Σοκολά: Ο μαύρος κλόουν που έφερε επανάσταση στο Παρίσι

Eίναι ένας από τους διασημότερους κλόουν της εποχής της Μπελ Επόκ. Ο λόγος για τον «Σοκολά» -όπως ήταν το καλλιτεχνικό του όνομα- ο οποίος προκάλεσε επανάσταση στο τσίρκο και υπήρξε μέλος των καλλιτεχνικών κύκλων του Παρισιού. Μία ταινία με πρωταγωνιστή τον Ομάρ Σι («Άθικτοι») αφηγείται την ιστορία του.

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Σοκολά γεννήθηκε τη δεκαετία του 1860 στην Κούβα και το όνομά του ήταν Ραφαέλ. Για το επώνυμό του δεν είμαστε σίγουροι, αν και πολλοί εκτιμούν ότι ήταν Παντίγια.

Ως παιδί πουλήθηκε σε έναν έμπορο, ο οποίος τον πήρε μαζί του στο Μπιλμπάο της Ισπανίας. Έφηβος ακόμη, ο νεαρός Ραφαέλ το έσκασε και άρχισε να κάνει διάφορες δουλειές στο Μπιλμπάο από θυρωρός έως ανθρακωρύχος.

Άρχισε, μάλιστα, να χορεύει ή να επιδεικνύει τη σωματική του δύναμη στα καφέ του Μπιλμπάο για λίγες πεσέτες.

Στα16του ένας άγγλος κλόουντον ανακάλυψε και αποφάσισε να τον πάρει μαζί του στη Γαλλία, όπου οι μαύροι περφόρμερ ήταν πλέοντης μόδας. Η παντομίμα στην οποία πρωταγωνίστησε, με τίτλο «Ο Γάμοςτου Σοκολά», είχε μεγάλη επιτυχία και τράβηξε την προσοχή του διάσημου άγγλου κλόουν, Φουτίτ.

Οι δυοτους είχαντην ιδέα να συνδυάσουντις δύο περσόνες κλόουν,του κλόουν μετολευκό πρόσωπο και εκείνον με την περσόνα του κωμικού κλόουν με την κόκκινη μύτη.

Το δίδυμο γνώρισε τεράστια επιτυχία, κέρδισε τολαϊκό κοινό καθώς καιτους υψηλούς κύκλουςτουΠαρισιού, και μπήκαν στις μποέμ παρέεςτης Μονμάρτης.

Μάλιστα, ο Σοκολά υπήρξε προσωπικότητα της παρισινής νύχτας. Ο ιδιαίτερα ευχάριστος χαρακτήρας του τον έκανε εξαιρετικά δημοφιλή στους γάλλους καλλιτέχνες και τους μποέμ. Έκανε μάλιστα παρέα με τον Τουλούζ Λοτρέκ, ο οποίος τον απεικόνισε σε αρκετά έργα του, ενώ οι αδελφοί Λιμιέρ που εφηύραν τον κινηματογράφο, τον χρησιμοποίησαν στις πρώτες τους ταινίες.

Αν και πολλοί θεωρούν ότι περιοριζόταν στον ρόλο του σκλάβου που «τις τρώει» από τον λευκοπρόσωπο κλόουν, φαίνεται ότι ο Σοκολά γελοιοποιούσε επί σκηνής συχνά τον καλλιτεχνικό σύντροφό του, Φουτίτ.

Ορισμένοι, πάντως, ισχυρίζονται ότι ο Φουτίτ τον εκμεταλλευόταν και τον κακοποιούσε, κάτι που όμως δεν έχει αποδειχθεί.

Ο Σοκολά πρωταγωνίστησε σε αρκετές διαφημίσεις, ανάμεσά τους και σε διαφήμιση σοκολάτας -όπως αναμενόταν.

Στις αρχές του νέου αιώνα, ο Φουτίτ και ο Σοκολά βρέθηκαν να απομακρύνεται ο ένας από τον άλλο. Ο Φουτίτ ήθελε να εργαστεί με τους γιους του, ενώ ο Σοκολά προσπάθησε να εργαστεί με τον γιο της συντρόφου του, Μαρί Χεκέτ, η οποία είχε χωρίσει με τον σύζυγό της και είχε πάει να μείνει με τον Σοκολά. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Σοκολά μεγάλωσε τα δύο παιδιά της σαν δικά του.

Ωστόσο, ο Σοκολά φαινόταν να τα έχει χαμένα χωρίς τον Φουτίτ αν και ο δεύτερος εκ φύσεως εγωκεντρικός και ζηλιάρης δεν έχανε ευκαιρία να τον κακολογεί στον Τύπο.

Όσο για τις θεατρικές του απόπειρες, ο Σοκολά έπαιξε τον Οθέλλο σε μία παρωδία από όπερα του Βέρντι. Το σκετς που παρουσίασε ο Σοκολά το 1894 στο Καρναβάλι της Βενετίας σημείωσε επιτυχία. Η αποτυχημένη του απόπειρα στο θέατρο ήρθε πολύ αργότερα: Το 1911 ανέβηκε στο θεατρικό σανίδι με το έργο Moise του Εντμόντ Ζιρό στο Θέατρο Antoine, αλλά δέχθηκε πολύ κακές κριτικές καθώς δεν μπορούσε να μάθει τις ατάκες του. Γρήγορα επέστρεψε στο τσίρκο.

Όπως και ο Φουτίτ, ο Σοκολά στράφηκε στο αλκοόλ. Πεθανέ στις 4 Νοεμβρίου του 1979 σε ηλικία 49 ετών.

Τάφηκε στον τομέα των «απόρων» στο νεκροταφείο του Μπορντό.

Η επιρροήτους στην τέχνητου τσίρκου καιτου θεάτρου είναι αναμφισβήτητηκαι εμφανής μέχρι σήμερα.

Μάλιστα, από τον «Σοκολά» προέρχεται η έκφραση «Être chocolat» (Είμαι Σοκολά) που σημαίνει «Να γελοιοποιείται κάποιος».

Δείτε την βωβή ταινία των αδελφών Λιμιέρ με πρωταγωνιστές τους Φουτίτ και Σοκολά:

* Η ταινία «Μεσιέ Σοκολά» προβάλλεται ήδη στις αίθουσες, σε διανομή Odeon.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ