Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Αλμπέρ Καμί: Υπό την επήρεια «Δαιμονισμένων»

Αλμπέρ Καμί: Υπό την επήρεια «Δαιμονισμένων»

Ήδη στα νιάτα του στο Αλγέρι ο Καμί είχε ασχοληθεί επισταμένα με τους Αδελφούς Καραμαζόφ του Ντοστογέφσκι. Οι Δαιμονισμένοι – έργο του 1871, γραμμένο πυρετωδώς στη Δρέσδη και την Αγία Πετρούπολη από έναν Ντοστογέφσκι άρρωστο, πενθούντα για τον θάνατο του ενός παιδιού του και καταχρεωμένο – ήταν ωστόσο η μεγάλη εμμονή του Καμί

Ήδη στα νιάτα του στο Αλγέρι ο Καμί είχε ασχοληθεί επισταμένα με τους Αδελφούς Καραμαζόφ του Ντοστογέφσκι. Οι Δαιμονισμένοι – έργο του 1871, γραμμένο πυρετωδώς στη Δρέσδη και την Αγία Πετρούπολη από έναν Ντοστογέφσκι άρρωστο, πενθούντα για τον θάνατο του ενός παιδιού του και καταχρεωμένο – ήταν ωστόσο η μεγάλη εμμονή του Καμί.

Δούλευε για χρόνια τη θεατρική διασκευή των Δαιμονισμένωνπου τον είχαν  τροφοδοτήσει με υλικό για τα φιλοσοφικά του δοκίμια Ο μύθος του Σισύφου και Ο Επαναστατημένος Ανθρωπος.

Γενικότερα μιλώντας μάλιστα, οι Δαιμονισμένοι καθόρισαν εν πολλοίς το στυλ γραφής και την ευρύτερη προβληματική του Καμί (αν ξαναδιαβάσει κανείς την εισαγωγή στην Πανούκλα του θα καταλάβει τι εννοώ).

Λογοτεχνική προφητεία

Πέραν των άλλων αρετών του, σε αυτό το έργο (σε ποικίλες μεταφράσεις στα ελληνικά, η τελευταία από την Ελένη Μπακοπούλου στην Ινδικτο) ο ρώσος προπάτωρ είχε προφητέψει τρόπον τινά μεγάλο μέρος της προβληματικής του 20ού αιώνα, όπως τουλάχιστον αυτή θα αποκρυσταλλωνόταν στο τέλος του Β» Παγκοσμίου Πολέμου: την πτώση του θεού, το γενικευμένο αίτημα της ελευθερίας και το συναφές προς αυτό της διαρκούς εξέγερσης, τον αναρχικό μηδενισμό, τη νομοτελειακή παραγωγή αυταρχισμού εν ονόματι της ισότητας.

Με την ύστερη γνώση της δεκαετίας του 1950, ο Ντοστογέφσκι φάνταζε στα μάτια του Καμί σαν ένας προφήτης και η θεατρική μετασκευή του έργου το αποδεικνύει με εντυπωσιακή καθαρότητα. Ας διαβάσουμε λ.χ. την εισαγωγή του έργου, όπου ο επί σκηνής ειρωνικός και απαθής «Αφηγητής» λέει μεταξύ άλλων: «…Τα αλλόκοτα γεγονότα που θα παρακολουθήσετε συνέβησαν στην επαρχιακή πόλη μας υπό την επίδραση του σεβαστού φίλου μου, του καθηγητή Στεπάν Τροφίμοβιτς Βερχοβένσκι.

Ο καθηγητής έπαιξε ανέκαθεν ανάμεσά μας ρόλο πραγματικού πολίτη. Ηταν φιλελεύθερος και ιδεαλιστής. Αγαπούσε τη Δύση, την πρόοδο, τη δικαιοσύνη και γενικά κάθε τι υψηλό.

Ομως πάνω απ» αυτά τα ύψη κατέληξε να φαντάζεται ότι ο τσάρος και οι υπουργοί του τον επιβουλεύονταν προσωπικά και εγκαταστάθηκε στην πόλη μας για να εξασκήσει με πολλή αξιοπρέπεια το επάγγελμα του εξορίστου και κατατρεγμένου στοχαστή… Μόνο που τρεις ή τέσσερις φορές τον χρόνο είχε ξεσπάσματα κοινωνικού άλγους που τον καθήλωναν στο κρεβάτι με μια θερμοφόρα στην κοιλιά».

Εξίσου ειρωνική, σχεδόν ξεκαρδιστική και πολύ πιο εκτεταμένη είναι η είσοδος στο ντοστογεφσκικό πρωτότυπο. Ο Στεπάν έχει παραμελήσει τον μοναχογιό του Πιοτρ (ή Πέτρο) και τις δύο νεαρές συζύγους του (νεκρές τώρα πια) καθώς «…δεν γίνεται να αγαπά κανείς ταυτόχρονα τη γυναίκα του και τη δικαιοσύνη».

Και ο νεαρός μαθητής του, γιος της ευγενούς κυρίας Βαρβάρας Σταβρόγκινα που τον φιλοξενεί, από την πολλή «ηθική εκπαίδευση» το σκάει και περιπίπτει στην ασωτία. Πρόκειται για τον Σταβρόγκιν, τον κεντρικό ίσως ήρωα των Δαιμονισμένων, γύρω από τον οποίο στροβιλίζονται δεκάδες πρόσωπα σε έναν συγκεχυμένο χορό – δυσκολία που επιτείνεται από τα σύνθετα ρωσικά ονόματα και τα υποκοριστικά τους.

Ωστόσο ο Καμί ξεμπλέκει ιδιοφυώς το κουβάρι και με το εύρημα του επί σκηνής Αφηγητή (και συμπυκνωτή κομματιών της δράσης) διαφωτίζει την υπόθεση και δομεί τους χαρακτήρες, χωρίς να ξεφεύγει παρά ελάχιστα από το πρωτότυπο. Γύρω από αυτόν τον Σταβρόγκιν εξελίσσεται ένα πολυπλόκαμο ερωτικό δράμα που περιλαμβάνει την ψυχοκόρη της μητέρας του Ντάσα, την κόρη μιας φίλης της, τη Λίζα («μια ευγενή αμαζόνα»), την  ανάπηρη Μαρία που την έχει παντρευτεί κρυφά για να εξιλεωθεί για την αποπλάνηση μιας 12χρονης (η οποία στη συνέχεια αυτοκτόνησε), και τις συζύγους μερικών από τους εμπλεκομένους.

Μέσω των  αφηγηματικών εκρήξεων του Ντοστογέφσκι εισάγονται στη δράση οι καθαυτοί «δαιμονισμένοι», οι «Possedes» της γαλλικής μετάφρασης (δηλαδή οι κατειλημμένοι από τα δαιμόνια της κατά Λουκάν ευαγγελικής παραβολής).

Πρόκειται για μια ομάδα εξεγερμένων με ποικίλες ιδεολογικές και ταξικές καταβολές που επαγγέλλονται τη μεγάλη αλλαγή και την επανάσταση. Φίλοι και συγγενείς προστίθενται στο έργο, μπαινοβγαίνοντας στο σαλόνι της οικοδέσποινας εξυφαίνοντας συνωμοσίες, μπλέκοντας τα προσωπικά τους προβλήματα με το επαναστατικό πρόταγμα, υποτάσσοντας εν τέλει τον ανθρωπισμό στον κυνικό ακτιβισμό και τους κοινωνικούς δεσμούς στις αναγκαιότητες της Ιστορίας.

Επικεφαλής συνωμότης, ο παραμελημένος και ξεστρατημένος Πιοτρ, ο οποίος, ειρωνικώ τω λόγω, δεν αρνείται τα αγαθά της καταγγελλόμενης, προς κατεδάφιση κοινωνίας, αρκεί να του τα παρέχουν οι άλλοι.

Διαβάστε περισσότερα εδώ

Sports in

«Τελικός» για Παρτιζάν και Ολυμπιακό στο Βελιγράδι

Ο Ολυμπιακός φιλοξενείται απόψε (28/3, 21:30) στο Βελιγράδι από την Παρτιζάν για την 32η αγωνιστική της Euroleague.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024