Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
«Όταν θα δεις τη θάλασσα» του Στέφανου Δάνδολου

«Όταν θα δεις τη θάλασσα» του Στέφανου Δάνδολου

...

Είναι ο έρωτας μια ψυχή εγκλωβισμένη σε δυο κορμιά; Και πόσο εύκολο είναι να εξεγερθείς ενάντια στη μοίρα που έχει ήδη οριστεί για σένα; Ένα σαρωτικό μυθιστόρημα από τον Στέφανο Δάνδολο για τον έρωτα και την ελπίδα. Μια επική τοιχογραφία για τη μεγαλύτερη επανάσταση της ψυχής, που δεν είναι άλλη από την επιμονή στα θαύματα.

Aθήνα, 1886. Η ζωή της Μαργαρίτας βυθίζεται μέσα σε έναν γάμο που μοιάζει με αργό θάνατο. Ώσπου ερωτεύεται παράφορα έναν άντρα που νόμιζε ότι υπήρχε μόνο στα παραμύθια. Και όλος ο κόσμος της γίνεται μια μάχη ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι.

Αυτή είναι η ιστορία μιας γυναίκας που παρασύρθηκε στη δίνη του πάθους, διεκδικώντας ένα διαφορετικό πεπρωμένο από κείνο που της είχαν σχεδιάσει.

Είναι η ιστορία των δύο αντρών που την αγάπησαν. Του ισχυρού συζύγου της, που ήρθε στην Ελλάδα έχοντας καταστρώσει ένα σχέδιο προς όφελος των ξένων δανειστών. Και του μαγικού εραστή της, που ανέλαβε να σχεδιάσει τη σιδηροδρομική γραμμή της Πελοποννήσου, ένα από τα μεγάλα έργα του Τρικούπη.

Είναι επίσης πολλές μικρές ιστορίες που ιχνηλατούν τη γέννηση του γυναικείου κινήματος στην Αθήνα, τις πολιτικές αναταράξεις, τον ρόλο της εύπορης τάξης στο πεπρωμένο της φτωχολογιάς, και τα βήματα μιας Ελλάδας που προσδοκά ένα καλύτερο αύριο.

Και, τέλος, είναι μια ιστορία σαγήνης και μυστηρίου σε ένα παραθαλάσσιο χωριουδάκι, χρόνια αργότερα, λίγο μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν όλα έχουν κριθεί, ή σχεδόν όλα…

Ο Αιμίλιος Σολωμού γράφει για το νέο μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου:

«Τι είναι αυτό που κάνει ένα μυθιστόρημα να ξεχωρίσει; Η πλοκή και η αφηγηματική δεινότητα; Οι χαρακτήρες; Η γλώσσα και το ύφος; Όλα αυτά μαζί; Δεν υπάρχει έτοιμη συνταγή. Κι όποιος διατείνεται πως την έχει, ενδεχομένως πάτησε μπανανόφλουδα, έπεσε σε παγίδα. Είναι πολλές αρετές μαζεμένες. Αλλά ίσως αυτό να μην αρκεί. Γιατί πολλά βιβλία έχουν αρετές, αλλά αυτά που ξεχωρίζουν είναι λίγα. Είναι αυτά που σε ξεσηκώνουν, αυτά που δε θέλεις να αφήσεις από τα χέρια σου. Είναι αυτά που τα κουβαλάς παντού μαζί σου, στο αυτοκίνητο, στη δουλειά, στο σπίτι. Αυτά για τα οποία ψάχνεις να ξεκλέψεις λίγο χρόνο απ’ εδώ κι απ’ εκεί ανάμεσα στην κουραστική και εντατική καθημερινότητά σου, για να ρίξεις μια ματιά, να διαβάσεις λίγες σελίδες ακόμα, λίγες ακόμα, παραδομένος στη γοητεία και τη μαγεία τους. Αυτά που θα τα θυμάσαι όσα χρόνια και να περάσουν. Αλήθεια, ποιος μπορεί να ξεχάσει τη Χορεύτρια του διαβόλου (Ψυχογιός, 2013) και την ιστορία που υφαίνεται γύρω από την εμβληματική, σαγηνευτική Σολάνζ Ντολμάζ; Τώρα, ο Στέφανος Δάνδολος επιστρέφει με ένα εξίσου εξαιρετικά δυνατό ιστορικό-πολιτικό-ερωτικό μυθιστόρημα, το Όταν θα δεις τη θάλασσα (Ψυχογιός, 2016). Και επιβεβαιώνει πόσο σπουδαίος παραμυθάς είναι. Χωρίς αμφιβολία, τα δύο αυτά μυθιστορήματα κατατάσσουν τον συγγραφέα στην πρώτη γραμμή της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

»Το Όταν θα δεις τη θάλασσα είναι ένα μυθιστόρημα ρεαλιστικό, αλλά ταυτόχρονα μαγευτικό, που ταξιδεύει τον αναγνώστη στον χρόνο και τον χώρο. Κυρίως, στην Ελλάδα της εποχής του Τρικούπη, στο 1886. Και στο 1919, αμέσως μετά τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ιδιαίτερα η εποχή του Τρικούπη, είναι, πέρα από καθοριστική για τον εκσυγχρονισμό της χώρας(που μεταμορφώνεται, εξαιτίας του μεταρρυθμιστικού προγράμματος του Μεσολογγίτη πολιτικού), και μια μεταβατική εποχή έντονων παθών ανάμεσα στους τρικουπικούς και τους δηλιγιαννικούς, προοιωνίζοντας έτσι την εποχή που έρχεται, το μίσος που χωρίζει βενιζελικούς και βασιλικούς, κι έπειτα… γραμμή για τη δική μας εποχή. Ο παλαιοκομματισμός, οι πελατειακές σχέσεις, τα οικονομικά συμφέροντα, οι κερδοσκόποι του παρασκηνίου, το εμπόριο όπλων, οι ίντριγκες και ο έλεγχος που ασκούν οι ξένοι, κυρίως οι Άγγλοι, ο ρόλος των Ανακτόρων, τα δάνεια, η πτώχευση. Είναι η ιστορία που διαγράφει κύκλους. Είναι τα νήματα που συνδέουν το τότε με το σήμερα. Ο Δάνδολος δεν έχει αφήσει τίποτα τυχαίο. Έχει μελετήσει σε βάθος το κοινωνικό, πολιτικό και ιστορικό υπόβαθρο. Και η εποχή δίνεται επιδέξια μέσα από την ενδυμασία, τις αντιλήψεις, την καθημερινότητα, τα κτήρια, τα καφενεία, με τις αναφορές σε υπαρκτά πρόσωπα και γενικά την ανθρωπογεωγραφία της εποχής. Δεν κουράζει, το κείμενο δεν είναι βαρυφορτωμένο, δε γίνεται καθόλου «μπαρόκ». Μέσα σ’ αυτό το κάδρο, ο συγγραφέας θα στήσει την τοιχογραφία και την ιστορία του, ή μάλλον δύο ιστορίες που θα εξελίσσονται παράλληλα, πότε ευθύγραμμα πότε με αναδρομές, θα συμπλέκονται και θα συγκλίνουν μέχρι να γίνουν ένα.

»Από τη μια βρίσκεται (1886) η Μαργαρίτα και ο σύζυγός της σερ Τόμας Έργουιν, διπλωμάτης καριέρας που επανέρχεται στην Αθήνα με μυστική αποστολή να μεθοδεύσει ενέργειες, ώστε να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Σκοπός του είναι να ισχυροποιηθεί ο Τρικούπης και έτσι οι Άγγλοι να παραχωρήσουν μια ακόμα δανειακή σύμβαση στα πλαίσια της οικονομικού και πολιτικού ελέγχου της χώρας. Αλλά, ανάμεσα στο ζευγάρι θα εισβάλει ένας τρίτος, ο Τσαρλς Φάραντεϊ, τοπογράφος που φτάνει επίσης από την Αγγλία, για να χαράξει τη σιδηροδρομική γραμμή της Πελοποννήσου. Ο θυελλώδης έρωτας της Μαργαρίτας και του Φάραντεϊ είναι αυτός που θα κινήσει τον μύθο, θα πυροδοτήσει απρόβλεπτες εξελίξεις και θα προσδώσει δραματική ένταση στο βιβλίο. Από την άλλη (1919), παρακολουθούμε την ερωτική ιστορία της Δωροθέας και του Άλκη σε ένα παραθαλάσσιο χωριό της Πελοποννήσου, τη Λυκοποριά. Η Δωροθέα μόλις έχει επιστρέψει από τα μέτωπα του πολέμου ως αδελφή νοσοκόμα του Ερυθρού Σταυρού, συνεπαρμένη ακόμα κι απογοητευμένη από το τέλος της ερωτικής της σχέσης με κάποιον αξιωματικό του ελληνικού στρατού. Ένα απροσδόκητο γεγονός θα αλλάξει την καθημερινότητά της. Ένας ηλικιωμένος ξένος, σαν μετεωρίτης, θα πέσει από το πουθενά. Θα τον εντοπίσει βαριά τραυματισμένο κοντά στις σιδηροδρομικές γραμμές και θα τον φροντίσει στο πρόχειρο ιατρείο που έχει φτιάξει για τις ανάγκες της κοινότητας. Κι ενώ, για πολλές σελίδες, οι δύο ιστορίες φαίνεται πως κινούνται αυτόνομα, πως δε σχετίζονται, ο αναγνώστης αρχίζει να αφουγκράζεται τη σχέση τους. Ο Δάνδολος με μαεστρία αποκαλύπτει σιγά σιγά τα νήματα που συνδέουν τις δύο ιστορίες μέχρι να φτάσει στο τέλος, στη δραματική κορύφωση και την κάθαρση.

»Ο Στέφανος Δάνδολος, είναι αλήθεια, αποτίει φόρο τιμής στο ρομαντικό μυθιστόρημα του 19ου αιώνα και τη δραματική του ένταση. Και δεν το κρύβει. Συνομιλεί με έργα όπως η Μαντάμ Μποβαρί η Τζέιν Έιρ και τα Ανεμοδαρμένα Ύψη (αλλά και με άλλα μυθιστορήματα και συγγραφείς όπως τον Άγγλο Ασθενή, τον Ντίκενς ή τον Τολστόι και υπαρκτά πρόσωπα όπως η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ, ρίχνοντας γέφυρες και χτίζοντας πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης και περιπέτειας μέσα στην περιπέτεια). Έτσι, ο Δάνδολος αναμετράται με κορυφαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, κάτι που είναι εκ των προτέρων εξαιρετικά δύσκολο και εμπεριέχει ρίσκο. Αλλά, ο συγγραφέας έχει αυτοπεποίθηση, έχει την ικανότητα να το πράξει και φέρει σε πέρας με εξαιρετική επιτυχία το εγχείρημά του. Η ιστορία της Μαργαρίτας και του Τσαρλς, αλλά και της Δωροθέας και του Άλκη, τού δίνουν την ευκαιρία να ξεδιπλώσει τις συγγραφικές του αρετές, να απογειώσει και να αποθεώσει ταυτόχρονα τον έρωτα. Οι ερωτικές σχέσεις διαγράφονται λέξη με λέξη, γραμμή γραμμή, σελίδα με σελίδα. Είναι ο αιφνιδιασμός και η έκπληξη, η αμηχανία και η ταραχή ενός άνδρα και μιας γυναίκας μπροστά στο αναπάντεχο, αιφνίδιο και κατακλυσμιαίο συναίσθημα, καθώς βρίσκονται στο κατώφλι του έρωτα και του πάθους. Κι ενώ μέσα τους όλα ζεματάνε και πυρπολούνται, ήδη ξέρουν πως αυτός που έχουν απέναντί τους είναι η ίδια η μοίρα τους. Είναι οι σιωπές, οι αποσιωπήσεις, οι δισταγμοί, τα διλήμματα και οι κρυφές τους σκέψεις. Είναι ο κόσμος γύρω τους που εξυψώνεται ή καταρρέει μαζί τους, καθώς βρίσκονται παραδομένοι και παραδαρμένοι στο πάθος τους. Είναι οι λεπτομέρειες γύρω τους, οι στιγμιαίες, σχεδόν ακαριαίες αυτές εικόνες και συγγραφικές πινελιές μέσα στο κάδρο ενός ιμπρεσιονιστικού πίνακα που φωτίζουν την ψυχοσύνθεση, τη διάθεσή τους, την ευφορία ή τη συναισθηματική τους ταραχή. Είναι αυτός ο έρωτας που δεν είναι επιπόλαιος ή επιφανειακός όπως τον συναντούμε, συνήθως, στο ελληνικό μυθιστόρημα, αλλά ένας έρωτας που αποκτά βαθιά υπαρξιακή διάσταση, όπως τέτοιος είναι πάντα ο έρωτας. Ένας έρωτας που καταβυθίζει τους ήρωες μέχρι τα πιο σκοτεινά ή φωτεινά βάθη του εσώτερου είναι. Δεν είναι τυχαίο που οι ήρωες του Δάνδολου ακροβατούν στα όριά τους, ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, και φλερτάρουν στο τέλος με την παράνοια, καθώς πρόσκαιρα φαίνεται να χάνουν τον έλεγχο μέσα στη συναισθηματική φόρτιση, το πάθος, την απελπισία και το αδιέξοδο, την καταιγίδα που επέρχεται ασυγκράτητη με ορμή να τους συντρίψει. Σε μια τέτοια περίπτωση δεν είναι εύκολο για τον συγγραφέα να κρατήσει τις ισορροπίες. Όμως, ο Δάνδολος ξέρει πώς θα χειριστεί την ιστορία του, πού θα τοποθετήσει τις ανατροπές του, ποιες θα είναι οι σωστές αναλογίες της αγωνίας, της έντασης, της κορύφωσης και εν τέλει της λύσης και της κάθαρσης, για να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Με λίγα λόγια, το μυθιστόρημα είναι χτισμένο με σοφή αρχιτεκτονική οικονομία, η αφήγηση πουθενά δεν «κολλά», δεν υπάρχουν χάσματα. Και η γλώσσα είναι εξαιρετικά προσεγμένη. Όμορφη και τρυφερή. Παρασύρει και γοητεύει τον αναγνώστη μέσα στη δίνη της αφήγησης.

»Και μέσα σ’ όλα αυτά είναι δυο ελκυστικοί και εμβληματικοί χαρακτήρες, αντιθετικοί από τη φύση τους, ερωτευμένοι με την ίδια γυναίκα, τη Μαργαρίτα. Είναι ο Τσαρλς Φάραντεϊ «που αναγνώριζε τον εαυτό του στους ανεύθυνους χαρακτήρεςτων μυθιστορημάτων». Το επάγγελμα του τοπογράφου είναι γι’ αυτόν το μέσο για να γευτεί με ένταση τη ζωή. Είναι αυτός που ατενίζει σιωπηλός τη θάλασσα, ζωγραφίζει στις ερημιές πάντα την ίδια γυναίκα, όπως την είδε μια μέρα να ακουμπά στην κουπαστή. Αυτός που παρατηρεί και γνοιάζεται τα πουλιά και τα ελάφια, αλλά την ίδια ώρα αγαπά τους λύκους και συναισθάνεται τη μοναξιά τους. Του αρέσει η λογοτεχνία και το τραγούδι,και μετά από μήνες στις ερημιές, για να χαράξει τις σιδηροδρομικές γραμμές, ακούει όπερα του Βέρντι, κλείνει τα μάτια και χαμογελά. Είναι αυτός που θα αγγαρέψει τον πιανίστα να πηγαινοέρχεται στη Βασιλίσσης Σοφίας,έξω από το σπίτι της Μαργαρίτας, ανεβασμένος στο κάρο, να παίζει στο πιάνο τη Σονάτα του σεληνόφωτος. Κι έπειτα είναι αυτός πάλι που θα εξαφανιστεί στις ερήμους της Βόρειας Αφρικής, μακριά από τον κόσμο, για κυνηγήσει χίμαιρες, ψάχνοντας τα χνάρια του Ηροδότου και τη θρυλική στρατιά του Καμβύση που χάθηκε από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο άνδρα σε μια φοβερή ανεμοθύελλα. Είναι τρυφερός, απρόβλεπτος, αλλοπρόσαλλος κι αυθόρμητος. Ο Φάραντεϊ είναι όλα αυτά και είναι μαζί το παρελθόν και ο σκοτεινός του χαρακτήρας που τον κάνουν τόσο ανθρώπινο και γοητευτικό. Στην αντίπερα όχθη βρίσκεται ο Τόμας Έργουιν, ψυχρός, κρυψίνους, κυνικός, δολοπλόκος, που βάζει πάνω από όλα την καριέρα του, φαινομενικά σκληρός, αλλά ουσιαστικά εύθραυστος, χωρίς ίχνος τρυφερότητας, που δεν ξέρει πώς να εκφράσει την αγάπη του προς τη σύζυγό του, που την περιγελά για τα λογοτεχνικά της αναγνώσματα.Όμως, πέρα από τη Μαργαρίτα που συνδέει τους δύο άνδρες, είναι και η συνακόλουθη αμοιβαία συντριβή τους και στο τέλος η νηνεμία που βρίσκουν και η κάθαρση, σαν απόδοση θείας δικαιοσύνης.

»Βέβαια, σε ένα βαθμό το βιβλίο και η εποχή είναι ιδωμένα μέσα από τα μάτια δύο γυναικών, της Μαργαρίτας και της Δωροθέας. Και οι δυο δρουν σε μια κοινωνία ανδροκρατούμενη που θέλει τις γυναίκες κατώτερες, περιορισμένες στο σπίτι. Ωστόσο, θα αντιδράσουν στο κατεστημένο και θα πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Δεν είναι τυχαίο που μέσα στις σελίδες του βιβλίου θα παρελάσουν, ανάμεσα σε τόσα άλλα υπαρκτά πρόσωπα, η Έμιλι Πάνκχερστ και η Καλλιρρόη Παρρέν. Για όλους αυτούς τους λόγους, και άλλους πολλούς, το βιβλίο καθίσταται τόσο πλούσιο σε γλωσσικούς κώδικες, αναφορές, αφηγηματικούς τρόπους, διαφορετικές φωνές και χαρακτήρες.

»Το Όταν δεις τη θάλασσα, καρπός μιας ουσιαστικής μελέτης και κοπιώδους έρευνας, είναι γραμμένο με τιμιότητα από έναν συγγραφέα που σέβεται τους αναγνώστες του. Ένα μυθιστόρημα που δε σε αφήσει να πλήξεις σε κανένα σημείο. Μια μοναδική αναγνωστική απόλαυση και εμπειρία».

  • Ο Αιμίλιος Σολωμού είναι συγγραφέας. Το βιβλίο του «Ένα τσεκούρι στα χέρια σου» κέρδισε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος της Κύπρου, ενώ το «Ημερολόγιο μιας απιστίας» τιμήθηκε με το βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

entertainment.in.gr

Sports in

Κυκλοφορούν και… εξαφανίζονται τα εισιτήρια για το πρώτο ματς με τη Φενέρμπαχτσε

Η ανακοίνωση της ΠΑΕ Ολυμπιακός για τα εισιτήρια του μεγάλου αγώνα με τη Φενέρμπαχτσε

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024