Το Παλλημνιακό Σχολικό Ταμείο και η ιστορία του

Ο κοινωφελής πολιτισμικός οργανισμός που φέρει σήμερα την ονομασία Παλλημνιακό Σχολικό Ταμείο υφίσταται αδιαλείπτως στη Λήμνο από την εποχή του Βυζαντίου.

Ο πυρήνας της δημιουργίας του είναι το κοινοτικό αγρόκτημα Μητρόπολις, που βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, κοντά στο Λιβαδοχώρι. Η γη αυτή υπήρξε δωρεά του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου, προς τους κατοίκους της Λήμνου, ως μια πηγή εσόδων που θα αξιοποιούνταν για την κάλυψη των πνευματικών και εκπαιδευτικών αναγκών τους.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ο παλλημνιακός αυτός φορέας κράτησε άσβεστη τη φλόγα του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής παιδείας, προβαίνοντας στην ίδρυση και την οικονομική υποστήριξη σχολείων και εκκλησιών.

Μετά την απελευθέρωση της Λήμνου ο οργανισμός ανέλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο στο έργο της ανοικοδόμησης νέων εκπαιδευτηρίων σε ολόκληρο το νησί, αξιοποιώντας αφενός τα εισοδήματά του και αφετέρου τις γενναιόδωρες παροχές διαφόρων ευεργετών.

Δεν υπάρχει κάτοικος της Λήμνου που να μην ευεργετήθηκε από το Παλλημνιακό Σχολικό Ταμείο, είτε φοιτώντας στα θαυμάσια σχολεία του, είτε ως υπότροφος μαθητής ή σπουδαστής, είτε ακόμα και ως αποδέκτης σχολικών εφοδίων ή και συσσιτίων σε χαλεπούς καιρούς.

Πέραν του καθαρά εκπαιδευτικού έργου του (εξαίρετα δημοτικά σχολεία σε όλα τα χωριά της Λήμνου και αξιοθαύμαστο γυμνάσιο στην πρωτεύουσα), ο κοινωφελής αυτός οργανισμός μερίμνησε για τα εθνικά θέματα (τροφοδοτούσε τον ελληνικό στόλο το 1912-13), τον πολιτισμό (Αρχαιολογικό Μουσείο στη Μύρινα), τον αθλητισμό (γυμναστήριο Μύρινας), την εκπαίδευση των αγροτών (Γεωργική Σχολή Λήμνου), την περίθαλψη των προσφύγων του 1922, τις υποδομές στην υγεία (Νοσοκομείο Λήμνου).

Όλα αυτά έγιναν εφικτά χάρη στο ζήλο και την ανιδιοτελή προσφορά πολλών ανθρώπων που συγκροτούσαν κατά καιρούς τη Διοικητική Επιτροπή του Παλλημνιακού Σχολικού Ταμείου (μεταξύ αυτών, ο Ηλίας Ηλιού, τη δεκαετία του ’30), αλλά και με την αμέριστη συμπαράσταση των αυτοδιοικητικών και κρατικών φορέων, όπως και ολόκληρης της λημνιακής κοινότητας, εντός και εκτός του νησιού.

Εξέχουσες προσωπικότητες, όπως ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Γεώργιος Παπανδρέου κ.ά., αναγνώρισαν την προσφορά του οργανισμού και τον βοήθησαν στο κοινωφελές έργο του.