Ισμήνη Μπάρακλη: Το γένος μας ως είδος δεν επιδέχεται μεγάλη βελτίωση

Συνέντευξη στην Τζωρτζίνα Ντούτση

–Τι έπιασες πάλι; με ρώτησε.
–Για την Κάτω Παναγιά, για την Αργυρώ, για όλα.
Με κοίταξε. Χαμογέλασε.
-Η νυχτικιά σου είναι δική της. Το ξέρεις;
«Πώς να το ξέρω; Εφτά χρονών παιδί ήμουν όταν ήρθε τελευταία φορά στην Ελλάδα. Μας έφερε και δώρα, καταπώς έμαθα, και τούτο ήταν ένα από αυτά. Έτσι ξεκίνησε αυτό το βιβλίο. Με τη νυχτικιά της θείας της Αργυρώς».

Η συγγραφέας Ισμήνη Μπάρακλη μιλά στο in.gr για το νέο της μυθιστόρημα «Σμύρνη – Κυνήγι μαγισσών».

• «Σμύρνη – Κυνήγι μαγισσών», ο τίτλος του νέου σας μυθιστορήματος που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Μαγεμένη, γοητευμένη, σαγηνευμένη, δηλώνετε στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου. Θα μας εξηγήσετε τους λόγους, καθώς και τη γοητεία που ασκεί πάνω σας η Σμύρνη και η εποχή της ακμής της;

«Το καλοκαίρι του 2015 με πλημύρισε η ιστορία αυτή. Με ξυπνούσε αξημέρωτα, με καλούσε κοντά της για να με ταξιδέψει πίσω στον χρόνο. Την ακολούθησα. Ένιωσα την έντασή της, θαύμασα τη Σμύρνη, παρατήρησα τους διαβάτες στην προκυμαία, στην όπερα, στις λέσχες… αισθάνθηκα την ευδαιμονία τους. Και ύστερα είδα εκείνη. Την Αργυρώ, την ηρωίδα μου. Όλα στροβιλίζονταν γύρω από αυτήν. Και ίσως ο τόπος, οι άνθρωποι και η εποχή να μου διέγειραν τόσα συναισθήματα, για έναν και μόνο λόγο… Το γύρισμα της μοίρας, το ζενίθ, λίγο πριν το ναδίρ».

• Η πλοκή ξετυλίγεται με φόντο τη Μικρασιατική καταστροφή, αλλά και μέσα από ένα ταξίδι στο χρόνο που εναλλάσσεται από το χθες στο σήμερα. Θέλατε χρόνια να μας αφηγηθείτε την ιστορία αυτή, αλλά το τολμήσατε τώρα…

«Είναι μια οικογενειακή ιστορία που χρόνια τη γνώριζα, αλλά δεν την άγγιζα. Ώσπου ήρθε η ώρα της, καθώς οι ιστορίες είναι ιδιόρρυθμες, μυστήριες, θέλουν να επιλέγουν εκείνες τη χρονική στιγμή που θα αναδυθούν στο φως και όχι ο δημιουργός… Ένα από τα πρώτα πρωινά που ξεκίνησα το βιβλίο, στο σπίτι του Ναυπλίου, ξημερώματα ακόμα, με βρίσκει η μητέρα μου στην αυλή να το σκαρώνω. Απόρησε με το θέαμά μου, καθώς είχα μόλις ολοκληρώσει Το μυστικό της πεταλούδας και είχαν κοπάσει οι γραφές…
-«Τι έπιασες πάλι;» με ρώτησε.
-«Για την Κάτω Παναγιά, για την Αργυρώ, για όλα».
Με κοίταξε. Χαμογέλασε.
«Η νυχτικιά σου», μου είπε, «είναι δική της. Το ξέρεις;» Πώς να το ξέρω; Εφτά χρονών παιδί ήμουν όταν ήρθε τελευταία φορά στην Ελλάδα. Μας έφερε και δώρα, καταπώς έμαθα, και τούτο ήταν ένα από αυτά. Έτσι ξεκίνησε αυτό το βιβλίο. Με τη νυχτικιά της θείας της Αργυρώς».

• Για ακόμη μια φορά, όπως και στο Μυστικό της Πεταλούδας, το κέντρο του βιβλίου σας, μεταξύ άλλων, είναι και «οι μοιραίοι ίσκιοι που βαδίζουν πλάι στον άνθρωπο». Θεωρείτε πως ο κάθε ένας από εμάς, έχει να εκπληρώσει ένα καθήκον με τον ερχομό του στον κόσμο αυτό;

«Νομίζω πως κινούμαστε σε ένα θείο σχέδιο, διαφορετικό για τον κάθε ένα από εμάς, ωστόσο, ελεύθεροι να δράσουμε, να εκδηλώσουμε τα ανώτερα στοιχεία του εαυτού μας. Και νομίζω πως αυτό είναι από μόνο του ένα καθήκον, μια υποχρέωση στον εαυτό μας και στο δώρο της ζωής. Συνηθίζω να λέω «μου μοιάζει η ζωή με ένα διαγώνισμα του Θεού προς εμάς τους ανθρώπους…»».

• Εκτός από τα ιστορικά γεγονότα, σε ποιο άλλο σημείο μέσα στο βιβλίο, ο μύθος συναντά την πραγματικότητα και ποια η δική σας σχέση με τη Σμύρνη;

«Η ιστορία της Σμύρνης είναι η ιστορία των προγόνων μου. Κατωπαναγιούσης ο παππούς μου, από την πλευρά της μητέρας μου, δώδεκα ετών πήδηξε απ’ την φλεγόμενη προκυμαία της Σμύρνης, κυνηγώντας τη μάνα και τα αδέρφια του σε καΐκι αρόδο για τη Χίο και με μεγάλη τύχη τα κατάφερε. Η αδερφή του, η Αργυρώ, το πρόσωπο που με ενέπνευσε αυτή την ιστορία, μετά από περιπέτεια βρέθηκε στην Αμερική, παντρεύτηκε κι έκλεισε εκεί τον κύκλο της ζωής της, με παιδιά κι εγγόνια. Τα πρόσωπα, η διαφυγή στην Αμερική και κάποιες σκηνές, όπως εκείνη που εκτυλίχθηκε μέσα στην εκκλησία όταν όρμησε ο άτακτος στρατός, βασίζονται σε αληθινά γεγονότα, στην κλίμακα που ήθελα εγώ να δώσω στους αναγνώστες, καθώς η αλήθεια κάποιες φορές ξεπερνάει σε σκληρότητα τη μυθοπλασία».

• Στο τέλος της ιστορίας, αναφέρετε πως η πρόθεση του βιβλίου δεν είναι να αναπαράγει την ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ποια είναι η πρόθεσή του λοιπόν;

«Οι χαμένες πατρίδες πάντα συγκινούν, καθώς είναι οι μνήμες μας, η ίδια η ιστορία μας. Ωστόσο, η πρόθεση του μυθιστορήματος, δεν είναι να υπενθυμίσει τη μελανή ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής. Πρωταγωνιστές σε τούτη την ιστορία, είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι, εμείς, οι πράξεις μας, οι μοιραίοι ίσκιοι που κουβαλούμε στο πλάι μας, και ίσως η πρόθεσή του να βρίσκεται μακριά ακόμη και από την ιδέα της εκπλήρωσης του καθήκοντος, κι ας κινείται γύρω από αυτήν, σε διάφορα χρονικά επίπεδα. Ίσως τελικά όλη αυτή η ιστορία να περιστρέφεται γύρω από το δικό μας κυνήγι μαγισσών, τη δική μας προσπάθεια ζωής, το κυνήγι του ανώτερου εαυτού μας».

• Θα την κρίνατε ως επίπονη και αγωνιώδη τη συγγραφή του συγκεκριμένου έργου και πόσος χρόνος απαιτήθηκε για να το ολοκληρώσετε;

«Κάθε βιβλίο είναι μια αγωνιώδης προσπάθεια, μοναχική και επίπονη. Το συγκεκριμένο βιβλίο Σμύρνη-Κυνήγι Μαγισσών απαιτούσε μεγάλη έρευνα του ιστορικού πλαισίου, εφόσον ακουμπάει δυο τραγικά σημεία της ιστορίας, τη γενοκτονία των Αρμενίων, έστω και ακροθιγώς, και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ολοκληρώθηκε σε πέντε εποχές, και νομίζω πως έχουν αφήσει τα σημάδια τους μέσα στην ιστορία».

• Μεταξύ άλλων στο βιβλίο σας, καταπιάνεστε και με ένα ζήτημα άκρως επίκαιρο και σοβαρό, αυτό της προσφυγιάς. Σε μια εποχή που η Ελλάδα, αλλά και η Ευρώπη ολόκληρη, καλείται να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί μεγάλα κύματα προσφύγων στα εδάφη της. Ποιο είναι το δικό σας σχόλιο και μήνυμα –ενδεχομένως- στη μεγάλη προσφυγική κρίση που έχει ξεσπάσει;

«Ξεκίνησα τη Σμύρνη – Κυνήγι Μαγισσών το καλοκαίρι του ’15 στο αποκορύφωμα του προσφυγικού-μεταναστευτικού που μετέτρεψε το Αιγαίο σε έναν υγρό τάφο. Τις ημέρες εκείνες βρέθηκα σε ένα ακριτικό νησί των Δωδεκανήσων. Σηκωνόμουν νωρίς το πρωί με το βλέμμα στραμμένο πότε στα γραπτά μου και πότε στη θάλασσα, επηρεασμένη από τους πνιγμούς. Ένα τέτοιο ξημέρωμα κάλεσα και την ακτοφυλακή καθώς ό,τι έβλεπα να κινείται μέσα στο νερό, νόμιζα πως είναι ένας ακόμα άνθρωπος που παλεύει για τη ζωή του. Φτάνοντας την ιστορία μου στη Μικρασιατική Καταστροφή, συνάντησα τους δικούς μας πρόσφυγες, αν και απεχθάνομαι τέτοιες εκφράσεις –δικός μου, δικός σου… Κλείνοντας το βιβλίο, η ιστορία με έφτασε στην Αφρική, όπου ήρθα αντιμέτωπη με την εσωτερική μετανάστευση που μαστίζει την ήπειρο, για πολιτικούς λόγους ή για τα στοιχειώδη… νερό, τροφή. Συνειδητοποίησα πως το γένος μας, ανήκει σε ένα είδος που δεν διδάσκεται, δεν επιδέχεται μεγάλη βελτίωση, καθώς η ίδια η ιστορία το έχει αποδείξει μέσα από τους κύκλους της, τις ατέρμονες επαναλήψεις. Λυπηρό πολύ, να μην μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Τουλάχιστον ας αντιληφθούμε πως είναι όλα κοινά, και η τύχη του δείνα είναι εν δυνάμει η δική μας κάτω από συνθήκες που δεν ορίζουμε και δεν επιλέγουμε. Επιλέγουμε όμως την ανθρωπιά, σαν αντίδραση και στάση ζωής. Αυτό τουλάχιστον είναι δική μας απόφαση».

• Αν και ακόμα είναι νωρίς, αφού το νέο σας βιβλίο έχει κυκλοφορήσει μόλις πρόσφατα, θα ήθελα να ρωτήσω αν έχετε ήδη «σκαρώσει» την επόμενη ιστορία που πρόκειται να μας αφηγηθείτε και τι θα μπορούσαμε να μάθουμε για αυτή.

«Δειλά δειλά, εμφανίζεται η νέα ιστορία, πάντα με το βλέμμα στραμμένο στον άνθρωπο, σε εμάς τους ίδιους, αμετάβλητοι μέσα στο χρόνο, θεριά και άγιοι, δειλοί και ήρωες. Άνθρωποι».

entertainment.in.gr