Τα φυτό που παίρνει χαμπάρι τις κάμπιες πριν καν βγουν από το αβγό

Ένα προηγμένο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης προστατεύει το μαύρο σινάπι από τις κάμπιες των πεταλούδων: ουσίες που απελευθερώνονται από τα αβγά του εντόμου ενεργοποιούν ένα αμυντικό σύστημα που θα αφήσει τις νεογέννητες κάμπιες αδύναμες και ευάλωτες σε κυνηγούς.

Στο Πανεπιστήμιο του Βαχενίνγκεν στην Ολλανδία, η Νίνα Φατούρου, η Φωτεινή Πασχαλίδου και οι συνεργάτες τους περιγράφουν το αμυντικό σύστημα του μαύρου σιναπιού (Brassica nigra) στην έγκριτη επιθεώρηση Ecology Letters.

Η μελέτη πεδίου συγκρίνει φυτά πάνω στα οποία υπήρχαν ή δεν υπήρχαν αβγά της όμορφης πεταλούδας Pieris brassicae, γνωστής και ως πιερίδας του λάχανου. «Αφήσαμε τις πεταλούδες να γεννήσουν αβγά σε ορισμένα φυτά. Όταν εκκολάφθηκαν οι προνύμφες, μεταφέραμε μερικές σε άλλα φυτά στα οποία δεν υπήρχαν αβγά» αναφέρει στο in.gr η κ.Πασχαλίδου, υποψήφια διδάκτωρ και πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης.

Η σύγκριση επιβεβαίωσε ότι το φυτό αναγνωρίζει ουσίες που απελευθερώνονται από τα αβγά του εντόμου. «Προηγούμενες εργαστηριακές μελέτες είχαν δείξει ότι το φυτό αναγνωρίζει το βενζυλονιτρίλιο, μια ουσία της πεταλούδας που μεταφέρεται στα αβγά. Στο χωράφι όμως πρέπει να εμπλέκονται πολύ περισσότερες ουσίες» εξηγεί η ερευνήτρια.

Όποιες κι αν είναι τα χημικά που ενεργοποιούν το συναγερμό, το φυτό αρχίζει να προετοιμάζεται για την επικείμενη επίθεση από τις πεινασμένες προνύμφες. Οι ουσίες που εμπλέκονται σε αυτή την αντίδραση επίσης παραμένουν άγνωστες, ωστόσο η επίδρασή τους είναι σαφής: οι κάμπιες που εκκολάπτονται τείνουν να είναι ισχνές και δεν αναπτύσσονται ομαλά.

Επιπλέον, οι αλλαγές στην οσμή του φυτού όπου γεννήθηκαν τα αβγά προσελκύει παρασιτικές σφήκες, του είδους Cotesia glomerata, οι οποίες γεννούν τα δικά τους αβγά μέσα στις κάμπιες της πιερίδας.

Η ανάλυση έδειξε ότι οι κάμπιες που μεγαλώνουν σε φυτά στα οποία έχει σημάνει συναγερμός για την ύπαρξη αβγών δέχονται επιθέσεις από τη σφήκα πολύ συχνότερα από ό,τι οι κάμπιες που απλώς μεταφέρθηκαν σε άλλα φυτά.

Ένα άλλο εύρημα που προκαλεί έκπληξη είναι ότι τα φυτά στα οποία έχουν γεννηθεί αβγά και αναπτύσσονται προνύμφες παράγουν περισσότερους σπόρους -ίσως το σινάπι σπεύδει να αναπαραχθεί πριν γίνει βορρά της πεινασμένης πεταλούδας.

Η ερευνητική ομάδα ελπίζει τώρα ότι ο μηχανισμός άμυνας του σιναπιού θα μπορούσε να μεταφερθεί σε καλλιεργούμενα φυτά ως βιολογικό μέσο καταπολέμησης των εντόμων.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι ο χημικός συναγερμός του μαύρου σιναπιού δεν είναι τέλειος: η οσμή του φυτού μετά τη γέννηση αβγών προσελκύει και μια δεύτερη σφήκα, με την ονομασία Lysibia nana, η οποία σκοτώνει το πρώτο είδος σφήκας που επιτίθεται στις κάμπιες.

Στη φύση, επιβεβαιώνει η μελέτη, ο πόλεμος μεταξύ διαφορετικών ειδών είναι ένα περίπλοκο πλέγμα από αλυσιδωτές αντιδράσεις και αντίμετρα.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ