Δέσποινα Κούρτη: Έχουμε αφεθεί στον παραλογισμό

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

Αγάπησε την Ελίζαμπεθ Βόγκλερ. Στην αρχή την φοβήθηκε, στην πορεία όμως διέκρινε την βαθιά υπαρξιακή απελπισία που την είχε κυριεύσει. Η Δέσποινα Κούρτη υποδύεται την ηρωίδα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν από το έργο του Persona που έχει χαρακτηριστεί ως η πιο προσωπική ταινία του σεναριογράφου και σκηνοθέτη.

Η ηθοποιός Ελίζαμπεθ Βόγκλερ καταρρέει κατά τη διάρκεια μιας παράστασης και επιλέγει τη σιωπή. Στέκεται ακίνητη μπροστά στους θεατές, βουβή ενώπιον όλων. Από τη σκηνή του θεάτρου βρίσκεται στο λευκό, ψυχρό δωμάτιο ενός νοσοκομείου κι από εκεί στην ανησυχητική θαλπωρή μιας ιδιωτικής εστίας. Η θεραπεία της ηθοποιού αφήνεται στα λόγια της στοργικής νοσηλεύτριας, Άλμα, στα λόγια της όχι και τόσο στοργικής, στα λόγια της όχι και τόσο νοσηλεύτριας, στα όχι και τόσο αποκλειστικά δικά της λόγια.

Η ταινία – διαμάντι του 20ού αιώνα μεταφέρεται στο ελληνικό σανίδι, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, όπου και παρουσιάζεται.

«Προσωπείο φορά ο καθένας μας από μικρή ηλικία για να επιβιώσει, για να τα καταφέρει», δηλώνει στο in.gr η Δέσποινα Κούρτη. Χωρίς να ρίχνει κλεφτές ματιές, επιλέγει να κοιτάξει με διερευνητικό βλέμμα το θέμα της αναμέτρησης του ανθρώπου με το τίποτα. Δεν κρύβει, δε, την ανησυχία της για τον παραλογισμό που επικρατεί, τον παραλογισμό που ξεπερνά τον άνθρωπο.

Αγγίζετε, με έναν τρόπο, την ιστορία κάθε ανθρώπου μέσα από την Persona του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, ένα υπαρξιακό θρίλερ, μια κωμωδία της κατάστασης του καλλιτέχνη που διερωτάται εναγωνίως για την αλήθεια
Αυτό που διαπραγματεύεται η ηρωίδα όπως και ο ίδιος ο Μπέργκμαν είναι η έννοια του τίποτα. Παρακολουθούμε μια σκληρή αναμέτρηση με το τίποτα. Στη ζωή όλοι παίζουμε ρόλους. Τίποτα δεν είναι πραγματικά «αυτό που είναι», όλα είναι σκηνοθετημένα, όπως λέει και ο τίτλος του έργου, «Persona», που σημαίνει προσωπείο. Προσωπείο φορά ο καθένας μας από μικρή ηλικία για να επιβιώσει, για να τα καταφέρει με τη ζωή. Η ηρωίδα επέλεξε να μην συμμετάσχει σε αυτό το θέατρο. Αυτή η στάση είναι δυνατή, θαρραλέα, πολλή εγωιστική και βαθιά απελπισμένη. Γι’αυτό και αγάπησα την Ελίζαμπεθ Βόγκλερ. Τραβά μια κλωστή και λύνει το πουλόβερ. Είναι συγκρουσιακή η κίνησή της, βασίζεται σε μια μεγάλη απελπισία που είναι πέρα και από την αυτοκτονία. Μιλάμε για μια βαθιά υπαρξιακή απελπισία. Προσπάθησα πολύ να καταλάβω αυτή την γυναίκα, στην αρχή ήταν τρομακτικό. Στην παράσταση δεν μιλάω καθόλου, ενώ η παρτενέρ μου μιλά συνέχεια.

Εσείς βυθισμένη στη σιωπή, η συμπρωταγωνίστριά σας όμως βρίσκεται στον απέναντι δρόμο, στον δρόμο της ομιλίας. Πώς βιώνετε τη συνύπαρξη αυτή επί σκηνής;
Αυτή είναι η ακραία και καταπληκτική δραματουργική συνθήκη που έχει θέσει ο Μπέργκμαν. Είναι κάτι προκλητικό για το θέατρο, μιλάμε για μια εξαιρετική συνθήκη. Μπορεί να προκαλέσει μια ενδιαφέρουσα δραματική σύγκρουση των δύο προσώπων πάνω στη σκηνή. Επικοινωνούν, θέλουν να είναι μαζί. Η γυναίκα που υποδύομαι αυτοαναιρείται και οδηγείται σε μια προσωπική καταβύθιση η οποία είναι επώδυνη κι επικίνδυνη. Απέναντί της έχει τον σιωπηλό ακροατή. Η ίδια προκαλεί τις εξελίξεις.

Ενδιαφέρουσα η επισήμανσή σας στην οποία δηλώσατε ότι αναμετριόμαστε με το τίποτα. Η αναμέτρησή αυτή είναι αληθινή σήμερα;
Είναι το πιο βαθύ μας υπαρξιακό ζήτημα. Δεν ξέρουμε τι γίνεται όταν πεθαίνουμε. Ο φόβος με έχει οδηγήσει τόσο σε λάθος συμπεριφορές όσο και σε λάθος αποφάσεις και αντιδράσεις.

Στη σχέση σας με τον φόβο, γιατί όλοι είμαστε δέσμιοι – άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο – αυτού του συναισθήματος, έχετε το πάνω χέρι;
Όχι, προσπαθώ όμως. Είμαι θετική προς τη ζωή. Πιστεύω πολύ στη ζωή. Αισθάνομαι ότι συμπονώ και ότι καταλαβαίνω τον Μπέργκαν παρόλο που είναι Σουηδός. Είναι ανελέητα βαθύς γιατί έχει βασανιστεί, έχει περάσει δύσκολη παιδική ηλικία, ήταν ένας ιδιαίτερος άνθρωπος. Κατά τη γνώμη μου ιδιοφυής.

Εάν βλέπατε σε ένα χαρτί τις λέξεις δράμα και παράδοξο, ποιες σκέψεις θα σχηματίζονταν στον νου;
Δράμα: Το θέατρο φέρνω στο μυαλό μου.
Παράδοξο: Ο άνθρωπος που για μένα είναι το μεγαλύτερο παράδοξο. Υπάρχει κάποια στιγμή που τα πράγματα εξελίσσονται παράλογα. Οι άνθρωποι έχουμε πέσει σε αυτή την παγίδα, έχουμε αφεθεί στον παραλογισμό. Υπάρχουν στιγμές που ο παραλογισμός παίρνει το πάνω χέρι ειδικά σε αυτές τις εποχές που δεν είναι και οι καλύτερες. Δεν θεωρώ ότι είμαστε ανίκανοι να λύσουμε τα προβλήματά μας, κατά έναν περίεργο λόγο όμως είναι σαν να δουλεύουμε για κάποιον άλλον και όχι για μας, για την ανθρωπότητα. Είναι παράλογο.

Ο παραλογισμός επισκιάζει τον άνθρωπο;
Τα πράγματα είχαν σταματήσει να είναι ανθρωποκεντρικά πολύ πριν έρθουν τα δύσκολα. Η συγκέντρωσή μας στον Άνθρωπο, την κοινωνία, την συνύπαρξη, τη δημιουργία είχε υποβαθμιστεί από την εποχή των παχών αγελάδων. Τώρα έχουμε αρχίσει να λέμε ότι πρέπει να στρεφόμαστε στον Άνθρωπο. Αυτό είναι κρίμα. Για ποιον δουλεύουμε τελικά;

entertainment.in.gr