Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Η διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 και η διαμάχη Βουκουρεστίου - Μόσχας

Η διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 και η διαμάχη Βουκουρεστίου – Μόσχας

Η διάσπαση του ΚΚΕ στη 12η Ευρεία Ολομέλεια της Κεντρικής του Επιτροπής, η οποία συνήλθε ακριβώς πριν από πενήντα χρόνια (5 έως 15 Φεβρουαρίου 1968 στη Βουδαπέστη), έλαβε διαστάσεις ιστορικού σχίσματος.

Η διάσπαση του ΚΚΕ στη 12η Ευρεία Ολομέλεια της Κεντρικής του Επιτροπής,
η οποία συνήλθε ακριβώς πριν από πενήντα χρόνια (5 έως 15 Φεβρουαρίου
1968 στη Βουδαπέστη), έλαβε διαστάσεις ιστορικού σχίσματος.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Βήματος» ήταν η κορύφωση της εσωκομματικής διαπάλης που εξελισσόταν τα προηγούμενα χρόνια – μετά την ήττα του εμφυλίου (1946-49) και τις εσωτερικές αναταράξεις που προκάλεσε η αποκαθήλωση του Νίκου Ζαχαριάδη (1956) με διεθνή παρέμβαση έξι «αδελφών» κομμουνιστικών κομμάτων στο πλαίσιο της αποκαλούμενης «αποσταλινοποίησης», ενώ επηρεαζόταν άμεσα και από τις ευρύτερες εξελίξεις και ισορροπίες στο τότε σοσιαλιστικό στρατόπεδο.

Ηταν μια περίοδος αμφισβήτησης της σοβιετικής πρωτοκαθεδρίας, κάτι που είχε ήδη αρχίσει να εκδηλώνεται από το 1956 και την εξέγερση στην Ουγγαρία, για να κορυφωθεί ακολούθως το 1968 στην Τσεχοσλοβακία με την απόπειρα φιλελευθερισμού του καθεστώτος (Ανοιξη της Πράγας).

Το εγχείρημα καταπνίγηκε μετά την εισβολή των Σοβιετικών τον Αύγουστο του ’68, λίγους μόλις μήνες μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ, προκαλώντας κλυδωνισμούς στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Παράλληλα, σε διάφορα δυτικοευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα, προεξάρχοντος του Ιταλικού ΚΚ, διαμορφωνόταν ένα ρεύμα αυτονόμησης και κριτικής στο σοβιετικό μοντέλο εξουσίας (ευρωκομμουνισμός).

Κατά της επέμβασης των Σοβιετικών στην Πράγα τάχθηκε ανοιχτά και η σοσιαλιστική Ρουμανία, η ηγεσία της οποίας υπό τον Νικολάε Τσαουσέσκου έπαιξε τον ρόλο της στη διάσπαση του ΚΚΕ, από την οποία γεννήθηκε το ΚΚΕ Εσωτερικού, παρέχοντας πολιτική, υλική και όποια άλλη στήριξη χρειάστηκε στην ομάδα των καθαιρεθέντων από τη 12η Ολομέλεια – Μήτσου Παρτσαλίδη, Ζήση Ζωγράφου και Πάνου Δημητρίου.

Η αποστασιοποίηση των ρουμάνων κομμουνιστών από τη Μόσχα είχε ήδη διαφανεί σε κομβικά θέματα της εξωτερικής πολιτικής, ενώ η ανάμειξη του Τσαουσέσκου στα εσωτερικά του ΚΚΕ, παρά την επίφαση της ουδετερότητας, επιχειρήθηκε να αποτελέσει στοιχείο στη σκακιέρα της στρατηγικής της αυτονόμησής του από τους Σοβιετικούς.

Ο ίδιος εκμεταλλεύτηκε την κρίση στο ΚΚΕ και τη χρησιμοποίησε ως όχημα για τις δικές του επιδιώξεις στην κατεύθυνση ενίσχυσης του κλίματος αμφισβήτησης της μονολιθικότητας του κυρίαρχου ΚΚ Σοβιετικής Ενωσης εντός του κομμουνιστικού κινήματος. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι οι Ρουμάνοι έθεσαν στη διεθνή συνδιάσκεψη των κομμουνιστικών κομμάτων στη Μόσχα (1969) θέμα να προσκληθούν σε αυτήν και όσα κόμματα διαφωνούσαν, κάτι όμως που απετράπη, ενώ τον ίδιο χρόνο το ΚΚΡ προσκάλεσε στο συνέδριό του και τους διαφωνούντες, αλλά ως επιτροπή της ΕΔΑ υπό τον Μπριλλάκη, με αποτέλεσμα η πλευρά Κολιγιάννη να αντιδράσει και να μην παραστεί τελικά σε αυτό.

Τα βαθύτερα αίτια

Πάντως τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν στην ανελέητη πολιτική και ιδεολογική σύγκρουση στο εσωτερικό του ΚΚΕ ήταν οι δυο αντίπαλες απόψεις σχετικά με τη φυσιογνωμία και τον ρόλο του κόμματος σε εκείνη τη φάση, κατά την οποία το παράνομο από την εποχή του εμφυλίου ΚΚΕ είχε διοχετεύσει πλήρως τις δυνάμεις του στη νόμιμη ΕΔΑ (δημιουργήθηκε το 1951 με πρωτοβουλία του ως συνασπισμός ευρύτερων αριστερών κομμάτων), έχοντας μάλιστα λάβει μια απόφαση που εκ των υστέρων θα θεωρήσει μοιραίο λάθος «δεξιού οπορτουνιστικού χαρακτήρα»: τη διάλυση των (παράνομων) οργανώσεών του με απόφαση της 8ης Ολομέλειας του 1958.

Οσο το ΚΚΕ συνειδητοποιούσε το μέγεθος του λάθους του, τόσο μορφοποιούνταν στο εσωτερικό της ΕΔΑ οι απόψεις εκείνων που θεωρούσαν ότι δεν πρέπει το ΚΚΕ μέσω των δυνάμεών του (τα λεγόμενα «κομματικά στηρίγματα» εντός της ΕΔΑ) να «καπελώνει» τη δράση της και ότι η προσπάθεια «ντε γιούρε ή ντε φάκτο νόμιμης ή μισονόμιμης ύπαρξης και λειτουργίας οργανώσεων του ΚΚΕ», που αποφασίστηκε από το κόμμα το 1965, ήταν μια λανθασμένη κίνηση καθώς θα αδυνάτιζε συνολικά το «ευρύχωρο» εγχείρημα της ΕΔΑ.

Κατά την άποψη όσων έβλεπαν με επιφυλάξεις την «εμμονή» της ηγεσίας του ΚΚΕ να ενισχύσει την αυτόνομη πολιτική και οργανωτική παρουσία του, ήταν προτιμότερο η ΕΔΑ να μετεξελιχθεί από συνασπισμό αριστερών κομμάτων σε κόμμα με μαρξιστικά χαρακτηριστικά, παρά να επιδιώξει το ΚΚΕ τη «νόμιμη ή μισονόμιμη» ύπαρξή του, η οποία, στις συνθήκες εκείνες κινδύνευε να δυναμιτίσει το ευρύ εγχείρημα της ΕΔΑ. Επί της ουσίας, στο εσωτερικό του ΚΚΕ συγκρούονταν δύο ιδεολογικά ρεύματα: το «ορθόδοξο», που εξέφραζε η ηγεσία Κολιγιάννη, το οποίο τασσόταν υπέρ της διατήρησης των μαρξιστικών – λενινιστικών αρχών του κόμματος με απόλυτη προσήλωση στη Σοβιετική Ενωση, και το «ανανεωτικό» («αναθεωρητικό»), το οποίο εμπνεόταν από τις αναζητήσεις άλλων δυτικών κομμουνιστικών κομμάτων, με κυρίαρχο πάντα το Ιταλικό ΚΚ, για τον «δημοκρατικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό» και για «σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο», αμφισβητώντας το σοβιετικό μοντέλο εξουσίας.

Ποιος διέγραψε ποιον – Η «είδηση» της διάσπασης

Η διάσπαση συντελέστηκε μέσα στη δικτατορία, γεγονός που επιβάρυνε περαιτέρω τις ήδη εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες παρουσίας και δράσης των κομμουνιστών, οι περισσότεροι εκ των οποίων έμαθαν τα κακά μαντάτα στις φυλακές και στις εξορίες όπου βρίσκονταν. Τα μέλη και οι συνοδοιπόροι του ΚΚΕ διχάστηκαν.

Με τους διαφωνούντες συντάχθηκαν τα μέλη του Γραφείου Εσωτερικού που διατηρούσε στην Ελλάδα η εκδιωχθείσα μετά την ήττα του εμφυλίου ηγεσία του ΚΚΕ (με έδρα το Βουκουρέστι), μεταξύ των οποίων οι Μπάμπης Δρακόπουλος, Νίκος Καρράς, Αντώνης Μπριλλάκης, Τάκης Μπενάς κ.ά. Οι πρώτες πληροφορίες για τη διάσπαση δημοσιεύτηκαν στον ελεγχόμενο από το καθεστώς των συνταγματαρχών ελληνικό Τύπο τη Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 1968.

Τα «Νέα» είχαν δημοσιεύσει στην πρώτη σελίδα σε ένα μικρό μονόστηλο με παραπομπή στην 8η σελίδα την είδηση: «Εσίγησεν ο σταθμός του ΚΚΕ. Διάσπασις της ηγεσίας» και ανέφερε ότι «ο εν λόγω σταθμός είχε ανακοινώσει εις εκπομπήν του Σαββάτου (σ.σ.: 17.2.1968) ότι ο Κώστας Κολιγιάννης, Γενικός Γραμματεύς του ΚΚΕ και τρία άλλα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, διεγράφησαν».

Το ρεπορτάζ στις μέσα σελίδες συνέχιζε υπό τον τίτλο «Διεγράφη ο Κ. Κολιγιάννης από την ηγεσίαν του ΚΚΕ» και υπότιτλο «Και 3 μέλη του Πολιτικού Γραφείου». Σε αυτό αναφερόταν ότι: «Συμφώνως προς ανακοίνωσιν του ραδιοφωνικού σταθμού του ΚΚΕ, η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος διέγραψε τον Κώστα Κολιγιάννη, γενικόν γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, και τρία άλλα μέλη του Πολιτικού Γραφείου του Κόμματος» και ότι «ως αιτία της διαγραφής αναφέρεται ότι ο Κώστας Κολιγιάννης και η ομάς του «έφερον εις δύσκολον κατάστασιν το Κόμμα, το οποίον εξ αιτίας των διεσπάθη»».

Υπήρχε δε εκτενής αναφορά στην ανοιχτή καταγγελία της ομάδας Παρτσαλίδη, Ζωγράφου, Δημητρίου που μεταδόθηκε και στρεφόταν κατά της ηγεσίας Κολιγιάννη. Η πραγματικότητα για το… ποιος διέγραψε ποιον αποκαταστάθηκε τελικά μετά τη δημοσιοποίηση από τα σοβιετικά μέσα ενημέρωσης των επίσημων ανακοινώσεων της φιλοσοβιετικής ηγεσίας του ΚΚΕ.

Στις 19 Φεβρουαρίου 1968 το σοβιετικό πρακτορείο ειδήσεων «ΤΑΣ» και η εφημερίδα του ΚΚΣΕ «Πράβντα» μετέδωσαν τις αποφάσεις που έλαβε η 12η Ολομέλεια παίρνοντας έτσι ανοιχτά θέση υπέρ της ηγεσίας Κολιγιάννη.

Με τίτλο «Στο όνομα των συμφερόντων του ελληνικού λαού» η «Πράβντα» δημοσίευσε στην 5η σελίδα την ανακοίνωση του προεδρείου της 12ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ για τη «φραξιονιστική επίθεση κατά της γραμμής και της καθοδήγησης του κόμματος από την πλευρά της ομάδας του Μήτσου Παρτσαλίδη, του Ζήση Ζωγράφου και του Παναγιώτη Δημητρίου» και την καθαίρεσή τους, καθώς και την ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου του κόμματος με την οποία καταδικαζόταν η δράση της ομάδας μετά την Ολομέλεια και οι «αντικομματικές προβοκατόρικες ενέργειες» στις οποίες είχε προβεί (κατάληψη του ραδιοσταθμού «Η φωνή της Αλήθειας») και οδήγησαν στη διαγραφή τους από το ΚΚΕ.

Το Αθηναϊκό Πρακτορείο μετέδωσε τις πληροφορίες του «ΤΑΣ» και της «Πράβντα» και οι εφημερίδες έγραψαν για το θέμα: «Βαθειά κρίσις εις την ηγεσίαν των κομμουνιστών. ΔΙΕΓΡΑΦΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΚΕ ΤΡΙΑ ΑΝΩΤΑΤΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΟΥ. Είχον επιτεθεί κατά του Κ. Κολιγιάννη» («Το Βήμα», Τρίτη 20.2.1968). «Η ύπαρξις δεινής κρίσεως ηγεσίας τις τους κόλπους του ΚΚΕ, παρ’ όλον ότι τούτο καταβάλλει προσπαθείας αποκρύψεως της πραγματικής σημασίας της, ομολογείται ευθέως και υπό του σοβιετικού Πρακτορείου Ειδήσεων «Τας» και υπό της «Πράβδα»» ανέφερε το δημοσίευμα. «Ο Κ. Κολιγιάννης διέγραψεν τρεις αντιπάλους του» ήταν ο τίτλος του δημοσιεύματος των «Νέων» της ίδιας ημέρας.

Το χουντικό καθεστώς δεν θα κρύψει την ικανοποίησή του για τα τεκταινόμενα στο ΚΚΕ διακηρύσσοντας πανηγυρικά ότι «εις τα επιτεύγματα της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967 εντάσσεται και η πλήρης σχεδόν διάλυσις του ΚΚΕ με την διάσπασίν του εις αλληλοκατηγορουμένας φατρίας». Η (πανομοιότυπη) προπαγανδιστική θέση του καθεστώτος, όπως προωθήθηκε προς δημοσίευση στις εφημερίδες που τελούσαν υπό τον ασφυκτικό έλεγχό του, ήταν ότι:

«Η διαμάχη στους κόλπους του ΚΚΕ συνεχίζεται και εντείνεται με φυσικόν επακόλουθον την δημιουργίαν πλήρους συγχύσεως μεταξύ των οπαδών του Κόμματος τούτου και την ολοσχερή σχεδόν οργανικήν εξάρθρωσίν των. Και τούτο είναι συνέπεια της εθνοσωτηρίου επεμβάσεως του Στρατού την 21ην Απριλίου 1967. Είναι επίσης σαφές ότι ο διχασμός εις τους κόλπους του διεθνούς κομμουνισμού επεξετάθη και εις τους κόλπους του ΚΚΕ με αμέσους και διαλυτικάς επιπτώσεις». Ηταν προφανές ότι για τη χούντα η διάσπαση των κομμουνιστών ήταν ένα ανέλπιστο δώρο…

in.gr

Sports in

Οριστικό: Απορρίφθηκε το αίτημα της Φενέρμπαχτσε πριν τον Ολυμπιακό

Οριστική απόφαση για τον αγώνα Σούπερ Καπ της Φενέρμπαχτσε πριν τα ματς με τον Ολυμπιακό για το Europa Conference League

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024