Ο Μπομπ Ντίλαν δεν είναι ο πρώτος μουσικός με Νόμπελ Λογοτεχνίας

Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας, στις 10 Δεκεμβρίου στη Στοκχόλμη. Ο νικητής του βραβείου, Μπομπ Ντίλαν, σπάζοντας τη σιωπή του δήλωσε ότι θα παρευρεθεί στη δεξίωση, «εφόσον είναι δυνατό». Φρενίτιδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκάλεσε η νίκη του Ντίλαν, καθώς εμφανίστηκε ως ο πρώτος μουσικός που κατάφερε να αποσπάσει Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Η διαπίστωση όμως ανοίγει πεδίο αμφιβολιών, αφού ο πρώτος συνθέτης που απέσπασε Νόμπελ Λογοτεχνίας γυρνά το χρόνο πίσω στο 1913.

Ο ινδός συνθέτης Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ τιμήθηκε για τον βαθιά ευαίσθητο στίχο του, με τον οποίο έχει καταστήσει την ποιητική του σκέψη μέρος της λογοτεχνίας της Δύσης.

Ως συνθέτης ο Ταγκόρ συνήθιζε να παράγει ένα αποτέλεσμα που πρόσφερε ηχητική ποικιλία. Τα γραπτά του απεδείκνυαν ότι δεν λησμονούσε την καταγωγή του, την οποία με ιδιαίτερο τρόπο και ύφος πάντρευε με τους στίχους.

Δύο χρόνια μετά την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας, τιμήθηκε από τον Βασιλιά Γεώργιο της Αγγλίας με τον τίτλο του ιππότη, τον οποίο το 1919 αποποιήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή αθώων στην πόλη Αμριτσάρ από τους Άγγλους.

Ο Ταγκόρ άνοιξε το δρόμο για νέες προκλήσεις και ευκαιρίες, αφού υπήρξε και ο πρώτος συγγραφέας από την Ασία στον οποίο απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Σημαντική θεωρείται η συνεισφορά του στην ποίηση, την πεζογραφία και το τραγούδι. Συνέβαλε στην μόρφωση των απόρων της Ινδίας, ενώ γνωστή είναι η συνάντησή του με τον Αϊνστάιν και η κριτική στις απόψεις του Γκάντι.

H περίπτωση του Ταγκόρ παρουσιάζει ομοιότητες, αλλά και αποκλίσεις από εκείνη του Ντίλαν. Ο τελευταίος ξεχώρισε για τη δημιουργία ποιητικών εκφράσεων μέσα στην μεγάλη παράδοση του αμερικανικού τραγουδιού. Ο Ταγκόρ, από την άλλη, του οποίου το έργο δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστό έξω από τα σύνορα της Βεγγάλης, κατάφερε να ξεχωρίσει μέσα από τη σύγχρονη δουλειά του και τη δημιουργία αγγλικών στίχων.

Το βιβλίο Gitanjali ήταν εκείνο που του χάρισε το Νόμπελ, και συγκεκριμένα η μετάφραση μέρους αυτού στα αγγλικά. Ο Ταγκόρ δημιούργησε έτσι ένα έργο το οποίο ονομάστηκε Song Offerings.

Στα νεανικά του χρόνια, ενδιαφερόταν για την παρουσίαση των συνθέσεών του μπροστά σε κόσμο, στην πορεία όμως με παράπονο μιλούσε για την απώλεια των ικανοτήτων του στο τραγούδι. Η αμεσότητα και η ευαισθησία που αποπνέουν τα έργα του συνθέτουν ένα σπάνιο μουσικό προφίλ.

Φιλοσοφική σκέψη ενυπάρχει στην ποίηση του Ταγκόρ, ο οποίος μεγάλωσε σε οικογένεια καλλιτεχνών που αντιτίθονταν στο σύστημα των καστών και προωθούσαν βελτιώσεις στη θέση της γυναίκας στην Ινδία.

Στη Βρετανία μετέβη το 1877 για να σπουδάσει νομική, αλλά πριν τελειώσει γύρισε στη Βεγγάλη, όπου επιδόθηκε στη λογοτεχνία.

Εμφανές ήταν το ενδιαφέρον του Ταγκόρ για την εκπαίδευση. Το 1901 ίδρυσε στο Βαλμπούρ σχολή ελεύθερης διδασκαλίας, την οποία το 1922 μετέβαλε σε διεθνές πανεπιστήμιο.

Στις πόλεις που έχει επισκεφτεί συγκαταλέγεται και η Ελλάδα, ενώ έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες.

Η διεθνής ακτινοβολία του Ταγκόρ οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην αναδιαμόρφωση της παράδοσης και την πολιτική σκέψη που αφήνει τροφή για σχολιασμό στις επόμενες γενιές .

Ο συνθέτης, συγγραφέας και φιλόσοφος άφησε την τελευταία του πνοή το 1941, στην πατρίδα του την Ινδία.

Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ