Άνδρος: Ο πύργος Μπίστη – Μουβελά δίνει τη δική του μάχη με το χρόνο

Αφορμή για τη σύνταξη του παρόντος κειμένου στάθηκε ένα άρθρο της συναδέλφου μου Κατερίνας Ροββά στη σημερινή έκδοση της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ». Το εν λόγω άρθρο αφορά έναν πύργο της Άνδρου με ιστορία πολλών αιώνων, ένα διατηρητέο μνημείο που δίνει τη δική του μάχη με το χρόνο, τον πύργο Μπίστη – Μουβελά.

Η πάλαι ποτέ κατοικία με τη φρουριακή μορφή βρίσκεται στις Στενιές, ένα όμορφο χωριό της Άνδρου, από το οποίο κατάγονταν σπουδαίοι εφοπλιστές και καπεταναίοι.

Οι Στενιές ήταν περί το 1670, επί οθωμανικής κυριαρχίας, μια μικρή χριστιανική κοινότητα, που κατοικούνταν από μικροϊδιοκτήτες και διέθετε τρεις ενορίες.

Μετατράπηκαν σε αρχοντοχώρι μετά τη λεηλασία της Χώρας της Άνδρου από τους πειρατές το 1672 (ή 1674, σύμφωνα με άλλες πηγές), όταν οι άρχοντες του νησιού αναζήτησαν περισσότερη ασφάλεια στην ενδοχώρα του.

Την περίοδο εκείνη εγκαταστάθηκε στις Στενιές και έχτισε ως μόνιμη κατοικία το πυργόσπιτό του ο Σταματέλος Μπίστης – Μουβελάς, ο οποίος καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Χώρας, με εξέχουσα θέση στην ανδριώτικη κοινωνία κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας.

Ο Μπίστης – Μουβελάς (το Μουβελάς είναι παρεπίθετο και σημαίνει τοποτηρητής του καδή), ο οποίος διέθετε μεγάλη ακίνητη περιουσία, απεβίωσε λίγα χρόνια μετά το 1710. Ένοικος του πύργου, στον οποίον η πρόσβαση ήταν άλλοτε δυνατή μέσω ξύλινης ανασυρόμενης σκάλας και υπερυψωμένης θυρίδας, έγινε στη συνέχεια ο γιος του Μιχάλης, ο οποίος νυμφεύτηκε τη Βιολάντω Δελαγραμμάτικα, καθολική αρχοντοπούλα.

Το σημαντικό αυτό μνημείο της Άνδρου, που γνώρισε στο διάβα των αιώνων τρεις τουλάχιστον φάσεις ανοικοδόμησης (βυζαντινή, φράγκικη, οθωμανική περίοδος), βρίσκεται σήμερα σε φάση προϊούσας κατάρρευσης, με εμφανέστατα τα σημάδια της φθοράς από το χρόνο.

Δυστυχώς, δεν έχουν υλοποιηθεί μέχρι τούδε οι μελέτες που έχουν συνταχθεί και οι προτάσεις που έχουν υποβληθεί για την αποκατάσταση των ζημιών και της στατικής επάρκειας του πύργου, καθώς και για την ανάδειξή του ως ενός μνημείου που θα συνδιαλέγεται με την ιστορία του νησιού και την τοπική κοινωνία.