Φωτογραφική έκθεση για τους πρόσφυγες του 1922 στη Σκιάθο

Μια ξενάγηση στα βάθη της ιστορίας, στις πρώτες δύσκολες ημέρες της νέας ζωής των προσφύγων του 1922 στην Ελλάδα προσφέρει μια ιδιαίτερη φωτογραφική έκθεση που θα φιλοξενηθεί στην Σκιάθο από την Κυριακή 6 Μαΐου.

Η έκθεση αντλεί υλικό από πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο νησί της Σκιάθου και στην Αττική. Μέσα από  φωτογραφικές μαρτυρίες ανασυνθέτει την εικόνα που διαμορφώθηκε σε αυτές τις δύο περιοχές μετά την άφιξη των προσφύγων και φωτίζει προσωπικές ιστορίες προσφυγιάς.

Πρόκειται για μία προσπάθεια που ξεκίνησε την πορεία της το 2006 στην Αθήνα υπό τον τίτλο «Η Αττική Γη Υποδέχεται τους Πρόσφυγες του ‘22». Στη συνέχεια η έκθεση αυτή ταξίδεψε και εμπλουτίστηκε με νέο υλικό: Στην Αττική -Νέα Ερυθραία, Νέα Ιωνία, Ηλιούπολη, Βούλα, Κερατσίνι, Παλαιά Φώκαια, Νέα Φιλαδέλφεια, Ραφήνα, Αίγινα-, στη Δράμα, στο Αγρίνιο,  στην Κρήτη – Ιεράπετρα, Άγιο Νικόλαο, Ηράκλειο, Χανιά και Ρέθυμνο. Κάπως έτσι έφτασε και στην Σκιάθο, όπου συμπεριέλαβε σημαντικό αρχειακό υλικό προερχόμενο από το Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου, την Ένωση Μικρασιατών Σκιάθου και από ιδιωτικές συλλογές. Και προέκυψε μια νέα έκθεση με τίτλο: «Πρόσφυγες του ’22 στην Αττική και τη Σκιάθο».

«Μετά την ήττα στη Μικρά Ασία τον Αύγουστο του 1922, χιλιάδες πρόσφυγες διαπεραιώθηκαν στην Ελλάδα. Από τον Οκτώβριο του 1922 έως τα τέλη του 1925 έφτασαν και οι Έλληνες από την Ανατολική Θράκη, την κεντρική και νότια Μικρά Ασία. Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό τους. Ωστόσο, το 1928 απογράφτηκαν 1.221.849 πρόσφυγες, στους οποίους περιλαμβάνονται και όσοι είχαν έρθει παλαιότερα από τη Βουλγαρία, τη Ρωσία και αλλού», επισημαίνει ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σκιάθου Θοδωρής Τζούμας, ο οποίος είναι ένας από τους συντονιστές και επιμελητές του υλικού που προστέθηκε στο νησί.

«Η κατάσταση των περισσοτέρων προσφύγων κατά την άφιξή τους ήταν τραγική. Έχοντας εγκαταλείψει βιαστικά τα σπίτια τους, έφεραν ελάχιστα ή κανένα αγαθό, ενώ ήταν καταβεβλημένοι από τις αρρώστιες και τον ψυχικό τραυματισμό. Οι πρώτες ανάγκες για τροφή, στέγαση και ιατρική περίθαλψη αντιμετωπίστηκαν στοιχειωδώς από το κράτος, ιδιώτες καθώς και ελληνικές και ξένες φιλανθρωπικές οργανώσεις. Το πιο επείγον πρόβλημα υπήρξε αυτό της στέγασης, το οποίο ανέλαβε αρχικά το κράτος και στη συνέχεια η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων.

Πρόσφυγες έξω από τη Βουλή (Παλαιά Ανάκτορα) 1922-1923, Αρχείο ΕΡΤ, Αρχείο Πέτρου Πουλίδη

Οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην Αττική αποτελούσαν το 1928 το 30% του συνολικού πληθυσμού της (το 28% στο Δήμο Αθηναίων και το 40% στο Δήμο Πειραιά). Για τη στέγασή τους δημιουργήθηκαν νέοι ή επεκτάθηκαν παλαιοί οικισμοί, με αποτέλεσμα να οικιστούν οι έως τότε ακατοίκητες ή αραιοκατοικημένες περιοχές, και η Αθήνα και ο Πειραιάς να ενωθούν σε ένα ενιαίο αστικό συγκρότημα.

Η Σκιάθος ήταν γνωστή στους Μικρασιάτες της Αγίας Παρασκευής του Τσεσμέ, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, ως τόπος αλιευτικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με την απογραφή του 1928, από το σύνολο των 574 προσφύγων της επαρχίας Σκοπέλου, οι 525 εγκαταστάθηκαν στη Σκιάθο. Πολιτιστικά, η έλευση των προσφύγων θα εμπλουτίσει τις τοπικές παραδόσεις με έθιμα και συνήθειες από τη γη της Ιωνίας, ενώ οικονομικά, θα καταστήσει τη Σκιάθο μεγάλο αλιευτικό κέντρο της περιοχής».

Η έκθεση θα διαρκέσει ως την Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου και θα είναι ανοιχτή στο κοινό καθημερινά από τις εννέα το πρωί ως τις οκτώ το βράδυ.

Κατερίνα Ροββά