Θωρακισμένη σαύρα ήταν ο παππούς των σημερινών χελωνών

Δέκα εκατομμύρια χρόνια πριν από την εμφάνιση των πρώτων δεινόσαυρων, μια κοντόχοντρη σαύρα άρχισε να εφευρίσκει νέες αμυντικές τακτικές. Ονομάστηκε Pappochelys, δηλαδή παππούς των σημερινών χελωνών.

Απολιθώματα αυτού του μεταβατικού πλάσματος ανακαλύφθηκαν μέσα στα ιζήματα μιας αρχαίας λίμνης στην περιοχή της σημερινής Γερμανίας. Χρονολογούνται στην τριαδική περίοδο, πριν από 240 εκατομμύρια χρόνια, και είναι τουλάχιστον 20 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερα από την πρώτη πραγματική χελώνα.

«Τα μεταβατικά πλάσματα είναι η σημαντικότερη συνεισφορά της παλαιοντολογίας στη μελέτη της εξέλιξης» επισημαίνει ο Ράινερ Σοκ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Στουτγάρδης, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Δείχνουν πώς οι περίπλοκες δομές όπως το κρανίο ή το καβούκι σχηματίστηκαν βήμα-βήμα» εξηγεί.

Το Pappochelys rosinae είχε μήκος 20 εκατοστά, από τα οποία το μισό αντιστοιχούσε στην ουρά. Το ενδιαφέρον με αυτό το ερπετό είναι ο σκελετός του, ο οποίος δείχνει να βρίσκεται στα αρχικά στάδια της μεταμόρφωσης σε καβούκι: τα πλευρά στον ογκώδη θώρακα ήταν πλατιά και πυκνά και είχαν αρχίσει να σχηματίζουν συμφύσεις. Στις μεταγενέστερες χελώνες, τα οστά αυτά ενώνονται πλήρως και συνδυάζονται με οστά του ώμου για να σχηματίσουν το καβούκι στη ράχη του ζώου.

Στην πλευρά της κοιλιάς, το Pappochelys έφερε γαστράλια, ελεύθερα οστά που μοιάζουν με πλευρά και στα μεταγενέστερα είδη σχηματίζουν το πλάστρο, ή το κάτω μέρος της θωράκισης των χελωνών.

Το Pappochelys μπορεί να ήταν πρόγονος όλων των σημερινών χελωνών ή απλός συγγενής. Παρόλα αυτά, η ανακάλυψή του, η οποία δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature, είναι σημαντική καθώς αποκαλύπτει τα στάδια μιας μεταμόρφωσης που διήρκεσε δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

Τι ήταν όμως αυτό που πυροδότησε αυτή τη μεταμόρφωση; Όλα τα απολιθώματα του Pappochelys βρέθηκαν μέσα σε ιζήματα, ένδειξη ότι το πλάσμα κολυμπούσε ή τουλάχιστον ζούσε στις ακτές. Μια εξήγηση είναι ότι τα στιβαρά, διογκωμένα οστά λειτουργούσαν σαν βαρίδια και επέτρεπαν στο ζώο να καταδύεται μέχρι το βυθό. Τα δόντια, εξάλλου, δείχνουν κατάλληλα για τη σύλληψη σκουληκιών και άλλων μαλακών πλασμάτων που μπορεί να ζουν στη λίμνη.

Μια δεύτερη πιθανότητα, η οποία μπορεί να συνδυάστηκε με την πρώτη, είναι ότι ο στιβαρός σκελετός προστάτευε τη σαύρα από θηρευτές, ειδικά όταν καταδυόταν στο νερό και κινδύνευε από επιθέσεις από οποιαδήποτε γωνία.

Και ο κίνδυνος ήταν σίγουρα υπαρκτός: ο μεγαλύτερος κυνηγός της λίμνης ήταν το Mastodonsaurus, ένα αμφίβιο μήκους πέντε μέτρων, ενώ στη στεριά καραδοκούσε ο Batrachotomus, ένας συγγενής των κροκόδειλων με μήκος έξι μέτρα.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ