Εκτιμήσεις… του συρμού

Ως λεξιπενία ορίζεται η χρησιμοποίηση ενός πολύ περιορισμένου αριθμού λέξεων και εκφραστικών μέσων στον καθημερινό λόγο και την εν γένει επικοινωνία.

Στην εποχή μας, ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά δείγματα του επικίνδυνου αυτού φαινομένου είναι η αλόγιστη και αναιτιολόγητη χρήση του ρήματος εκτιμώ και του ουσιαστικού εκτίμηση (ιδίως στον πληθυντικό αριθμό), που εξοβελίζει σταδιακά από τον ελληνικό λόγο αμέτρητα άλλα ρήματα και αφηρημένα ουσιαστικά που έχουν τη δική τους, ξεχωριστή εννοιολογική απόχρωση.

Τα παραδείγματα που ακολουθούν φανερώνουν το βαθμό στον οποίον το «εκτιμώ» και οι «εκτιμήσεις», ως αναπόσπαστο τμήμα του λεξιλογίου του συρμού, έχουν υιοθετηθεί άκριτα από τη συντριπτική πλειονότητα όσων μεταχειρίζονται την ελληνική γλώσσα:

• Οι πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η κυβέρνηση θα καταφύγει αργά ή γρήγορα στην ετυμηγορία του λαού.
• Δεν είναι εύκολο να εκτιμήσουμε ποια θα είναι η συμπεριφορά του ύστερα από όσα συνέβησαν.
• Όλοι οι σοβαροί μελετητές της αρχαίας ιστορίας εκτιμούν ότι η ναυμαχία της Σαλαμίνας διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του Δυτικού πολιτισμού.
• Εκτιμάται ότι θα αυξηθούν οι τιμές στα καύσιμα.
• Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι εκτίμησαν από τις δηλώσεις του υπουργού ότι επίκειται η παραίτησή του.
• Δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως τον πλέον σημαντικό έλληνα πολιτικό του 20ού αιώνα.
• Θα ήθελα, στο σημείο αυτό, να ακούσω τις δικές σας εκτιμήσεις επί του θέματος.
• Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις και εκτιμήσεις των ειδικών, η πτώση του αεροσκάφους οφείλεται σε μηχανική βλάβη.

Σε όλα τα ανωτέρω παραδείγματα, αντί του ρήματος εκτιμώ και του ουσιαστικού εκτιμήσεις, μπορούμε κάλλιστα να χρησιμοποιήσουμε πολυάριθμες άλλες λέξεις με παραπλήσιο σημασιολογικό περιεχόμενο, λέξεις που προέρχονται από την ανεξάντλητη πηγή της ελληνικής γλώσσας:

• Οι πολιτικοί αναλυτές πιστεύουν/έχουν την εντύπωση/έχουν τη γνώμη/φρονούν/θεωρούν βέβαιο/νομίζουν/προβλέπουν/υποθέτουν/φαντάζονται ότι η κυβέρνηση θα καταφύγει αργά ή γρήγορα στην ετυμηγορία του λαού.
• Δεν είναι εύκολο να προβλέψουμε/προδικάσουμε/προεξοφλήσουμε/υπολογίσουμε/καθορίσουμε εκ των προτέρων ποια θα είναι η συμπεριφορά του ύστερα από όσα συνέβησαν.
• Όλοι οι σοβαροί μελετητές της αρχαίας ιστορίας συμφωνούν/παραδέχονται/συνομολογούν/υποστηρίζουν/ισχυρίζονται/αποφαίνονται/βεβαιώνουν/αναγνωρίζουν ότι η ναυμαχία της Σαλαμίνας διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του Δυτικού πολιτισμού.
• Ακούγεται/λέγεται/διαδίδεται/φημολογείται ότι θα αυξηθούν οι τιμές στα καύσιμα.
• Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι συμπέραναν/συνήγαγαν από τις δηλώσεις του υπουργού ότι επίκειται η παραίτησή του.
• Δεν είναι λίγοι εκείνοι που χαρακτηρίζουν/κρίνουν/θεωρούν/αξιολογούν τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως τον πλέον σημαντικό έλληνα πολιτικό του 20ού αιώνα.
• Θα ήθελα, στο σημείο αυτό, να ακούσω τις δικές σας απόψεις/κρίσεις/σκέψεις/υποθέσεις/σχόλια/συμπεράσματα επί του θέματος.
• Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις και υποθέσεις/κρίσεις/απόψεις/σκέψεις/εντυπώσεις/δηλώσεις/συμπεράσματα/σχόλια των ειδικών, η πτώση του αεροσκάφους οφείλεται σε μηχανική βλάβη.

Ασφαλώς, το ρήμα εκτιμώ και το ουσιαστικό εκτίμηση έχουν τη δική τους θέση και το δικό τους ρόλο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ιδού τα σχετικά ορθά παραδείγματα:

«Η σύζυγός μου τρέφει μεγάλη εκτίμηση για το πρόσωπό σου», «Η πανεπιστημιακή κοινότητα εκτιμά πολύ την επιστημονική αξία του έργου σου», «Πιστεύω ότι δεν εκτιμάς όσο θα έπρεπε τη στάση που κράτησα απέναντί του», «Δεν έχουμε προβεί ακόμη σε εκτίμηση του έργου τέχνης που κληρονομήσαμε», «Δεν τον έχω σε εκτίμηση, διότι πολλές φορές συμπεριφέρεται αγενώς».