Η Βόρειος Κορέα εξάγει την… προσωπολατρία

Η Βόρειος Κορέα δεν έχει πολλά πράγματα που να θέλει να αγοράσει ο έξω κόσμος, αλλά ένα πολύ επιτυχημένο προϊόν που εξάγει είναι η τέχνη της προσωπολατρίας του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Ο Λόρενς Πόλαρντ του BBC ερεύνησε αυτή την απίθανη πολιτιστική επιρροή της Βορείου Κορέας, και την επιτυχία που σημειώνει, ιδίως στους δικτάτορες της Αφρικής.

«Μπορεί να εκπλαγείτε μαθαίνοντας ότι η Βόρειος Κορέα θα δεχόταν ευχαρίστως μια καλλιτεχνική παραγγελία από εσάς. Τι θα λέγατε για μια τοιχογραφία, ένα μωσαϊκό ή για κάτι λίγο πιο επιβλητικό, όπως ένα γιγαντιαίο μπρούντζινο άγαλμα ενός δικτάτορα; Το Στούντιο Τέχνης Mansudae ανυπομονεί να λάβει νέα σας» αναφέρει ο δημοσιογράφος.

Ιδρύθηκε το 1959 για να ικανοποιήσει τις σημαντικές εγχώριες ανάγκες της προπαγάνδας της Βορείου Κορέας. Τα τεράστια αγάλματα των δικτατόρων της δυναστείας των Κιμ, οι τοιχογραφίες και τα πανό σε στρατιωτικές παρελάσεις – καθώς και οι τεράστιες αφίσες που υμνούν το καθεστώς στους δρόμους -, όλα τα έχουν φιλοτεχνήσει οι 4.000 καλλιτέχνες του Mansudae.

«Βρίσκεται στην καρδιά της Πιονγκγιάνγκ. Mansudae είναι το όνομα της περιοχής» λέει ο Πιερ Λουίτζι Τσετσόνι, ένας Ιταλός ο οποίος είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος αυτού του εργοστασίου τέχνης στο εξωτερικό.

Οι τεχνίτες του μόλις έφτιαξαν ένα γιγαντιαίο κέντημα για την οικογένεια Μπένετον στην Ιταλία και διακόσμησαν ένα μουσείο στην Καμπότζη, αλλά είναι στην Αφρική που τα έργα του Mansudae έχουν βρει τους πιο ένθερμους πελάτες.

Η εξαγωγή αυτού του άμεσου και σταθερά αυταρχικού καλλιτεχνικού στιλ ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ως διπλωματικό δώρο σε σοσιαλιστικές ή αδέσμευτες χώρες από τους ηγέτες της Βορείου Κορέας. Πιο πρόσφατα έχει γίνει μια πολύτιμη πηγή σκληρού ξένου νομίσματος, με καλλιτέχνες και τεχνίτες από το Mansudae να εργάζονται σε Ανγκόλα, Μπενίν, Τσαντ, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Ισημερινή Γουινέα, Αιθιοπία, Τόγκο και Ζιμπάμπουε.

Κέρδη δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων

Το πιο περίφημο έργο τους, το γιγαντιαίο Μνημείο της Αφρικανικής Αναγέννησης στη Σενεγάλη, φιλοτεχνήθηκε επί τόπου από τεχνίτες του Mansudae το 2010. Υπολογίζεται ότι το στούντιο έχει κερδίσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια με αυτόν τον τρόπο.

Η τέχνη της Βορείου Κορέας φαίνεται να ασκεί μεγάλη έλξη σε αφρικανούς ηγέτες για δύο λόγους: Πρώτον, επειδή η τιμή είναι σωστή. Η Σενεγάλη πλήρωσε για τα μνημειώδη αγάλματα των 49 μέτρων δίνοντας κάποια γη στους Βορειοκορεάτες – οι οποίοι την πούλησαν αμέσως για μετρητά. Ο δεύτερος λόγος είναι το στιλ, που υπηρετεί πιστά την προσωπολατρία του ηγέτη, και, φυσικά, το μεγάλο μέγεθος είναι το παν.

Διαμαρτυρίες για «ασιατικά χαρακτηριστικά»

Αλλά δεν έχουν μείνει όλοι οι πελάτες ευχαριστημένοι. Ο τότε πρόεδρος της Σενεγάλης Αμπντουλαγέ Γουέιντ παραπονέθηκε ότι οι άνδρες στα αρχικά γιγαντιαία αγάλματα στο Ντακάρ «είχαν πολύ έντονα ασιατικά χαρακτηριστικά», οπότε οι Βορειοκορεάτες τούς άλλαξαν προς το πιο αφρικανικό.

Το πρόσφατο (2011) άγαλμα του επαναστάτη σοσιαλιστή ηγέτη της Μοζαμβίκης Σαμόρα Ματσέλ στο Μαπούτο δεν θεωρείται πιστό πορτρέτο και στο άγαλμα του Λοράν Καμπιλά που στήθηκε στην Κινσάσα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (2001) ο κομμουνιστής πρόεδρος φαίνεται να φοράει μια στολή φτιαγμένη από τον… ράφτη των Κιμ.

Αλλά πώς νιώθουν οι σχεδιαστές, οι γλύπτες και οι τεχνίτες της Βορείου Κορέας; Είναι απογοητευμένοι που εξαναγκάζονται να παράγουν κομματική τέχνη; Ο Τσετσόνι τούς έχει ξεναγήσει σε μερικά από τα μεγάλα ιταλικά μουσεία. «Ξέρουν πολλά για την κλασική τέχνη. Την αφηρημένη τη βρίσκουν διασκεδαστική. Δεν την περιφρονούν, απλώς δεν τη θεωρούν απαραίτητη. Και στη Βόρεια Κορέα έχουν μιαν αξιοζήλευτη θέση, ξέρετε» λέει ο Ιταλός.

Σε αντίθεση με τους δυτικούς καλλιτέχνες, οι Βορειοκορεάτες δεν χρειάζεται να ανησυχούν για την πώληση των έργων τους. Έχουν μισθό, κοινωνική αναγνώριση και προνόμια. Αυτοί οι τεχνίτες με την υψηλή ειδίκευση παραμένουν κυρίως ανώνυμοι. Υποτίθεται ότι υπηρετούν ένα υψηλότερο αγαθό και δεν ενδιαφέρονται για το κέρδος. Κατοικούν σε έναν πολύ διαφορετικό κόσμο από ό,τι οι καλλιτέχνες αλλού – αν και πολλοί από τους ξένους συναδέλφους τους δεν θα τους ζήλευαν καθόλου.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ