Μαρτυρίες ναυαγοσώστη: Φιλούν το χώμα οι διασωθέντες πρόσφυγες

Επί δύο δεκαετίες σώζει ανθρώπους που παλεύουν με τα κύματα. Θα μπορούσε να γράψει βιβλίο για το δράμα που αντικρίζει καθημερινά τους τελευταίους μήνες βλέποντας ταλαιπωρημένους πρόσφυγες να δίνουν μάχη με τη θάλασσα. Ο υπεύθυνος της εθελοντικής ομάδας ENAK Rescue Team της Ελληνικής Ναυαγοσωστικής Ακαδημίας, Νίκος Γιοβανίδης, αναφέρει στο in.gr πως οι πιο τραγικές βραδιές που θυμάται είναι εκείνες του Ιανουαρίου. Tότε που μπορεί να υπήρχαν «μέχρι και 30 βάρκες μέσα στο νερό».

Δραστηριοποιείται με την ομάδα του στο Ανατολικό Αιγαίο, όπου καθημερινά γίνεται μάρτυρας τραγικών περιστατικών. Υπολογίζει πως τρία εκατομμύρια πρόσφυγες αναμένεται να περάσουν στην Ευρώπη, και μιλά για την μετακίνησή τους, που συντελείται κάτω από «άθλιες συνθήκες», με την ποιότητα των σωσιβίων και τη συμπεριφορά των διακινητών να έχουν ολέθριες συνέπειες.

«Οι βάρκες είναι πολύ κακής ποιότητας. Οι άνθρωποι κινδυνεύουν να πεθάνουν από υποθερμία ή από πνιγμό», σημειώνει ο κ. Γιοβανίδης για να προσθέσει πως τον Ιανουάριο 500 ήταν σχεδόν οι πρόσφυγες που έχασαν τη ζωή τους στο Αιγαίο.

Επίσημα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες κάνουν λόγο για περισσότερες από 565.000 αφίξεις στη Λέσβο, πάνω από μισό δηλαδή εκατομμύριο, στο διάστημα από 1 Ιανουαρίου του 2015 μέχρι 23 Φεβρουαρίου 2016, με τις αφίξεις του φετινού Ιανουαρίου σε καθημερινή βάση να υπερβαίνουν τις 1.000.

Ο Ιανουάριος φαίνεται να αποτυπώνει ανάγλυφα το μέγεθος της τραγωδίας, όπως υποστηρίζει και ο υπεύθυνος της ENAK Rescue Team που τόσο εκείνος όσο και η ομάδα του, χωρίς υποστήριξη από την πολιτεία, σώζουν ζωές γιατί απέναντί τους βλέπουν τη μητέρα, τον φίλο, τον αδερφό τους.

Η ομάδα καλείται να δώσει τον δικό της αγώνα όταν βλέπει 50 ανθρώπους να πνίγονται στα παγωμένα νερά του Αιγαίου. Προτεραιότητα δίνεται στα μικρά παιδιά και στις γυναίκες.

Ο κ. Γιοβανίδης αναρωτιέται πώς η Ευρώπη αφήνει την δυστυχία να συνεχίζεται, ενώ δεν παραλείπει να μιλήσει για την «απάνθρωπη συμπεριφορά των δουλεμπόρων».

«Δεν υπολογίζουν ούτε τις καιρικές συνθήκες. Στοιβάζουν τους πρόσφυγες στις βάρκες σαν να είναι τσουβάλια», αναφέρει, επισημαίνοντας πως πείθουν τους πρόσφυγες με απειλές. Συνηθίζουν να τους λένε πως η επόμενη ευκαιρία που θα έχουν για να φύγουν θα εμφανιστεί σε πολλούς μήνες.

Οι διακινητές ανακατεύονται με τους πρόσφυγες και συχνά δεν μπορεί κανείς να τους αναγνωρίσει. Το Λιμενικό όμως έχει εντοπίσει δεκάδες από αυτούς, τους συλλαμβάνει και τους τιμωρεί με φυλάκιση, υποστηρίζει ο κ.Γιοβανίδης.

Μιλώντας για την επίπονη διαδρομή των προσφύγων και τα σωσίβια που τους δίνονται, τονίζει: «Το μόνο που συμβαίνει είναι να δημιουργούνται μεγαλύτερα προβλήματα πλευστότητας μέσα στο νερό. Πουλούν στους πρόσφυγες τα σωσίβια στα 1.200 με 1.500 ευρώ, και στην πραγματικότητα αυτά έχουν μέσα άχυρα. Οι πρόσφυγες δεν έχουν καμία ελπίδα να σωθούν μέσα στο νερό εάν δεν γνωρίζουν να κολυμπούν».

Κάμερες θερμικού εντοπισμού χρησιμοποιεί ο κ. Γιοβανίδης με την ομάδα του το βράδυ για να εντοπίσουν τις βάρκες στις οποίες επιβαίνουν οι πρόσφυγες, ενώ το πρωί δουλεύουν με κιάλια και παρατηρητές. Παρακολουθούν τα πλεούμενα για να δουν εάν θα σβήσει η μηχανή.

Συχνά οι διακινητές δεν φέρνουν τους πρόσφυγες στο πιο φιλικό σημείο της ακτογραμμής, με αποτέλεσμα να καταλήγουν πάνω σε βράχια ή βραχονησίδες, και τότε το έργο της διάσωσης δυσχεραίνεται ακόμη περισσότερο.

«Εκτιμώ πως με τη βελτίωση του καιρού μπορεί να φτάνουν στα ελληνικά σύνορα οκτώ με δέκα χιλιάδες άνθρωποι την ημέρα. Η κατάσταση θα βγει εκτός ελέγχου, θα έχουμε πολλούς πνιγμούς», δηλώνει ο κ.Γιοβανίδης χωρίς να κρύβει την ανησυχία του για το μέλλον.

Παρατηρεί πως οι περισσότεροι πρόσφυγες που φτάνουν στη Λέσβο είναι Σύροι, και ακολουθούν οι Αφγανοί, Πακιστανοί, Ιρακινοί, Σομαλοί και Μαροκινοί.

Από το μυαλό του δεν μπορεί να φύγει η στιγμή που σώζει τους πρόσφυγες από τον θάνατο. Είναι η σκηνή που «συγκινεί και την πιο σκληρή καρδιά. Τότε που σμίγουν οι οικογένειες. Φιλούν το χώμα, κάνουν το σήμα της νίκης, κραυγάζουν σαν να έχουν κερδίσει το μεγαλύτερο στοίχημα της ζωής τους, κλαίνε και αγκαλιάζονται μεταξύ τους», αναφέρει ο κ.Γιοβανίδης, και μιλώντας για την εμπειρία του από την επαφή με τους πρόσφυγες στη Λέσβο σημειώνει:

«Είναι καθαρά πρόσφυγες οι άνθρωποι αυτοί. Περπατούν στο άγνωστο. Αυτά έπρεπε να τα έχει καταλάβει η Ευρώπη και η Ελλάδα, που κοιμούνται».

Επισημαίνει ακόμη πως οι άνθρωποι που αντικρίζει έχουν εγκαταλείψει τις δουλειές τους, τα σπίτια τους και εξαντλημένοι φτάνουν στη Λέσβο. Φτάνοντας στο νησί, αναφέρει, γνωρίζουν τι τους περιμένει και πώς θα πορευτούν.

Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας πως ενώ πριν από μια βδομάδα και για δέκα ημέρες δεν έρχονταν βάρκες, τώρα η κατάσταση έχει βγει και πάλι εκτός ελέγχου. Όπως λέει ο κ.Γιοβανίδης, προορισμός των περισσότερων προσφύγων είναι η Γερμανία.

Η φιλόξενη διάθεση με την οποίοι υποδέχονται οι κάτοικοι της Λέσβου τους πρόσφυγες τον συγκινεί. Τον συγκινεί και το γεγονός ότι μετά τον Ιανουάριο σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά στην υποδομή του καταυλισμού της Μόρια. Εθελοντές που προσφέρουν ρούχα, άνθρωποι που ψυχαγωγούν τα μικρά παιδιά, συμβάλλουν στην πιο ομαλή λειτουργία σε συνδυασμό με τις συνθήκες υγιεινής που παρουσιάζουν «σημαντική βελτίωση».

Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ