Εγκλωβισμένοι στη μεθόριο: Mαρτυρίες προσφύγων στην Ειδομένη

H Mαρία Αντόνια Σάντσεθ Βαγιέχο είναι δημοσιογράφος της ισπανικής εφημερίδας El Pais και καλύπτει εδώ και πολλά χρόνια τα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα με ανταποκρίσεις, αποστολές και έρευνες.

Τα τελευταία χρόνια έρχεται συχνότερα, λόγω των πυκνών πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων. Τώρα στην ατζέντα της προστέθηκε και το προσφυγικό.

Από τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες του 2015 βρέθηκε στα νησιά του Αιγαίου, όπου έφταναν οι πρόσφυγες από τα τουρκικά παράλια. Είδε από κοντά την κατάσταση πολύ προτού γίνει ασφυκτική.

Πρόσφατα επισκέφθηκε στην Ειδομένη και περιγράφει στο in.gr τα όσα είδε:

«Εκεί υπάρχει ένα μεγάλος καταυλισμός από μερικές δεκάδες σκηνές, που εγκατέστησε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ειδικό τμήμα για παιδιά, μια περιοχή όπου εργάζονται ΜΚΟ για τη διανομή τροφίμων, τμήμα περίθαλψης, ζώνη wifi, αλλά και γραφεία Ανθρωπιστικών Οργανώσεων που παρέχουν πληροφορίες στους πρόσφυγες.

» Σε κάθε σκηνή ζουν περίπου 100 άτομα: χωριστά οι άνδρες, πολλές φορές μαζί με παιδιά, ολόκληρες οικογένειες σε ορισμένες περιπτώσεις, γυναίκες με μωρά που κάνουν μόνες το ταξίδι.

» Προφανώς δεν υπάρχει κανένα ζήτημα ιδιωτικού χώρου, όλοι κοιμούνται σε κουκέτες και κάθε πρωί ελπίζουν στο άνοιγμα της μεθορίου με την ΠΓΔΜ.

» Η εικόνα είναι ακόμα πιο δύσκολη στο χώρο γύρω από τον καταυλισμό, όπου ζουν σε κακές συνθήκες μετανάστες που δεν έχουν δικαίωμα να συνεχίσουν το ταξίδι. Μεγάλη είναι η ομάδα των ανθρώπων από το Πακιστάν.

» Ο Ομάρ μου εξήγησε ότι προσπάθησε τρεις φορές να περάσει και τελικά έμεινε χωρίς χρήματα ακόμα και για να γυρίσει στην Αθήνα. Το εισιτήριο με το λεωφορείο κοστίζει 35 ευρώ.

» Οι άνθρωποι που δεν είναι πρόσφυγες από τη Συρία, αφήνονται στα χέρια επιτήδειων, όπως είναι προφανές, είτε για να διασχίσουν παράνομα τη συνοριακή γραμμή, είτε για να επιβιώσουν. Αρκετοί βέβαια βρίσκουν καταφύγιο στις ΜΚΟ που ετοιμάζουν γεύματα.

» Τον τελευταίο καιρό στην Ειδομένη έχει αυξηθεί και η παρουσία μεταναστών από χώρες που μέχρι πρόσφατα απασχολούσαν τα ισπανικά ΜΜΕ. Είναι άνθρωποι από το Μαρόκο ή την Αλγερία που κάποτε προσπαθούσαν να διασχίσουν το Γιβραλτάρ, αλλά τώρα έρχονται μέσω Τουρκίας. Στη δική τους περίπτωση βέβαια ισχύει η απέλαση.

Πώς ακριβώς λειτουργεί η άλλη πλευρά; (σ.σ. προτού ληφθεί η απόφαση για το κλείσιμο ουσιαστικά των συνόρων)

«Διαπίστωσα αυθαιρεσία στον τρόπο που δρουν οι Αρχές της ΠΓΔΜ, ως προς το άνοιγμα και κλείσιμο της μεθορίου. Από τον Νοέμβριο του 2015 -μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Παρίσι- η ΠΓΔΜ έκλεισε το πέρασμα σε όλους πλην σύρους, ιρακινούς και αφγανούς. Οι τελευταίοι πλέον δεν μπορούν να περάσουν.

» Οι ίδιοι οι αστυνομικοί της ΠΓΔΜ σηκώνουν τους ώμους όταν τους ρωτούν πότε θα ανοίξουν τη μεθόριο και παραπέμπουν σε αρμόδιους που όμως δεν είναι εκεί. Στους εκπροσώπους των ΜΚΟ δίνουν πάντα και μια διαφορετική απάντηση. Οι τυχεροί που περνούν τελικά στο έδαφος της γειτονικής χώρας πρέπει να περπατήσουν τουλάχιστον άλλο ένα χιλιόμετρο μέχρι το σταθμό του τρένου που θα τους πάει σε ένα άλλο κέντρο υποδοχής.»

Φαντάζομαι τις ιστορίες που θα έχετε ακούσει από τους πρόσφυγες

«Δραματικές. Ο 40χρονος Ουαλίντ από τη Συρία μου έλεγε ότι η βάρκα με την οποία έφτασε στη Σάμο βούλιαξε με αποτέλεσμα να πνιγούν οι περισσότεροι. ‘Τους βλέπαμε να πνίγονται και δεν μπορούσαμε να τους βοηθήσουμε’ έλεγε.

» Ταξίδευε με την αδελφή του και τα ανίψια του. Στην Ειδομένη περνούσε το χρόνο του μαθαίνοντας φράσεις στα γερμανικά. Λόγω σπουδών στην Πληροφορική διατηρούσε την ελπίδα ότι θα ήταν πιο εύκολη η ενσωμάτωση. ‘Τίποτα δεν μας προσφέρεται δωρεάν. Πολλοί πλουτίζουν με τον πόνο μας’ μου έλεγε, κάνοντας έναν πρόχειρο λογαριασμό των χρημάτων που πλήρωσε για να φτάσει μέχρι την Ειδομένη: 1.500 το κεφάλι στην Τουρκία και μετά 50 ευρώ το πλοίο για τον Πειραιά και 35 για τα σύνορα…»

Υπάρχει ενδιαφέρον στην Ισπανία για το προσφυγικό;

«Δυστυχώς, το ενδιαφέρον έχει περιοριστεί. Είτε λόγω της υπερβολικής προβολής τους περασμένους μήνες, είτε γιατί υπάρχει η αίσθηση ότι το θέμα δεν αφορά την Ιβηρική. Εγώ προσπαθώ να δείξω την ανθρωπιστική πλευρά της κρίσης, αλλά και το γεγονός ότι το βάρος έπεσε σε μια μικρή χώρα, που μέσα σε όλα τα άλλα αντιμετωπίζει και τεράστια οικονομικά προβλήματα.

» Κατά τη γνώμη μου αυτή η κατάσταση μπορεί να διαλύσει την Ευρώπη, ή τη Ζώνη Σένγκεν. Είναι αδικαιολόγητη η στάση χωρών όπως της Αυστρίας, αλλά και οι Βρυξέλλες δεν γίνεται να κατηγορούν την Ελλάδα για απραξία ή ελλείψεις.Είναι άδικο.

» Είμαι απαισιόδοξη. Φοβάμαι ότι τα σύνορα με την ΠΓΔΜ θα κλείσουν επ’ αόριστον, δεν κρύβω επίσης το φόβο μου ότι η Ελλάδα θα βγει προσωρινά από τη Ζώνη Σένγκεν.

» Οι Βρυξέλλες δρουν μυωπικά. Δεν υπάρχει κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας. Η κάθε χώρα κοιτά το συμφέρον της.»

• Oι ανταποκρίσεις της Μαρία Αντόνια Σάντσεθ Βαγιέχο στην El Pais
• Ο λογαριασμός της Μαρία Αντόνια Σάντσεθ Βαγιέχο στο Twitter.

Συνέντευξη στον Απόστολο Ρουμπάνη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ