Γαργαλώντας αρουραίους στο όνομα της επιστήμης

Παρά την κακή φήμη τους, οι αρουραίοι είναι άκρως παιχνιδιάρικα ζώα και μάλιστα ξεσπούν σε υπερηχητικά χάχανα όταν κανείς τους γαργαλήσει. Ένα ανορθόδοξο πείραμα με χαδιάρικα τρωκτικά αποκαλύπτει τώρα το «κέντρο του γαργαλητού» στον εγκέφαλο.

Η μελέτη στο περιοδικό Science υποδεικνύει ότι ο βιολογικός μηχανισμός του γαργαλήματος μοιάζει να είναι ίδιος στους ανθρώπους και τους αρουραίους, ένδειξη ότι το γαργαλητό εξυπηρετεί κάποια λειτουργία, πιθανώς την ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων (οι αρουραίοι είναι κοινωνικά ζώα).

Τα πειράματα έδειξαν ότι οι αρουραίοι γαργαλιούνται στα ίδια σημεία με τους ανθρώπους -στην κοιλιά και τις πατούσες των πίσω ποδιών, όχι όμως και των μπροστινών.

Δείχνει επίσης ότι η καλή διάθεση είναι απαραίτητη για να ευχαριστηθεί κανείς το γαργάλημα, όπως συμβαίνει και στον άνθρωπο.

Το σημαντικότερο εύρημα όμως είναι ότι η αντίδραση στο γαργάλημα πυροδοτείται από τον σωματοαισθητικό φλοιό, την περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται από ερεθίσματα της αφής.

Το γεγονός ότι οι αρουραίοι γαργαλιούνται είναι γνωστό από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, μέχρι σήμερα όμως έχουν πραγματοποιηθεί λίγες μελέτες για το θέμα.

Ο Σίμπεϊ Ισιγιάμα, νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου «Χούμπολτ» στο Βερολίνο, εμφύτευσε ηλεκτρόδια στους εγκεφάλους αρουραίων που είχαν εξοικειωθεί τις προηγούμενες εβδομάδες με το γαργάλημα στην κοιλιά.

Το πείραμα έδειξε ότι το γαργάλημα ενεργοποιεί μια συγκεκριμένη περιοχή του σωματοαισθητικού φλοιού. Το εντυπωσιακό είναι ότι η ίδια περιοχή ενεργοποιούταν ακόμα και την ώρα που τα πειραματόζωα κυνηγούσαν το χέρι του ερευνητή προκαλώντας το να τα γαργαλήσει λίγο ακόμα.

Αυτό δίνει στήριξη στη θεωρία ότι το γαργάλημα εξελίχθηκε για την ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων, λέει η ερευνητική ομάδα.

Επιπλέον, τα πειραματόζωα διαπιστώθηκε ότι γελούν στο φάσμα των υπερήχων ακόμα όταν ο σωματοαισθητικός φλοιός διεγερθεί τεχνητά με ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς να υπάρχει φυσικό γαργάλημα.

Αυτό υποδεικνύει ότι ο σωματοαισθητικός φλοιός δεν διαχειρίζεται απλά το ερέθισμα, αλλά ουσιαστικά προκαλεί την αντίδραση στο γαργάλημα.

Η αντίδραση αυτού του εγκεφαλικού κέντρου, πάντως, ήταν μειωμένη ή ανύπαρκτη όταν οι ερευνητές είχαν τοποθετήσει τα πειραματόζωα σε μια ανηφορική, φωτισμένη ράμπα, σχεδιασμένη να προκαλεί στρες. Όπως φαίνεται, τα πειραματόζωα πρέπει να είναι ευδιάθετα για να απολαύσουν ένα καλό γαργάλημα.

Το ίδιο εξάλλου συμβαίνει και με τους ανθρώπους -ένα παιδί που γαργαλιέται από έναν άγνωστο είναι πιθανότερο να βάλει τις φωνές αντί να γελάσει.

Η εικόνα που προκύπτει είναι ότι, στα αρχικά στάδια της ανάπτυξης, ο σωματοαισθητικός φλοιός πρέπει να σχηματίσει συνδέσεις με άλλες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το γαργάλημα, όπως τους νευρώνες που αναγνωρίζουν αν κάποιος είναι ξένος ή γνωστός.

Και η εικόνα αυτή δείχνει να εξηγεί μια άλλη παρατήρηση: οι αρουραίοι που δεν έχουν γαργαληθεί σε μικρή ηλικία δείχνουν να μην απολαμβάνουν το γαργάλημα όταν μεγαλώσουν.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ