Χορική λυρική ποίηση: Ο Αλκμάν (Μέρος B’)

Οι αλεξανδρινοί λόγιοι έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τον Αλκμάνα, τον ποιητή της αρχαίας σπαρτιατικής χορικής ποίησης. Δυστυχώς, τα σωζόμενα αποσπάσματα των ποιημάτων του δεν είναι ούτε πολλά ούτε εκτενή.

Σε ένα από τα παρθένιά του ο Αλκμάν κάνει λόγο για τους Ιπποκοωντίδες, τους γιους του Ιπποκόωντα, που φονεύτηκαν από τον Ηρακλή. Σύμφωνα με τον ποιητή, ο άνθρωπος δεν πρέπει να θέλει να πετάξει στον ουρανό, ούτε να θέλει την Αφροδίτη για γυναίκα, καθώς ελλοχεύει η εκδίκηση των θεών. Ευτυχισμένος είναι εκείνος που χωρίς δάκρυα τελειώνει τη μέρα του.

Σε ορισμένα από τα αποσπάσματα, ο Αλκμάν φανερώνει τη σχέση του με την εύθυμη ζωή του συμποσίου, αλλά και τη διάθεση των Δωριέων για γερό φαγοπότι.

Αλλού πάλι, ο ποιητής, που τον έχουν πάρει πια τα χρόνια, εκφράζει με τρυφερότητα το παράπονό του προς τις κοπέλες του χορού του: τα πόδια του δεν τον σηκώνουν πια, γι’ αυτό και θα ήθελε να είναι ένας κηρύλος —μια αρσενική αλκυόνα—, που το θηλυκό ταίρι του, όταν αυτός γεράσει, τον κουβαλά μακριά, πάνω από τα κύματα της θάλασσας.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει ασφαλώς να γίνει στο απόσπασμα που περιγράφει τη γαλήνη της νύχτας, τον ύπνο ολόκληρης της φύσης, που έρχεται πιθανώς σε αντίθεση με την ανησυχία της καρδιάς του Αλκμάνος.

Βουνοκορφές και φαράγγια, καθώς και όλα τα ζώα, όσα βρίσκονται στη στεριά, στα βάθη της θάλασσας και στον αέρα, αναπαύονται μέσα στην ησυχία του ύπνου. Το τραγούδι αυτό της νύχτας, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο απόσπασμα του εν λόγω ποιητή, έχει επικό χρώμα.

Ο Αλκμάν γράφει γενικά στη λακωνική διάλεκτο της εποχής του, χρησιμοποιώντας και επικούς τύπους. Στην ποίησή του απαντούν σαφείς «ομηρισμοί», που συνάπτονται ενίοτε με αιολικά στοιχεία — άλλα εξ αυτών προέρχονται από το έπος, άλλα πάλι μπορεί να ήταν ντόπια, λακωνικά.

Κύρια χαρακτηριστικά του ποιητικού έργου του Αλκμάνος είναι η χαρούμενη διάθεση, η φρεσκάδα της έκφρασης, η πολυχρωμία της γλώσσας και η μοναδική αίσθηση του κάλλους.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η γαλήνη της νύχτας, ο ύπνος ολόκληρης της φύσης, που περιγράφεται από τον Αλκμάνα με επικό χρώμα.

Χορική λυρική ποίηση: Ο Αλκμάν (Μέρος Α’)