Πυρήνας πάγου διηγείται τη μεταμόρφωση μιας τροπικής Ανταρκτικής

Μια πολύτιμη στήλη πάγου που ανασύρθηκε από το βυθό της Ανταρκτικής αποκαλύπτει πώς η απομονωμένη ήπειρος μεταμορφώθηκε από τροπικός παράδεισος στην παγωμένη έρημο που βλέπουμε σήμερα.

Η Ανταρκτική παραμένει στην κατάψυξη εδώ και εκατομμύρια χρόνια, δεν βρισκόταν όμως πάντα στο νότιο πόλο του πλανήτη: μέχρι πριν από 160 εκατομμύρια χρόνια ήταν μέρος της υπερηπείρου Γκοντβάνα, ενωμένη με την Αφρική και την Αυστραλία. Αρκετές φορές στη μακρά ζωή της, η Αυστραλία βρισκόταν πολύ βορειότερα και απολάμβανε τροπικό ή εύκρατο κλίμα.

Ο πυρήνας πάγου που ανασύρθηκε από το βυθό έξω από το Ουίλκις Λαντ της Ανατολικής Ανταρκτικής καλύπτει τεράστιο χρονικό διάστημα, από τις αρχές της Ηώκαινου Εποχής πριν από 54 εκατομμύρια χρόνια μέχρι τα μέσα του Μειόκαινου πριν από 12 εκατομμύρια χρόνια.

«Ο πυρήνας πάγου από το Ουίλκις Λαντ είναι ο πρώτος που δίνει ολόκληρη την ιστορία μετά το Ηώκαινο» λέει στο περιοδικό New Scientist ο Ούλριχ Σάλτζμαν του Πανεπιστημίου του Νορθούμπρια στη Βρετανία.

Όπως ανέφερε ο Σάλτζμαν στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο στη Βιέννη, ο πάγος περιείχε κόκκους γύρης που δίνουν στοιχεία για τις κλιματικές συνθήκες κάθε εποχής.

Πριν από περίπου 54 χρόνια, όταν η μέση θερμοκρασία της περιοχής έφτανε τους 16 βαθμούς Κελσίου, το κλίμα ήταν υποτροπικό και η Ανταρτική καλυπτόταν από δάση φοινικόδεντρων.

Στις αρχές του Ολιγόκαινου, πριν από 33 εκατομμύρια χρόνια, οι φοίνικες είχαν δώσει τη θέση του σε εύκρατα είδη όπως «πρωτόγονα» κωνοφόρα που επιβιώνουν μέχρι και σήμερα στη Νέα Ζηλανδία και την Τασμανία.

Στα μέσα του Μειόκαινου, πριν από 23 εκατομμύρια χρόνια, η εποχή των δασών είχε τελειώσει. Με τη μέση θερμοκρασία να έχει πέσει στους 6 βαθμούς, τα δέντρα έδωσαν τη θέση τους στα βρύα και άλλα είδη που χαρακτηρίζουν την τούνδρα.

Ακόμα και η τούνδρα όμως δεν κράτησε πολύ. Πριν από 12,5 εκατομμύρια χρόνια, «οι παγετώνες κυριάρχησαν και μετέτρεψαν την Ανταρκτική σε λευκή έρημο» αναφέρει ο Σάλτζμαν.

«Το Ουίλκις Λαντ πρέπει να ήταν το τελευταίο καταφύγιο για την ξυλώδη βλάστηση» εκτιμά.

Η ιστορία όμως δεν τελειώνει εδώ: η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή φέρνει αστάθεια στο κάλυμμα πάγου της Ανταρκτικής, ενώ οι ολοένα αυξανόμενες ροές ερευνητών και επισκεπτών φέρνουν άθελά τους ξένα είδη φυτών.

Ποιος ξέρει; Ίσως μια μέρα η λευκή ήπειρος θα ξανανιώσει τη ζεστασιά του τροπικού της παρελθόντος.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ