To πρώτο Brexit: Όταν η Βρετανία έγινε νησί

Μέχρι πριν από μισό εκατομμύριο χρόνια, η Βρετανία ήταν ενωμένη με την ηπειρωτική Ευρώπη με μια λωρίδα ξηράς που εκτεινόταν μέχρι τη Γαλλία. Όταν άλλαξε όταν μια γιγάντια λίμνη ξεχείλισε, δημιούργησε έναν τεράστιο καταρράκτη και έσκαψε το κανάλι της Μάγχης. Ήταν η πρώτη φορά που η Βρετανία έγινε νησί.

Τα απομεινάρια αυτής της λωρίδας ξηράς διακρίνονται ακόμα και σήμερα στους εντυπωσιακούς άσπρους γκρεμούς του Ντόβερ στις ακτές της Βρετανίας και του Καλέ απέναντι στη Γαλλία. Το ίδιο ασβεστολιθικό πέτρωμα ένωνε κάποτε τις δύο χώρες.

Η εξαφάνιση αυτής της λωρίδας «η Βρετανία θα ήταν ακόμα μέρος της Ευρώπης. Ήταν το Brexit 1.0, το Brexit για το οποίο δεν ψήφισε κανείς» σχολιάζει Σαντζίβ Γκούπτα του Imperial College στο Λονδίνο, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης στο Nature Communications.

Οι περίφημοι λευκοί βράχοι του Ντόβερ είναι απομεινάρι μιας γέφυρας ξηράς που ένωνε τη Βρετανία με τη Γαλλία μέχρι πριν από 450.000 χρόνια (Πηγή: Immanuel Giel / CC BY-SA 3.0)

Η αρχή του διαζυγίου ήρθε πριν από 450.000 χρόνια, όταν η Γη βρισκόταν στη μέση μιας εποχής των παγετώνων, και μια γιγάντια πλάκα πάγου κάλυπτε την Ευρώπη από τη Σκανδιναβία μέχρι τη Βρετανία. Οι πάγοι στην ξηρά διατηρούσαν αποθηκευμένες τόσο μεγάλες ποσότητες νερού ώστε η στάθμη της θάλασσας βρισκόταν 120 μέτρα πιο χαμηλά από ό,τι σήμερα.

Με τη στάθμη τόσο χαμηλά, η περιοχή στην οποία βρίσκεται σήμερα η θάλασσα της Μάγχης ήταν ξηρά -μια τούνδρα που πρέπει να θύμιζε τη σημερινή Σιβηρία. Μαμούθ, ιπποπόταμοι και Νεάντερταλ μπορούσαν να μετακινούνται ελεύθερα προς βορρά και νότο.

Η κατάσταση άλλαξε δραματικά και απότομα λόγω μιας τεράστιας λίμνης που είχε σχηματιστεί στη μέση του πάγου στην περιοχή της Βόρειας Θάλασσας. Τροφοδοτούμενη από ποτάμια, η λίμνη φούσκωνε και φούσκωνε μέχρι που υπερχείλισε και άρχισε να αδειάζει το νερό της πάνω από τη λωρίδα ξηράς που ένωνε το Ντόβερ και το Καλέ.

Οι καταρράκτες που σχηματίστηκαν πρέπει να ήταν ασύλληπτο θέαμα, καθώς είχαν πλάτος γύρω στα 30 χιλιόμετρα και ύψος 50 με 100 μέτρα. Η ροή του νερού ήταν τόσο μεγάλη που κατεδάφισε τη λωρίδα ξηράς και έσκαψε βαθιά την κοιλάδα όπου βρίσκεται σήμερα η Μάγχη.

Όταν η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε με το τέλος της εποχής των παγετώνων, το κανάλι της Μάγχης πλημμύρισε και η Βρετανία έμεινε απομονωμένη ως νησί.

Η θεωρία της μεγάλης πλημμύρας είχε διατυπωθεί για πρώτη φορά το 1985 από τον γεωλόγο Άλεκ Σμιθ, ο οποίος απεβίωσε το 2015 χωρίς να έχει πείσει τους συναδέλφους του.

Η νέα μελέτη βασίστηκε σε γεωλογικές μετρήσεις γιγάντιων λάκκων που βρέθηκαν στο βυθό της Μάγχης τις δεκαετίες του 1960 και 1970, όταν ξεκίνησαν οι μελέτες για την κατασκευή της Σήραγγας της Μάγχης.

Οι λάκκοι αυτοί, γεμάτοι με βράχια και ιζήματα, βρίσκονται ακριβώς δίπλα στην εξαφανισμένη λωρίδα ξηράς, και σύμφωνα με τους ερευνητές σχηματίστηκαν από τα νερά του καταρράκτη που έσκαψαν το βυθό.

Η Βρετανία παρέμεινε νησί για δεκάδες χιλιάδες χρόνια, ξαναενώθηκε όμως με την Ευρώπη σε μεταγενέστερες φάσεις, όταν η Γη πέρασε σε νέες παγετώδεις περιόδους που έκαναν το βυθό της Μάγχης να αναδυθεί.

Η τελευταία φορά που η Βρετανία ξανάγινε νησί ήταν πριν από 9.000 χρόνια.

Και τώρα που η Βρετανία ετοιμάζεται να οριστικοποιήσει το διαζύγιο με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η γεωλογική απομόνωση γίνεται και πολιτική.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ