Η γοητεία ενός ζαρωμένου προσώπου

Δεν ξέρω για ποιο ακριβώς λόγο οι Έλληνες διανομείς της ταινίας του Ντέιβιντ Λάουερι «The old man end the gun» την βάφτισαν «Ο κύριος και το όπλο» κι όχι «Ο γέρος και το όπλο». Πιθανότατα να είναι ένα είδος φόρου τιμής στον Ρόμπερτ Ρέντφορντ –  ίσως να μη θέλουν να τον αποκαλούμε «γέρο».

Νομίζω ότι ο ίδιος δεν θα είχε καμία αντίρρηση. Κυρίως γιατί ξέρει ότι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έχει πετύχει στην πολυτάραχη ζωή του είναι ότι γέρασε υπέροχα.

Η Αμερική που φτιάχνεις

Ένα πράγμα που χω καταλάβει από πολύ μικρός είναι ότι ενώ την Ευρώπη μεγαλώνοντας την αποκαλύπτεις, την Αμερική την φτιάχνεις στο μυαλό σου. Η Ευρώπη, κι όχι μόνο αυτή του σινεμά, αλλά και της μουσικής, της αρχιτεκτονικής, της κάθε λογής Τέχνης, μπορεί να σου φαίνεται αρχικά βαρετή – τα βρετανικά σουξέ χρειάζονται απλά για να σε πείθουν να της δώσεις την κατάλληλη ευκαιρία. Μετά μεγαλώνεις και την επισκέπτεσαι κι αν θες να την γνωρίσεις χαίρεσαι με τα μυστικά της – αλλά η γνωριμία είναι απαραίτητη. Πρέπει σε αυτή να ταξιδέψεις, γιατί είναι η γειτονιά σου. Να της χαρίσεις την προσοχή σου. Να την μάθεις και λιγάκι να την ζήσεις – δηλαδή να της αφιερώσεις κάμποσο χρόνο από τη ζωή σου. Αυτή η ανακάλυψη αξίζει πάντα τον κόπο διότι ανακαλύπτεις πως πίσω από τη βιτρίνα υπάρχουν πολλά και σπουδαία.

Αντίθετα την Αμερική την φτιάχνεις και την κουβαλάς στο κεφάλι σου. Ακόμα κι αν καταφέρεις κάποτε να την επισκεφτείς, ο όγκος της είναι τόσο μεγάλοςμ που δεν σου επιτρέπει παρά να τη δεις κι όχι μάλιστα στην ολότητά της. Από την άλλη, ακριβώς επειδή σε βομβαρδίζει με την παρουσία της και την πόπ κουλτούρα της σου επιτρέπει να την έχεις στο μυαλό σου όπως νομίζεις ότι είναι : καλή ή κακή, υπερδύναμη ή υπερευαίσθητη, ηρωική η απολύτως σαχλή, η Αμερική είναι ό,τι θες, όπως τη θες – σχεδόν κατά παραγγελία. Κι ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ ήταν πάντα η εικόνα της καλής Αμερικής, αυτής που ήθελες να γνωρίσεις, θαύμαζες και ανομολόγητα καμιά φορά αγαπούσες.

 Όλα με τον τρόπο του

Όλη η καριέρα του Ρέντφορντ είναι αφιερωμένη στην γοητεία του κοινού του. Δεν ήταν ο πιο όμορφος, αλλά είναι πάντα ωραίος. Δεν έπαιζε τον σκληρό τύπο που τριγυρνούσε με τα καουμπόικα καπέλα και έσπερνε πτώματα στην Αγρια Δύση, αλλά μπορούσε να το κάνει κι αυτό αν ο Πολ Νιούμαν του ζητούσε να παίξουν τους «Δυο ληστές». Μπορούσε να παίξει τον τύπο που δουλεύει για την CIA και να σε κάνει να τον συμπαθήσεις. Είχε μια καταπληκτική ευκολία να παίξει τον καθημερινό άνθρωπο (τον γιό, τον πατέρα, τον σύζυγο, τον ερωτευμένο…) μολονότι  καταλάβαινες ότι ο ίδιος είναι ξεχωριστός και καθόλου συνηθισμένος – κι όταν τον είδες ως Υπέροχο Γκάτζμπυ δικαιώθηκες. Μπορούσε το ίδιο εύκολα να γίνει ο ιδρυτής του φεστιβάλ του Σαντάνς και την ίδια στιγμή να παίξει τον κακό σε ταινία της Marvel. Όπως ακριβώς η ίδια η Αμερική, έτσι κι ο Ρέντφορντ, σε αφήνει να φτιάξεις το παζλ του Ρέντφορντ που θες: είναι και σταρ και αντιστάρ, και φάτσα για εξώφυλλο και δημιουργός, και αυτός που κυνηγάνε τα κορίτσια και θύμα τους και Αμερικάνος και ακτιβιστής. Σήμερα στα  82 του χρόνια μας δίνει την δυνατότητα να δούμε την ολοκλήρωσή του: η γοητεία του πλέον είναι η γοητεία του ζαρωμένου προσώπου του, που μαρτυρά ότι είναι ευτυχής γιατί έκανε όσα ήθελε. Ισως και πολλά περισσότερα.

Μια ιστορία φθοράς

Ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι είχε πει ότι η καριέρα ενός ηθοποιού είναι μια ιστορία φθοράς. Με τον καιρό κατάλαβα τι ήθελε να πει. Μετά από ένα διάστημα όλοι οι ηθοποιοί έχουν την βεβαιότητα ότι έχουν αφήσει πίσω τους μεγάλους τους ρόλους: κάθε φορά που δουλεύουν στο θέατρο ή στο σινεμά είναι υποχρεωμένοι να αναπολούν τα περασμένα κι αυτό από μόνο του κομμάτι πονάει. Το μόνο βάλσαμο σε αυτό τον πόνο είναι η εκ νέου έκθεση στο κοινό, που επίσης συχνά πυκνά νοσταλγεί τα προηγούμενα. Οσο ο ηθοποιός μεγαλώνει τόσο περισσότερο κατανοεί ότι αντίθετα από το θέατρο, η καριέρα δεν ολοκληρώνεται με ένα μεγάλο χειροκρότημα: είναι μάλλον πιο σημαντικό και πιο δύσκολο από την αποθέωση το να μπορείς να έχεις την εκτίμηση του κόσμου και για αυτό χρειάζεται η αλήθεια σου. Ο Ρέντφορντ μας έδωσε ένα αληθινά μεγάλο ρόλο στο «Όλα χάθηκαν» μερικά χρόνια πριν, αλλά εκεί δεν υπήρχε η περίληψη της καριέρας του, αλλά ένα ακόμα λαμπρό επαγγελματικό κεφάλαιο – ο επίλογος είναι κάτι άλλο.

Εχοντας κάνει την γοητεία του κοινού του τρόπο ζωής, ο Ρέντφορντ ψάχνει στο «Old man end the gun» ένα επίλογο καριέρας όχι θεαματικό, αλλά  συμβατό με το ζαρωμένο του πρόσωπο: ένα επίλογο με μια νοσταλγική γλύκα κι αυτό ακριβώς είναι η ταινία. Είναι ένας φόρος τιμής στη μεγάλη πορεία του, ένας τρόπος για να μας θυμίσει διάφορους από τους ρόλους στους οποίους τον αγαπήσαμε. Τον ξαναθυμόμαστε, δια μέσω της εξιστόρησης της ζωής ενός υπαρκτού προσώπου, του ληστή τραπεζών Φόρεστ Τάκερ, ως απατεώνα, ως γόη, ως τύπο περιπετειώδη και αντισυμβατικό, ως ήρωα και αντιήρωα. Και κυρίως ως χαμογελαστό άνθρωπο, δηλαδή ως Ρόμπερτ Ρέντφορντ.

Το δαχτυλίδι της διαδοχής

Τα τελευταία χρόνια το Χόλυγουντ κάνει ό,τι μπορεί για να κατασκευάσει τον διάδοχό του. Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο προσπαθεί να κάνει επιλογές που θα έκανε αυτός αν ήταν ξανά νέος, αλλά έχει ένα πρόβλημα: δεν είναι εύπλαστος και απλά υποδύεται χωρίς να κατορθώνει να δώσει ζωή στους ήρωες που ερμηνεύει – ο Ρέντφορντ ήταν ο υπέροχος Γκάτζμπυ, ο Ντι Κάπριο κάποιος που έπαιζε το ρόλο. Ο Μπραντ Πιτ, στον οποίο ο Ρέντφορντ έμοιαζε να έχει δώσει το δαχτυλίδι της διαδοχής, έχει την ελαφρότητα, αλλά όχι και το βάρος του. Ο Ρέντφορντ είχε πάντα την ικανότητα να υπερβαίνει τα στερεότυπα του χολιγουντιανού σταρ – ίσως αυτό να ήταν ο μεγαλύτερος ρόλος του. Οι επίγονοί του μοιάζουν φυλακισμένοι στο σταριλίκι τους – ακόμα κι όταν στραπατσάρονται νομίζεις ότι χρησιμοποιούν μέικ απ.

Ο Ρέντφορντ είπε ότι η ταινία του Ντέιβιντ Λάουερι είναι η τελευταία του ταινία – μετά άλλαξε μάλλον γνώμη. Δεν ξέρω τι θα κάνει, αλλά τη βρήκα ως επίλογο τέλεια. Όχι μια μεγάλη ταινία, αλλά μια ταινία αγαπησιάρικη, μακριά από το μελό που καραδοκεί πάντα και σε κάθε φινάλε και με κάμποσο πικρόγλυκο χιούμορ. Μια ταινία που αναδεικνύει τη σπανιότητα του ανθρώπου περισσότερο και από την ικανότητα του ηθοποιού. Μια ταινία του Ρέντφορντ για τον Ρέντοφορντ αφιερωμένη στους πιστούς του. Που τελειώνει με ένα χαμόγελο, που είναι το πραγματικό όπλο του γοητευτικού κυρίου που γέρασε όμορφα…