Καρτ-ποστάλ από την Αφροδίτη με πέντε χρόνια καθυστέρηση

Έπειτα από μια μη προγραμματισμένη παράκαμψη που διήρκεσε πέντε χρόνια, το ιαπωνικό σκάφος Ακατσούκι μετέδωσε τα πρώτα επιστημονικά αποτελέσματα της αποστολής του στην Αφροδίτη.

Στο Διεθνές Συνέδριο Αφροδίτης που πραγματοποιήθηκε στην Οξφόρδη, η ιαπωνική διαστημική υπηρεσία JAXA παρουσίασε πανηγυρικά μια λεπτομερή εικόνα σύννεφων από βιτριόλι, και αποκάλυψε έναν μυστηριώδη σχηματισμό σε σχήμα τόξου που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του πλανήτη.

Το Ακατσούκι («Χαραυγή») εκτοξεύτηκε το 2010 και επρόκειτο να τεθεί σε τροχιά γύρω από την Αφροδίτη αργότερα την ίδια χρονιά. Απέτυχε όμως να επιβραδύνει αρκετά και προσπέρασε το στόχο, με αποτέλεσμα να τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο.

Οι υπεύθυνοι της αποστολής κατάλαβαν αργότερα ότι μια βαλβίδα του κινητήρα είχε βουλώσει από αποθέσεις αλατιού, με αποτέλεσμα να σπάσει ένα από τα ακροφύσια του κινητήρα.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι μηχανικοί της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Εξερεύνησης Αεροδιαστήματος (JAXA) κατάφεραν να καταρτίσουν ένα σχέδιο για την επαναφορά της αποστολής.

Τον Δεκέμβριο του 2014, το Ακατσούκι πυροδότησε τέσσερις μικρούς προωστήρες, οι οποίοι κανονικά χρησιμοποιούνται μόνο για μικρές διορθώσεις της πορείας, και κατάφερε να τεθεί σε τροχιά.

Η τροχιά στην οποία κινείται τώρα είναι πιο ελλειπτική από ό,τι θα έπρεπε -η απόσταση από τον πλανήτη αυξομειώνεται συνεχώς.

Οι πρώτες εικόνες που μεταδόθηκαν στη Γη ελήφθησαν από απόσταση 100.000 χιλιομέτρων, και οι υπεύθυνοι της αποστολής περιμένουν πιο κοντινά πορτρέτα καθώς το σκάφος πλησιάζει μέχρι την ελάχιστη απόσταση των περίπου 10.000 χιλιομέτρων.

Η αποστολή είναι σχεδιασμένη να αναζητήσει ενδείξεις πρόσφατης γεωλογικής δραστηριότητας και ίσως εξηγήσει γιατί η Αφροδίτη, η οποία έχει περίπου ίδιο μέγεθος με τη Γη, είναι τόσο αφιλόξενη.

Το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη δημιουργεί ένα ακραίο φαινόμενο θερμοκηπίου με επιφανειακές θερμοκρασίες γύρω στους 450 βαθμούς Κελσίου. Η ατμοσφαιρική πίεση είναι 90 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στη Γη και ο ουρανός είναι μόνιμα σκοτεινός λόγω των πυκνών σύννεφων που βρέχουν θειικό οξύ.

Η αποστολή Ακατσούκι είναι εξοπλισμένη με πέντε κάμερες που βλέπουν από το υπέρυθρο μέχρι το υπεριώδες τμήμα του φάσματος ώστε να μπορούν έτσι να κοιτάξουν μέσα από τα πυκνά, αδιαφανή σύννεφα. Θα μπορούσε έτσι να ανιχνεύσει ενδείξεις ηφαιστειακής δραστηριότητας, να καταγράψει κεραυνούς και να εξηγήσει τους μυστηριώδεις ανέμους που πνέουν σε ύψος 60 χλμ με ταχύτητα εκατοντάδων χιλιομέτρων ανά ώρα.

Μία από τις πρώτες εικόνες, τραβηγμένη με την υπέρυθρη κάμερα, δείχνουν σύννεφα θειικού οξέος σε σχήμα λωρίδων. Η δομή τους δείχνει ότι οι διαδικασίες σχηματισμού των νεφών είναι πιο περίπλοκες από ό,τι νομίζαμε, ανέφεραν οι ερευνητές στο συνέδριο σύμφωνα με την ανταπόκριση του Nature.

Μια δεύτερη εικόνα, επίσης στο υπέρυθρο φάσμα, αποκαλύπτει έναν γιγάντιο σχηματισμό σε σχήμα τόξου που εκτείνεται από πόλο σε πόλο.

Το περίεργο είναι ότι ο σχηματισμός αυτός δείχνει να περιστρέφεται μαζί με την επιφάνεια του πλανήτη αντί μαζί με την ταχύτερα κινούμενη ατμόσφαιρα.

Και αυτό υποδεικνύει ότι το μυστηριώδες τόξο σχετίζεται με χαρακτηριστικά στην επιφάνεια.

Η απάντηση ίσως έρθει σε επόμενο σετ δεδομένων από την αποστολή. Το Ακατσούκι προγραμματίζεται να παραμείνει σε τροχιά για τουλάχιστον δύο χρόνια και πιθανώς πολύ περισσότερο.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ