Αργύρης Μπακιρτζής: Εντομοκτόνο η χρηματοδότηση από την ΕΕ

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

«Κολυμπά» στα ύδατα του χιούμορ, της σάτιρας, των ανήσυχων σκέψεων, διώχνοντας μακριά τις φυσαλίδες του τετριμμένου λόγου. Συνηθίζει να προσφέρει ένα μουσικό-θεατρικό σκηνικό βγαλμένο από τον ρεαλισμό και το σουρεαλισμό ταυτόχρονα. Ένα ανάλογο σκηνικό θα επαναφέρει ο μπροστάρης των «Χειμερινών Κολυμβητών», Αργύρης Μπακιρτζής, στο Half Note όπου θα βρίσκεται μέχρι τη Δευτέρα.

Στην πρώτη, για την νέα σεζόν, «χειμερινή κολύμβηση» με την ομάδα του, το πρόγραμμα περιλαμβάνει τραγούδια από τους οκτώ δίσκους που έχουν εκδώσει, συμπληρωμένο με ανέκδοτα τραγούδια τους, μελοποιήσεις ποιημάτων, καθώς και τραγούδια από την παράδοση του ρεμπέτικου και του παλαιότερου ελαφρού τραγουδιού.

Οι στίχοι και το τραγούδι δεν είναι η μόνη διαφυγή του Αργύρη Μπακιρτζή. Το αγαπημένο «παιδί» του σκηνοθέτη Σταύρου Τσιώλη προχώρησε σε μια ανάγλυφη παρουσίαση του εαυτού του όταν στη μεγάλη οθόνη υποδύθηκε χαρακτήρες που του έμοιαζαν σε μεγάλο βαθμό. Οι ήρωες του Τσιώλη έμοιαζαν με αντίγραφα του Μπακιρτζή.

Η διαδρομή του δεν περιλαμβάνει μόνο κινηματογράφο και μουσική, αφού ο «χειμερινός κολυμβητής» έχει ασχοληθεί με την αναστήλωση και τη διατήρηση μνημείων ως αρχιτέκτονας στην Αρχαιολογική Υπηρεσία της Καβάλας με ιδιαίτερο έργο στις βυζαντινές αρχαιότητες της Βορείου Ελλάδας.

Ακραίες καταστάσεις βιώνει, όμως, μέσα από τη δημιουργία των τραγουδιών του, όπως αναφέρει στο in.gr. «Τα τραγούδιά μου, τα περισσότερα, προέκυψαν κάτω από πίεση δύσκολων καταστάσεων, σαν εκτόνωση, για να αμβλυνθεί η οδύνη τους», δηλώνει χαρακτηριστικά.

Εκφράζεται μέσα από στίχους, αλλά και μέσα από έναν λόγο που αρκετοί θα χαρακτήριζαν ιδιαίτερο. Μιλά για την καθημερινότητα στην Καβάλα, για τους ανθρώπους που συναντά το δρόμο, για εκείνους που τον αντιπαθούν αλλά και για το παλαιό αθηναϊκό κτίριο στο οποίο θα ήθελε να βάλει την αρχιτεκτονική του πινελιά.

Στο μέτωπο της επικαιρότητας, επισημαίνει ότι σε σύγκριση με όσα τραβούν «αυτοί οι κυνηγημένοι πρόσφυγες, έχουμε σχετική νηνεμία». Σχολιάζοντας την επικρατούσα πολιτική κατάσταση, παρομοιάζει για άλλη μια φορά με «εντομοκτόνο» τα πακέτα χρηματοδότησης που προέρχονται από την ΕΕ για το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης.

Εδώ και 35 χρόνια εκφράζετε με έναν καθαρά αβάν γκαρντ τρόπο την λαϊκή μας ποιητική φύση. Πώς συμβιώνουν προσωπικές ιστορίες με τους στίχους των τραγουδιών σας;
Μόνο προσωπικές ιστορίες υπάρχουν στα τραγούδιά μου. Εκτός απ’ τις μελοποιήσεις στίχων που έχω αγαπήσει και θα ‘λεγα μπήκα με τον τρόπο μου βαθιά μέσα τους.

«Ένα φιλάκι δεν είναι δράμα
μη το παιδεύεις με τόσες ιδέες»… θα αφιερώνατε του στίχους στη σημερινή νεολαία;
Οπωσδήποτε και μάλιστα σήμερα που πολλά ενώ φαίνονται εύκολα για τους νέους, έχουν γίνει πιο δύσκολα.

«Μα πού θα πάει ο καιρός
κι οι βουρλισμένοι χρόνοι
θε να’ ρθει κάποιο σούρουπο
ξανά ν’ ανταμωθούμε»… στίχοι που θα ακουστούν μεταξύ άλλων στην πρώτη «χειμερινή κολύμβηση» για τη νέα σεζόν. Βουρλισμένοι είναι αυτοί οι χρόνοι του παρόντος; Ποιον ή τι ανυπομονείτε να ανταμώσετε;
Λέω «βουλισμένοι» (εκείνοι που είθε να βουλιάξουν, να καταστραφούν, οι καταραμένοι) και όχι «βουρλισμένοι» (ταραγμένοι, έξαλλοι). Θα μπορούσε βέβαια να ειπωθεί και έτσι. Είδατε τα «Ταραγμένα χρόνια» του Π.Γουέιρ; Oι στίχοι ανήκουν σε ένα προσωπικό, βιωματικό, ερωτικό τραγούδι. Ταραγμένα χρόνια, ναι. Βέβαια, σε σύγκριση με ό,τι τραβούν αυτοί οι κυνηγημένοι πρόσφυγες, έχουμε σχετική νηνεμία.

Είχατε δηλώσει ότι η δημιουργία των τραγουδιών ήταν συνήθως πολύ οδυνηρή, μερικές φορές ακραία. Πως εννοείτε τον όρο «ακραία»; Τι περιλαμβάνει η ακραία αυτή εμπειρία;
Τα τραγούδιά μου, τα περισσότερα, προέκυψαν κάτω από πίεση δύσκολων καταστάσεων, σαν εκτόνωση, για να αμβλυνθεί η οδύνη τους. Διαφορετικά δεν κάθομαι, δεν πιέζομαι από μέσα μου να γράψω στίχους και μουσική, εκτός από μικρές περιόδους στη ζωή μου που με πλημμύριζε μουσική, όμως η έλλειψη μουσικών εργαλείων δεν την άφησε να εκφραστεί παρά περιορισμένα. Ένα τέτοιο παράδειγμα η μελοποίηση του ποιήματος του Ελύτη «Η τρελή ροδιά».

Διαμένετε στην Καβάλα. Πώς κυλά ο χρόνος, η ζωή εκεί ; Αντιμετωπίζετε με χιούμορ και σάτιρα την καθημερινότητα;
Δεν επιδιώκω χιούμορ και σάτιρα. Οι ώρες κυλάνε πολύ γρήγορα. Ποτέ δεν προλαβαίνω αυτά που θέλω να κάνω. Ευτυχώς υπάρχει το καθημερινό μπάνιο σε τέλεια θάλασσα πολύ κοντά στο σπίτι και στο κέντρο της πόλης και η βραδινή υγιεινιστική βόλτα στο μόλο με τους φίλους μου Θ.Καραβά και Λάκη Χρηστίδη, με τους οποίους σχολιάζουμε τα πάντα και ανταλλάσσουμε συνταγές.

Περπατώντας στο δρόμο πώς συνηθίζετε να συμπεριφέρεστε σε εκείνους που σας αναγνωρίζουν και σας μιλούν;
Συνήθως πολύ φιλικά εκτός από πολύ σπάνιες περιπτώσεις που αντιμετωπίζω εχθρότητα.

Χρησιμοποιείτε τον όρο εχθρότητα…Ποίοι θα λέγατε ότι σας αντιπαθούν;
Διέκρινα πολύ λίγους ανθρώπους που συναντώ καθημερινά χωρίς να τους γνωρίζω προσωπικά. Νομίζω ότι ενοχλούνται που είμαι κάπως επώνυμος και κυκλοφορώ δίπλα τους. Είναι σαν να λένε: «ποιός είν’ αυτός, και τί είν’ αυτός;» Οι περισσότεροι το χαίρονται, με ρωτούν διάφορα, ενδιαφέρονται. Ακόμη μερικοί, λίγοι θα ‘ λεγα, που οι ίδιοι ή τα ινδάλματά τους μου προκαλούν δυσφορία

Στο πεδίο των δραστηριοτήτων σας η μουσική συνυπάρχει με την αρχιτεκτονική. Εργαστήκατε για 35 χρόνια στην Αρχαιολογική Υπηρεσία ως αρχιτέκτονας-αναστηλωτής. Σε ποιο από τα παλαιά και αναξιοποίητα κτίρια της Αθήνας θα θέλατε να βάλετε την πινελιά σας;
Για να μην απαξιώσω την ερώτηση επιλέγω ένα παλιό σπίτι απέναντι απ’ τον Τέλη με τις υπέροχες μπριζόλες στην Ευριπίδου, γιατί όταν σύχναζα εκεί επί χρόνια το έβλεπα φάτσα κάρτα.

Γραμμένοι αποκλειστικά για σας έμοιαζαν οι περισσότεροι ρόλοι των ταινιών του Σταύρου Τσιώλη. Ένα πόσο διαφορετικό ή πόσο ίδιο άτομο σε σχέση με τον εαυτό σας υποδυθήκατε στην ταινία «Ας περιμένουν οι γυναίκες»;
Το ίδιο άτομο. Ταυτίζομαι απόλυτα, όσο κι αν φαίνεται παράλογο, με όλους τους ήρωες του Τσιώλη, δηλαδή με το γράψιμό του.

Συχνά φανερώνετε τις σκέψεις σας για την πολιτική κατάσταση της χώρας. Εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι η χρηματοδότηση που προέρχεται από την ΕΕ για το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης μοιάζει με εντομοκτόνο;
Οπωσδήποτε και συστήνουμε να αποφεύγουμε να αυτοψεκαζόμαστε όπως θυμόμαστε πολλοί τις γιαγιάδες να κάνουν κάτω απ’ την ποδιά και τα φουστάνια.

Σχολιάζοντας την κυβερνητική πολιτική, θα μιλούσατε για έναν αναγκαίο μονόδρομο, για μια αναπόφευκτη αναστροφή, για μια επικίνδυνη αδράνεια;
Το «μονόδρομος» μου φαίνεται ανέκδοτο. Ό,τι είναι μονόδρομος για τον ένα, είναι αδιέξοδο ή υπάρχουν πολλοί άλλοι δρόμοι για τον άλλον. Ειδικά στην Ελλάδα που τη διασχίζουν τόσοι δρόμοι όσοι και οι κάτοικοί της. Να πω και λίγα σχετικά στιχάκια από τραγούδι μου: «Μα πάνω απ’ όλα τ’ άλλα είναι που μένει ακόμα / εικόνα δίχως τέλος, του αποχωρισμού / μπορούσε κατά τύχη όλο να πάει αλλιώς».

Οι στίχοι και οι σκέψεις σας φανερώνουν κάποια ιδέα που θα θέλατε να εφαρμοστεί για να διαφοροποιήσει το υφιστάμενο πολιτικό κλίμα;
-Αδυνατώ να σας απαντήσω. Ο Τζιόρτζιο Γκάμπερ στο τραγούδι του «Un’Idea», τραγουδά:
«un concetto, un’idea / finché resta un’idea è soltanto un’astrazione
se potessi mangiare un’idea / avrei fatto la mia rivoluzione.
-In Virginia il signor Brown / era l’uomo più antirazzista
un giorno sua figlia sposò / un uomo di colore
lui disse: «Bene» / ma non era di buonumore.
-Ad una conferenza / di donne femministe
si parlava di prender coscienza / e di liberazione
tutte cose giuste / per un’altra generazione.
-Su un libro di psicologia / ho imparato a educare mio figlio
se cresce libero il bimbo / è molto più contento
l’ho lasciato fare / m’è venuto l’esaurimento.
-Il mio amico voleva impostare / la famiglia in un modo nuovo
e disse alla moglie / «Se vuoi, mi puoi anche tradire».
Lei lo tradì / lui non riusciva più a dormire.
Aveva tante idee / era un uomo d’avanguardia
si vestiva di nuova cultura / cambiava ogni momento
ma quand’era nudo / era un uomo dell’Ottocento.
Ho voluto andare / ad una manifestazione
i compagni, la lotta di classe / tante cose belle
che ho nella testa / ma non ancora nella pelle.
Un concetto, un’idea / finché resta un’idea è soltanto un’astrazione
se potessi mangiare un’idea / avrei fatto la mia rivoluzione»

(Ακολουθεί η μετάφραση)

«Μια ιδέα, μια αντίληψη, μια ιδέα
όσο παραμένει μια ιδέα είναι μόνο μια αφηρημένη έννοια
αν μπορούσα να φάω μια ιδέα
θα είχα κάνει τη δική μου επανάσταση.
Στη Virginia ο κ. Brown
ήταν ο πιο αντιρατσιστής άνθρωπος
μια μέρα η κόρη του παντρεύτηκε
έναν έγχρωμο
αυτός είπε, «Καλά»
αλλά δεν ήταν σε καλή διάθεση.
Σε ένα συνέδριο
γυναικών φεμινιστριών
ζητήθηκε συνείδηση
και απελευθέρωση
όλα σωστά πράγματα
για μια άλλη γενιά.
Μια ιδέα, μια αντίληψη, μια ιδέα
όσο παραμένει μια ιδέα είναι μόνο μια αφηρημένη έννοια
αν μπορούσα να φάω μια ιδέα
θα είχα κάνει τη δική μου επανάσταση.
Από ένα βιβλίο ψυχολογίας
διδάχτηκα πώς να εκπαιδεύω τον γιο μου
αν το παιδί μεγαλώνει ελεύθερο
είναι πολύ πιο ευχαριστημένο
το άφησα να γίνει
εξουθενώθηκα.
Ο φίλος μου ήθελε να συστήσει
στην οικογένειά του μια νέα συμπεριφορά
και είπε στη σύζυγό του
«Αν θέλεις, μπορείς και να με προδώσεις».
Αυτή τον πρόδωσε
αυτός δεν μπορούσε πια να κοιμηθεί.
Μια ιδέα, μια αντίληψη, μια ιδέα
όσο παραμένει μια ιδέα είναι μόνο μια αφηρημένη έννοια
αν μπορούσα να φάω μια ιδέα
θα είχα κάνει τη δική μου επανάσταση.
Είχε τόσες πολλές ιδέες
ήταν ένας άντρας της πρωτοπορίας
είχε περιβληθεί τη νέα κουλτούρα
άλλαζε κάθε λεπτό
μα όταν ήταν γυμνός
ήταν ένας άνθρωπος του χίλια οκτακόσια.
Ήθελα να πάω
σε μια διαδήλωση
οι σύντροφοι, η ταξική πάλη
τόσα ωραία πράγματα
στο κεφάλι μου
μα όχι ακόμα στο πετσί μου.
Μια ιδέα, μια αντίληψη, μια ιδέα
όσο παραμένει μια ιδέα είναι μόνο μια αφηρημένη έννοια
αν μπορούσα να φάω μια ιδέα
θα είχα κάνει τη δική μου επανάσταση.
τη δική μου επανάσταση, τη δική μου επανάσταση.
Πριν πέσουν οι τίτλοι τέλους στη συνομιλία μας, δεν θα μπορούσα να μη σας ρωτήσω από πού αντλείτε ηδονή και τρέλα ;
Ας προσγειώσω τnν ερώτηση: απ’ την καθημερινότητα»

Πριν πέσουν οι τίτλοι τέλους στη συνομιλία μας, δεν θα μπορούσα να μη σας ρωτήσω από πού αντλείτε ηδονή και τρέλα ;
Ας προσγειώσω τnν ερώτηση: απ’ την καθημερινότητα.

entertainment.in.gr