Πώς ένα καθολικό σχολείο «άλλαξε» την Αθήνα του 19ου αιώνα

Έστω ότι ένα γαλλικό καθολικό τάγμα αναλάμβανε την πρωτοβουλία να ανοίξει παράρτημα στην Αθήνα των ημερών μας για την εκπαίδευση νεαρών γυναικών. Ποιες θα ήταν οι αντιδράσεις της Εκκλησίας και με ποιους όρους θα συνεργάζονταν μαζί του οι κρατικοί θεσμοί; Η Ιστορία απεχθάνεται τις υποθετικές ερωτήσεις, αλλά ευνοεί τις αναλογίες. Εναν «μπούσουλα», λοιπόν, παρέχει το άρτι εκδοθέν βιβλίο «Η περίκλειστη εκπαίδευση – Καθολικά σχολεία και γυναικεία εκπαίδευση στην Ελλάδα του 19ου αιώνα» του Στέφανου Καβαλλιεράκη, αποφοίτου της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, ο οποίος πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα των Μεσογειακών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, όπου ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή (2008). Επεξεργασμένη μορφή της τελευταίας αποτελεί η έκδοση του οίκου «Εν πλω», σε επιμέλεια Βασίλη Αργυριάδη.

Σύμφωνα με τα Νέα στο μικροσκόπιο του Καβαλλιεράκη τοποθετείται το σχολείο του Τάγματος του Αγίου Ιωσήφ της Εμφανίσεως, που ιδρύεται στην Αθήνα το 1856, με σκοπό την εκπαίδευση των κοριτσιών της καθολικής κοινότητας. Η επίσημη άδεια λειτουργίας του εκδίδεται τον Ιανουάριο του 1857 και μάλιστα από τον νομάρχη Αττικής και Βοιωτίας Γεώργιο Λασσάνη (επειδή μάλιστα τίποτε δεν φαίνεται τυχαίο στην ιστορία αυτή, στη σχετική υποσημείωση διαβάζουμε ότι ο κοζανίτης λόγιος και Φιλικός υπήρξε στενός συνεργάτης του Αλέξανδρου Υψηλάντη διαδραματίζοντας ενεργό ρόλο στην προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες). Το σχολείο εντάσσεται σε μια υβριδική κατηγορία «Μέσης Εκπαίδευσης», καθώς μόλις το 1893 θεσπίζεται επισήμως η Δευτεροβάθμια για τα κορίτσια. Μέχρι το 1890 λειτουργεί στην οδό Αδριανού, το 1890 – 1893 στεγάζεται στη γωνία Ιπποκράτους και Πανεπιστημίου και αργότερα εγκαθίσταται στην ιστορική του έδρα, την οδό Πινακωτών (σημερινή Χαριλάου Τρικούπη), όπου παραμένει ώς το 1979. Τα μαθήματα ήταν Θρησκεία, Ανάγνωση, Γραφή, Αριθμητική, Γαλλική Γραμματική, Γεωγραφία, Ιστορία, Χειρωνακτικές Εργασίες και, προαιρετικά, Τέχνες Αναψυχής και Ξένες Γλώσσες.