«Είμαι ασυγχώρητος για όσα έκανα στο Αμπου Γκράιμπ»

Με τίτλο «Είμαι ασυγχώρητος για όσα έκανα στο Αμπου Γκράιμπ», ένας βετεράνος του Αμερικανικού στρατού, ο Ερικ Φερ, γράφει στους New York Times την προσωπική του μαρτυρία από τις ημέρες εκείνες του 2004 που υπήρξε ήταν ανακριτής στις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ και συμμετείχε ενεργά στα βασανιστήρια των ιρακινών αιχμάλωτων, σε μια προσπάθεια του να ζητήσει συγγνώμη για τις πράξεις του αυτές.

«Το τελευταίο εξάμηνο διδάσκω δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο Λεχάι. Στο παρελθόν έχω εργαστεί ως στρατιώτης, αστυνομικός, ανακριτής. Το να με αποκαλούν λοιπόν ‘καθηγητή’ και να δίνω εργασίες για το σπίτι, ήταν τεράστια αλλαγή. Ωστόσο, το ίδιο το θέμα του μαθήματος, ‘Γράφοντας για τον Πόλεμο’ δεν μου επέτρεψε να αφήσω πίσω μου τις μνήμες που με καταδιώκουν την τελευταία δεκαετία. Η διάθεση της σχολής να βάλει έναν βετεράνο σε μια αίθουσα είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται η χώρα μας προκειμένου να επεξεργαστεί σε συλλογικό επίπεδο τι ακριβώς συνέβη σε αυτά τα τελευταία 13 χρόνια του πολέμου. Η διδασκαλία ενός μαθήματος για τον πόλεμο, μου θυμίζει καθημερινά πως δεν είμαι καθηγητής Πανεπιστημίου.

»Ήμουν ανακριτής στις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ. Βασάνιζα.

»Δεν περνά ούτε μια μέρα, ούτε ένα λεπτό που να μην σκέφτομαι το Αμπου Γκράιμπ. Στις αρχές του 2004, οι εργαζόμενοι μέσα στις φυλακές παλεύαμε να καλύψουμε τις τοιχογραφίες του Σαντάμ Χουσεΐν με μια κίτρινη μπογιά. Κατά λάθος, ακούμπησα πάνω σε έναν τοίχο. Εξακολουθώ να φοράω το μαύρο μπουφάν εκείνο με τον λεκέ με την κίτρινη μπογιά πάνω του. Ακόμη μυρίζω την μπογιά. Ακόμη ακούω τους ήχους και βλέπω τους ανθρώπους εκείνους που αποκαλούσαμε κρατούμενους.

»Τον περασμένο μήνα, οι μαθητές μου στο Λεχάι διάβασαν το βιβλίο ‘The Things They Carried’ του Τιμ Ο’ Μπράιαν. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος, τους μίλησα για όλα εκείνα τα πράγματα που οι αμερικανοί στρατιώτες κουβάλησαν στο Ιράκ. Τους έφερα να δουν ένα κουτί με πούρα που μέσα του είχε αναμνηστικά που είχα αγοράσει από ιρακινούς πωλητές στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Βαγδάτης. Τους έφερα να δουν και το μαύρο μπουφάν με την κίτρινη μπογιά.

»Και μια μέρα ζήτησα από τους φοιτητές μου να θυμηθούν πως ένιωσαν όταν το 2004 αποκαλύφθηκαν οι φωτογραφίες που έδειχναν τα βασανιστήρια των κρατουμένων στις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ. Με κοίταξαν με απορία, λες και έπρεπε να ξέρουν κάτι και ντρέπονται να παραδεχτούν πως το αγνοούν. Οι περισσότεροι απέφευγαν να με κοιτάξουν στα μάτια, άλλοι έγνεφαν αδιάφορα και κάποιοι άλλοι απλά ήταν ειλικρινείς και χασμουρήθηκαν.

»Ήταν η πρώτη μου συνάντηση με τη γενιά που δεν θεωρεί την αποκάλυψη των φωτογραφιών του Αμπού Γκράιμπ ως ένα σημαντικό ορόσημο στη ζωή τους. Δεν τους κατηγορώ. Τότε πήγαιναν ακόμη δημοτικό, αυτά ανήκουν πια στην ιστορία. Είναι κάτι που συζητούσαν οι γονείς τους. Κοιτάζοντας τα κενά πρόσωπα τους, συνειδητοποίησα ότι μπορούσα πια να νιώσω ένα δυνατό αίσθημα ανακούφισης. Το Αμπού Γκράιμπ θα ξεθωριάσει στη μνήμη. Μόνο όμως αν το αφήσω εγώ να ξεθωριάσει.

»Έχω δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε εφημερίδες περιγράφοντας πως κακοποιούσαμε τους Ιρακινούς κρατούμενους. Έδωσα συνεντεύξεις σε ραδιόφωνο και τηλεόραση, μίλησα με τη Διεθνή Αμνηστία, ομολόγησα τα πάντα σε έναν δικηγόρο από το υπουργείο Δικαιοσύνης και σε δύο αξιωματούχους της εξεταστικής επιτροπής του Αμερικανικού Στρατού. Τα είπα όλα. Δεν είναι δύσκολο να υποκριθώ πως το καλύτερο είναι να τα αφήσω όλα αυτά πίσω μου.

»Εκείνη την ημέρα στην τάξη, μπήκα στον πειρασμό να αφήσω την απάθεια να απαλύνει τις οδυνηρές αλήθειες της ιστορίας. Δεν χρειαζόταν να είμαι πια ο πρώην ανακριτής του Άμπου Γκράιμπ. Είμαι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λεχάι. Λέω έξυπνα πράγματα στην αίθουσα και βαθμολογώ γραπτά. Ο γιος μου μπορεί να παίρνει το σχολικό λεωφορείο και να λέει στους συμμαθητές του τι δουλειά κάνει ο πατέρας του. Θα μπορούσα να είμαι περήφανος για τον εαυτό μου.

»Δεν είμαι όμως. Γιατί ήμουν ανακριτής στο Άμπου Γκράιμπ. Και βασάνιζα.

»Τελικά ενθάρρυνα τους φοιτητές να βρουν τις φωτογραφίες του Αμπού Γκράιμπ και να καταγράψουν τις αντιδράσεις τους σε σχετικές εργασίες. Μιλήσαμε πολύ για τα βασανιστήρια που γίνονταν και τους έδειξα και κάποια από τα δικά μου γραπτά. Με αποκαλούν ακόμα ‘καθηγητή’, αλλά υποψιάζομαι πως δεν με θεωρούν πια.

»Η Γερουσία έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα την έκθεση για τα βασανιστήρια. Πολλοί ήταν αυτοί που σοκαρίστηκαν από όσα περιλαμβάνει: πληθώρα αναφορών για εικονικούς πνιγμούς, εβδομαδιαία στέρηση ύπνου, φριχτά και εξευτελιστικά βασανιστήρια που αποκαλούνταν «εγχύσεις υγρού στον πρωκτό». Δεν εξεπλάγην καθόλου. Σας διαβεβαιώνω πως έγιναν κι άλλα. Πολλά παραμένουν ακόμα απόρρητα.

»Οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν έχουν διαβάσει την έκθεση. Οι περισσότεροι δεν θα την διαβάσουν ποτέ. Παραμένει όμως μια μόνιμη υπενθύμιση του κράτους που κάποτε υπήρξαμε.

»Στο μέλλον σε κάποια τάξη, ο καθηγητής θα ζητήσει από τους φοιτητές να διαβάσουν για όλα όσα αυτή η χώρα έκανε στις αρχές του 21ου αιώνα. Θα τους δώσει αποσπάσματα από την έκθεση της Γερουσίας για τα βασανιστήρια. Θα υπάρξουν κενά βλέμματα και απαθή χασμουρητά. Θα υπάρξουν γραπτές εργασίες. Και τελικά οι φοιτητές θα μάθουν ότι η χώρα τους δεν έχει κάνει πάντα πράγματα για τα οποία μπορεί να είναι περήφανοι».

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Τσάβαλος

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ