Μαρίνα Γιώτη: Πολλά κλασικά παραμύθια είναι ακατάλληλα για τις σημερινές αρχές διαπαιδαγώγησης

Συνέντευξη στην Τζωρτζίνα Ντούτση

Δύο όψεις μιας ιστορίας σε ένα βιβλίο. Η διάσημη ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας, όπως την ξέρουμε, αλλά και η ιστορία… αλλιώς, ιδωμένη από μια άλλη οπτική γωνία.

Τι πραγματικά έγινε στο δάσος; Ποιος ήταν τελικά αυτός ο Κυνηγός και πώς βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή εκεί για να σώσει την Κοκκινοσκουφίτσα; Ήταν ο Κακός ο Λύκος τόσο κακός όσο νομίζουμε; Τι γύρευε η μικρή Κοκκινοσκουφίτσα μόνη της στο δάσος; Ο δαιμόνιος ρεπόρτερ, Φάνης ο Μπούφος, είναι αποφασισμένος να ανακαλύψει τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις του γνωστού παραμυθιού.

Ένα βιβλίο που μιλάει για τον ρατσισμό στα κλασικά παραμύθια, τον σχολικό εκφοβισμό και τη φιλία. Ένα εργαλείο για γονείς και εκπαιδευτικούς που μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ανάμεσα στις γραμμές και να αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη.

Η συγγραφέας του βιβλίου, Μαρίνα Γιώτη μιλάει για τη Σκουφοκοκκινίτσα (εκδόσεις Διόπτρα) και το σκοπό του νέου της βιβλίου.

Κυρία Γιώτη, ποια είναι η Σκουφοκοκκινίτσα και ποιες οι δυο όψεις του νέου σας παιδικού βιβλίου;
«Η πρώτη όψη είναι η κλασσική ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας όπως την ξέρουμε, απλώς λίγο πιο σύγχρονα δοσμένη και με δική μου εικονογράφηση. Σαν παραμύθι η εκδοχή του Σαρλ Περό έχει πολλά να πει και σημαντικά μηνύματα να περάσει και γι’ αυτό δεν την αλλάζουμε. Το κείμενο είναι μικρό και είναι ιδανική ιστορία για ένα παιδί προσχολικής ηλικίας να ξεκινήσει την επαφή του με τα παραμύθια.

»Η άλλη όψη αποκαλύπτεται μετά το «ζήσαμε εμείς καλά και αυτοί καλύτερα». Είναι για παιδιά τα οποία έχουν κατανοήσει καλά την ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας. Τότε πια μπορούμε να ανατρέψουμε την κλασική εκδοχή για να μάθουμε στους αναγνώστες μας να ψάχνουν την αλήθεια και να διαβάζουν ανάμεσα στις γραμμές μιας ιστορίας».

Γιατί διδάσκουμε στα παιδιά μας στερεότυπα από μικρή ηλικία;
«Στερεότυπα υπάρχουν σε πολλά από τα κλασικά παραμύθια, γιατί ήταν άλλες εποχές και οι κοινωνίες είχαν άλλα ήθη. Με τη σειρά μας εμείς οι γονείς παίρνουμε πολλές από τις ιστορίες που περνάνε από γενιά σε γενιά ως δεδομένες και δεν τις πολυσκεφτόμαστε. Όμως, η αλήθεια είναι ότι πολλά από τα κλασικά παραμύθια που αναπαράγουμε είναι ακατάλληλα για τα σημερινά παιδιά και τις αρχές της διαπαιδαγώγησης που ακολουθούμε στην εποχή μας. Πάρτε για παράδειγμα το παραμύθι Χάνσελ & Γκρέτελ, όπου οι γονείς παρατάνε τα παιδιά τους στο δάσος και μια κακιά μάγισσα θέλει να τα παχύνει για να τα φάει! Επειδή κάτι έχει γίνει κλασικό δεν πάει να πει ότι δεν μπορεί να είναι και παρωχημένο».

Και όπως διατυπώνετε και εσείς την ερώτηση στην αρχή του βιβλίου, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να αποκτήσουν κριτική σκέψη;
«Να τους δώσουμε τα εργαλεία για να βρίσκουν την δική τους αλήθεια. Να μάθουν να ψάχνουν και να αμφισβητούν, να κάνουν ερωτήσεις και να ψάχνουν απαντήσεις. Μην τους τα δίνουμε όλα έτοιμα».

Μέσα από το βιβλίο βγαίνουν μηνύματα ιδιαιτέρως επίκαιρα, όπως ο ρατσισμός, ο σχολικός εκφοβισμός, η σημασία της φιλίας… Ωστόσο, και μέσα από την κλασική ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας βγαίνει ένα μήνυμα.
«Η ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας παραμένει αυτούσια μέσα στο βιβλίο γιατί ακριβώς έχει πολύ σημαντικά μηνύματα. Η ιδέα που είχαμε με τις εκδόσεις Διόπτρα ήταν να δείξουμε στα παιδιά να μην παίρνουν οτιδήποτε ακούν ως δεδομένο, αλλά να ψάχνουν την αλήθεια. Για να δουλέψει καλά αυτή η ιδέα θα έπρεπε να πατήσει πάνω σε μια ιδιαίτερα γνωστή ιστορία που όλοι γνωρίζουν καλά. Η Κοκκινοσκουφίτσα είναι το ιδανικό παραμύθι γι’ αυτό που θέλαμε να κάνουμε. Η Σκουφοκοκκινίτσα είναι ουσιαστικά η αναζήτηση και η ανατροπή των δεδομένων. Υπάρχει, όχι γιατί είναι καλύτερη ή πιο ενδιαφέρουσα ως ιστορία, αλλά για να εξηγήσει στα παιδιά ότι η αλήθεια μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από αυτήν που νομίζουμε».

Κυρία Γιώτη επιλέγετε να διηγείστε κλασικά παραμύθια στην κόρη σας ή να της αφηγείστε εκείνα που «πλάθετε» εσείς, ενεργοποιώντας παράλληλα την κριτική της σκέψη, να αναλύσει, να προβληματιστεί;
«Όταν ήταν μικρότερη ξεκινήσαμε διαβάζοντας τα κλασικά παραμύθια και σιγά-σιγά προχωρήσαμε σε πιο σύγχρονες ιστορίες. Αγαπώ πολύ τα παιδικά βιβλία και έχουμε στη βιβλιοθήκη μας πολλά και καλά παιδικά βιβλία τόσο Ελλήνων, όσο και ξένων συγγραφέων.

Πολλές φορές στην πορεία της αφήγησης άλλαζα μέρη της ιστορίας ή το τέλος, είτε γιατί εντόπιζα κάτι που κατά την γνώμη μου ήταν ακατάλληλο, είτε απλώς για να δώσω ποικιλία την τριακοστή έβδομη φορά που διαβάζαμε την ίδια ιστορία! Αυτές οι αλλαγές στο αναμενόμενο της άρεσαν πολύ. Κάποια βιβλία την έκαναν να προβληματιστεί, κάποια να διασκεδάσει, αλλά το σημαντικό είναι ότι μέσα από αυτήν την λίγη ώρα που περνάμε παρέα καθημερινά, έμαθε να αγαπά τα βιβλία και το διάβασμα».

Η Σκουφοκοκκινίτσα είναι ένα εκπαιδευτικό εργαλείο. Ποια είναι τα μηνύματα που λαμβάνετε ένα περίπου μήνα μετά την κυκλοφορία του, από γονείς, εκπαιδευτικούς, ακόμα και παιδιά ει δυνατόν;
«Τόσο οι γονείς, όσο και οι εκπαιδευτικοί έχουν αγκαλιάσει με ιδιαίτερη θέρμη την Σκουφοκοκκινίτσα. Λαμβάνω μηνύματα καθημερινά που μου γράφουν πόσο έχουν αγαπήσει την ιστορία και τους χαρακτήρες τόσο τα παιδιά, όσο και οι μεγάλοι.

»Οι εκπαιδευτικοί δε, το διδάσκουν ήδη στις τάξεις τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη έχω ξεκινήσει παρουσιάσεις σε πολλά σχολεία της χώρας και είναι προγραμματισμένο να πάμε σε περισσότερα από 30 σχολεία μόνο μέσα στην άνοιξη. Η ανταπόκριση από τους εκπαιδευτικούς είναι μεγάλη και αυτό με χαροποιεί ιδιαίτερα!»

Σε ποιους ανθρώπους εμπιστεύεστε τις ιστορίες σας, πριν αυτές εκδοθούν;
«Στον σύζυγό μου, ηθοποιό και συγγραφέα Κώστα Κρομμύδα και στους εξαιρετικούς ανθρώπους των εκδόσεων Διόπτρα. Έχουμε την τύχη να βρισκόμαστε σε μια πολύ δυνατή ομάδα που μας στηρίζει σε κάθε μας βήμα και λειτουργεί ως θερμοκήπιο για τις ιδέες και τα όνειρά μας. Μαζί τους συζητάμε όλες μας τις ιδέες και από κοινού προσπαθούμε ώστε να γίνει το κάθε βιβλίο μια έκδοση για την οποία να είμαστε όλοι πολύ υπερήφανοι».

Σε κάθε παιδικό σας βιβλίο κρύβεται ένα ξεχωριστό μήνυμα. Σε επόμενο συγγραφικό σας έργο, ποιο σημαντικό μήνυμα θα επιθυμούσατε να στείλετε;
«Είναι πολύ νωρίς για να πω, αλλά σας υπόσχομαι ότι θα είναι… ανατρεπτικό!»

entertainment.in.gr