Ορτέγκα και Μουρίγιο, ο μακιαβελισμός στη Νικαράγουα

Στις 19 Ιουλίου 1979, επικεφαλής της εξέγερσης που έφερε την ανατροπή του δικτάτορα Αναστάσιο Σομόζα, ο Ντανιέλ Ορτέγκα γίνεται ο ήρωας της Νικαράγουας. Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά παραμένει γαντζωμένος στην εξουσία, μαζί με τη σύζυγό του, Ροσάριο Μουρίγιο, καταστέλλοντας βίαια τις διαδηλώσεις με αίτημα την αποχώρησή του.

Οι αντίπαλοί τους τούς συγκρίνουν με τους Φρανκ και Κλερ Άντεργουντ, το δίδυμο του House of Cards, και καταγγέλλουν τον αυταρχισμό του ζεύγους που κυβερνά μονοπωλώντας την εξουσία και δείχνοντας μεγάλη φροντίδα για τη δημόσια εικόνα του.

Ο «Κομαντάντε», πρώην αντάρτης, σήμερα 72 ετών, απέσπασε μια τέταρτη θητεία στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου 2016, στις οποίες τα κύρια πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης έμειναν στο περιθώριο.

Με τα πολυάριθμα βραχιόλια της και τα πολύχρωμα ρούχα της, η 67χρονη σύζυγός του είναι μία εκκεντρική ποιήτρια, που θέλει να εμφανίζεται ως μητέρα του έθνους. Έχει μεγάλη προσωπική επιρροή στο σύζυγό της και, αφού διηύθυνε με σιδηρά πυγμή τον τομέα της επικοινωνίας και το πρόγραμμα της κυβέρνησης, έχει πάρει τη θέση της αντιπροέδρου της χώρας.

Τα περισσότερα από τα δέκα παιδιά του ζεύγους, ορισμένα προέρχονται από άλλους γάμους, κατέχουν σημαντικά πόστα στην πολιτική, την οικονομία, τα μέσα ενημέρωσης , ξυπνώντας οδυνηρές μνήμες σε μια χώρα που έχει δεινοπαθήσει από την εξουσία των οικογενειακών δυναστειών.

Από το 1936, η Νικαράγουα έζησε υπό τη δικτατορία της οικογένειας Σομόζα, ο τελευταίος εκπρόσωπος της οποίας, ο Αναστάσιο, ανατράπηκε το 1979 από την επανάσταση των Σαντινίστας με επικεφαλής τον Ντανιέλ Ορτέγκα. Την Πέμπτη, με τη χώρα βυθισμένη στην κρίση, οι Σαντινίστας γιόρτασαν την 39η επέτειο της επανάστασης.

Με το πέρασμα του χρόνου, ο θαυμαστής αυτός του Τσε Γκεβάρα προχωρεί σε μεταμόρφωση, εγκαταλείποντας το μαρξισμό για να κινηθεί προς μια πιο πραγματιστική άσκηση εξουσίας.

Ο ηγέτης της νικαραγουάνικης Αριστεράς ακολουθεί σχολαστικά τις συστάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στο οποίο ανήκει και η πατρότητα του σχεδίου μεταρρύθμισης των συντάξεων, που αποτέλεσε και την αφορμή για τη λαϊκή οργή που ξέσπασε τον Απρίλιο.

«Στη δεκαετία του ΄80 ο Ορτέγκα συμμετείχε σε ένα σχέδιο επαναστατικής αλλαγής. Σήμερα είναι ένας καπιταλιστής, ερωτευμένος με την εξουσία, που έχει αφιερωθεί στην ενίσχυση των προνομίων και της περιουσίας του» δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η παλιά σύντροφός του Μόνικα Μπαλντοντάνο, που γύρισε την πλάτη στο Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης των Σαντινίστας (FLSN) το 2000.

Ένα πράγμα ωστόσο δεν έχει αλλάξει: ο άνδρας με το παχύ μουστάκι, που έβγαλε τη στολή, εξακολουθεί να τελεί υπό την επιρροή της Ροσάριο Μουρίγιο, της «μάγισσας», όπως την αποκαλούν οι αντίπαλοί της.

«Μακιαβελικοί»

Και οι δύο «είναι μακιαβελικοί κατά την έννοια ότι ο στόχος νομιμοποιεί τα μέσα» σχολίαζε το 2016 η Τζοκόντα Μπέλι, πρώην σύντροφος στο αντάρτικο, που έγινε συγγραφέας και αντίπαλος της κυβέρνησης, καταγγέλλοντας μια «μοναρχία» στην εξουσία.

Γαντζωμένο στην εξουσία, το προεδρικό ζεύγος αρνείται να επισπεύσει τις εκλογές, όπως προτείνει η διάσκεψη των επισκόπων, που παίζει το ρόλο του μεσολαβητή στην κρίση που έχει αφήσει 300 νεκρούς στους δρόμους της Νικαράγουας μέσα σε τρεις μήνες, προκαλώντας την καταδίκη της διεθνούς κοινότητας.

Πάντοτε παρούσα στο πλευρό του, η Ροσάριο, κάποτε μέλος των Σαντινίστας, περιγράφει το κύμα της βίας ως «σκοτεινή περίοδο» που προκαλείται από «κακόβουλους». Όταν ο ίδιος παίρνει το λόγο, και αυτό γίνεται σπανίως, συνήθως μιλάει για την «ειρήνη», την «αγάπη» και το «Θεό», κατασκευάζοντας μια εικόνα αποκομμένη από την καθημερινότητα.

Η Ροσάριο, που μιλάει με άνεση γαλλικά και αγγλικά, επιβάλλει τις αισθητικές της επιλογές, στολίζοντας την πρωτεύουσα Μανάγκουα με τα «δένδρα της ζωής», γιγάντιες μεταλλικές κατασκευές που φωτίζονται τη νύχτα με εξωφρενικό κόστος, πολλές από τις οποίες τις τελευταίες εβδομάδες βρίσκονται στο έδαφος, θύματα της οργής των διαδηλωτών.

Ορτέγκα, η σχέση του με την εξουσία

Γεννημένος στις 11 Νοεμβρίου 1945 στο χωριό Λα Λιμπερτάδ, μέλος πολυμελούς οικογένειας έξι παιδιών, ο Ντανιέλ Ορτέγκα εγκαταλείπει τις νομικές του σπουδές για να ενταχθεί στο Μέτωπο των Σαντινίστας, πριν περάσει επτά χρόνια στη φυλακή, όπου υποβλήθηκε σε βασανιστήρια.

Κατά την πρώτη του θητεία στην εξουσία εφαρμόζει ένα πρόγραμμα σοβιετικής έμπνευσης: κρατικοποίηση της οικονομίας, εθνικοποιήσεις, απαλλοτριώσεις, εκπαίδευση του πληθυσμού.

Η πολιτική του προκαλεί την οργή της κυβέρνησης του Ρόναλντ Ρέιγκαν, που επιβάλλει οικονομικό αποκλεισμό στη Νικαράγουα, προκαλώντας έλλειψη ειδών διατροφής, και οργανώνει αντεπανάσταση.

Ηττημένος στις κάλπες το 1990, ο Ορτέγκα ξαναβρίσκει την προεδρική πολυθρόνα το 2006 και μοιάζει να του αρέσει: παρά τη συνταγματική απαγόρευση, εξασφαλίζει από το Ανώτατο Δικαστήριο, όπου την πλειοψηφία έχουν οι Σαντινίστας, την άδεια για να διεκδικήσει και δεύτερη προεδρική θητεία.

Ισορροπιστής, καταφέρνει να πάρει με το μέρος του τους επιχειρηματικούς κύκλους και να καθησυχάσει τους διεθνείς οργανισμούς, ενώ παράλληλα συμμαχεί με τον Ούγκο Τσάβες, τα πετροδολάρια του οποίου, μαζί με τις δωρεές σε είδος, τροφοδοτούν τα κοινωνικά προγράμματα της κυβέρνησης.

Το 2014 τροποποιεί το Σύνταγμα, για να έχει τη δυνατότητα να διεκδικήσει ακόμη μία προεδρική θητεία.

Ο επιδέξιος αυτός πολιτικός, που περιγράφεται ως ψυχρός, πραγματιστής και καχύποπτος, κυβερνά κλεισμένος στην ισχυρά φρουρούμενη προεδρική κατοικία, στη Μανάγκουα.