Η Απελευθέρωση: Ένα βαθιά πολιτικό και ερωτικά παράλληλα έργο

Την περασμένη άνοιξη «Η Απελευθέρωση» του Δημήτρη Τσεκούρα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό στο θέατρο 104. Η παράσταση, που σκηνοθέτησε η Ζωή Ξανθοπούλου, κέρδισε τις εντυπώσεις και κάπως έτσι ανανεώνει το ραντεβού της με το θεατρόφιλο κοινό από τις 24 Σεπτεμβρίου, για έναν δεύτερο, σύντομο κύκλο παραστάσεων, κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη.

Μια γιορτή, μια οικογένεια, ένας ξένος κι ένα τραπέζι. Συγκρούσεις, αποκαλύψεις, φιλοσοφίες, πόθοι, αναμνήσεις, ο έρωτας, το κακό… Στιγμές που οδηγούν σε απώλειες.  Η επόμενη ημέρα θα είναι ημέρα απελευθέρωσης;

Η παράσταση τοποθετεί σ’ έναν τόπο χωρίς χρόνο τα μέλη μιας κλειστής κοινωνικής ομάδας, που αποτελούν μέρος της ευρύτερης, αφήνοντας τα να παλεύουν με τα στερεότυπα εγκλωβισμένα στις προσωπικές τους ιστορίες. Λιτά κι απέριττα, σπαραχτικά αβοήθητα… Κι όλα αυτά μέσα από κωμικοτραγικές καταστάσεις κι ένα καψουροτράγουδο που διέπει την ύπαρξή τους.

Η Ζωή Ξανθοπούλου, που υπογράφει τη σκηνοθεσία της παράστασης, μίλησε στο in.gr για τα ιδιαίτερα στοιχεία του έργου, τη σκηνοθετική της ματιά, αλλά και τη σύγχρονη ελληνική δραματουργία.

Τι είναι αυτό που σας γοήτευσε στο συγκεκριμένο έργο του Δημήτρη Τσεκούρα;

Η ποιητική διάσταση που έχει ο λόγος των ηρώων του έργου και οι σχέσεις μεταξύ τους που “βράζουν” σε ένα περιβάλλον όπου φαινομενικά δεν υπάρχει καμιά έντονη δράση. Επίσης, το γεγονός ότι καταφέρνει να είναι βαθιά πολιτικό και ερωτικό παράλληλα χωρίς να αυτό να φαίνεται από την αρχή.

Η σκηνοθεσία σας στην «Απελευθέρωση» έχει έντονα κινηματογραφικά στοιχεία. Γιατί επιλέξατε μία τέτοια προσέγγιση;

Είμαι επηρεασμένη από την αιώνια σχέση μου με την εικόνα, μέσα από τις σπουδές και την ενασχόλησή μου με αυτήν. Συνήθως μεταφέρω κινηματογραφικά στοιχεία στο θέατρο και θεατρικά στοιχεία στον κινηματογράφο. Έτσι, συνδυάζω τους δύο αγαπημένους τρόπους έκφρασής μου και νιώθω ότι αυτός είναι ο κόσμος μου. Στη συγκεκριμένη παράσταση, πιστεύω ότι τα κινηματογραφικά στοιχεία βοηθούν τον θεατή να μπει πιο βαθιά στην ψυχολογία του κάθε ήρωα και ν’ αποκτήσει μια πιο προσωπική σχέση μαζί του. Επίσης, ήθελα να δώσω τη δυνατότητα στον θεατή να έχει πολλές οπτικές γωνίες σε σχέση με το έργο και να επιλέξει τι θέλει να παρακολουθήσει. Η κάμερα εδώ λειτουργεί και ως στοιχείο καταγραφής οικεγενειακών στιγμών, κάτι που συνηθίζεται σε οικογενειακές γιορτές και συναντήσεις, και αυτή η καταγραφή γίνεται για την παράσταση ο μοναδικός προσδιορισμός χρόνου και τόπου ως προς το περιβάλλον της.

Ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτηρίζει το έργο του «μια αντι-ιστορική κωμωδία». Αυτό ήταν κάτι που επηρέασε τη σκηνοθετική σας ματιά;

Αρχικά δε μ’ επηρέασε γιατί θεώρησα ότι ήταν μια ανάγκη του συγγραφέα να προσδιορίσει το πρίσμα του έργου του. Στη συνέχεια όμως διαπιστώσαμε ότι η δική μου σκηνοθετική προσέγγιση τελικά συμπίπτει με αυτόν τον χαρακτηρισμό αφού κανένα ιστορικό στοιχείο δεν τεκμηριώνεται ούτε προσδιορίζεται χρονικά και τοπικά, καθώς επίσης οι ήρωες είναι βουτηγμένοι μέσα σε μια δίνη υπαρξιακή που αν τη δεις από μακριά φλερτάρει με το κωμικό, δηλαδή με αυτό που λέμε “είμαστε για γέλια και για κλάμματα”.

Ποια είναι η άποψή σας για τη σύγχρονη ελληνική δραματουργία;

Παρακολουθώ όσο περισσότερο μπορώ την σύγχρονη ελληνική δραματουργία και πιστεύω ότι έχει πολλά ενδιαφέροντα κείμενα αλλά και πολύ δρόμο ακόμα μέχρι να βρει τη σχέση της με το κοινό. Μπορεί να συναντήσει κανείς διαμάντια και μάλιστα κάποιες φορές κατά τύχη αλλά δεν είμαι σίγουρη ότι υπάρχει ένα κάποιο σύστημα που θα “αγκαλιάσει”, θα οραματιστεί, θ’ ανοίξει ένα μονοπάτι δημιουργικό και θα προβάλλει τα πιο ενδιαφέροντα, τα πιο ουσιαστικά κείμενα. Δεν υπάρχουν μέτρα και σταθμά, όπως άλλωστε και σε τίποτα στην τέχνη και στην Ελλάδα γενικότερα, και χρειάζεται ο καλλιτέχνης αλλά και ο θεατής να έχει τα μάτια, τα αυτιά, το μυαλό και την ψυχή ανοιχτά, να ψάχνει, να μελετάει και να έχει τη δική του προσωπική κρίση στα πράγματα.

Έχετε σκηνοθετήσει τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Πόσο διαφορετική είναι η συνθήκη εργασίας στη μία και στην άλλη περίπτωση, αλλά και πόσο διαφορετικό το θεατρόφιλο κοινό;

Στο εξωτερικό, τουλάχιστον στις χώρες όπου έχω δουλέψει, υπάρχει ένα σύστημα πολύ υποστηρικτικό για τον καλλιτέχνη, όπου ο καθένας κάνει τη δουλειά του στον τομέα του, υπεύθυνα και με σεβασμό, κι αυτό είναι πολύ καλό γιατί ο κάθε καλλιτέχνης μπορεί ν’ ασχοληθεί με το δικό του κομμάτι και ν’ αφιερωθεί σε αυτό απολύτως δημιουργικά. Στην Ελλάδα πολλές φορές τα πράγματα περιπλέκονται… Δεν είναι πάντα ιδανικά στο εξωτερικό, κι εκεί προκύπτουν θέματα αλλά είναι απαλλαγμένα από ψυχοφθόρες διαπροσωπικές σχέσεις. Το κοινό είναι, στο μέσο όρο του, πιο εκπαιδευμένο και καλλιεργημένο κι έχει άλλη αντιμετώπιση τόσο στη θεατρική πράξη όσο και σε ό,τι προβάλλεται. Βεβαίως, αρκετές φορές, αγαπώ την παρορμητικότητα του κοινού στην Ελλάδα όταν αυτή εκπορεύεται από την ανάγκη και την εμπειρία του “ελεύθερου θεατή”. “Ελεύθερος θεατής” για μένα είναι εκείνος που έχει προσωπική σχέση και διαδρομή με τις θεατρικές του εμπειρίες και δε γίνεται έρμαιο της κρίσης των άλλων και του lifestyle.