Ιστορίες από τη Γουινέα: Φόβος και στιγματισμός πίσω από τον Έμπολα

Ο Σεμπάστιαν πήγε μόνος του στο κέντρο διαχείρισης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Γκεγκεντού στη Γουινέα. Η σύζυγος και οι δύο αδελφές του είχαν πεθάνει από Έμπολα. Όντας νοσοκόμος, είχε κατηγορηθεί για τη μόλυνση ανθρώπων στο χωριό του και ουσιαστικά εκδιώχθηκε από εκεί. Όταν οι γιατροί τον πλησίασαν για πρώτη φορά ήταν θυμωμένος. Είχε κατάθλιψη. Πίστευε ότι άξιζε να πεθάνει.

Στο Γκεγκεντού μια ομάδα επτά γιατρών παρέχει ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους ανθρώπους και τις κοινότητες που έχουν πληγεί από τον Έμπολα.

Η υποστήριξη αρχίζει κατά την άφιξη

«Υπάρχει ακόμα μεγάλη σύγχυση στην περιοχή σχετικά με την ασθένεια» λέει ο Αλέξι, επιβλέπων της ψυχοκοινωνικής ομάδας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Γκεγκεντού.

«Οι φήμες ταξιδεύουν γρηγορότερα από ό,τι οι δικές μας ομάδες Ενημέρωσης Υγείας, και αυτό έχει αντίκτυπο στις κοινότητες. Οι άνθρωποι με συμπτώματα Έμπολα φτάνουν στο κέντρο σε σύγχυση, σε κατάσταση τρομερής αγωνίας. Σε αυτή την περίπτωση, το πρώτο μας καθήκον είναι να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη».

Εάν ένας ασθενής αποπεμφθεί από την κοινότητά του, ο Αλέξι και η ομάδα του συναντιούνται μαζί τους. Προσπαθούν να εξηγήσουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να επιβιώσουν από τον Έμπολα, και ότι οι ασθενείς και όσοι έχουν αναρρώσει χρειάζονται την υποστήριξη των οικογενειών τους. «Αρκετοί επιζώντες εργάζονται τώρα στην ομάδα μας και η συμβολή τους είναι πολύτιμη. Όταν μοιράζονται τη δική τους εμπειρία με έναν ασθενή και την οικογένειά του, η αντίληψη που υπάρχει για τον Έμπολα και το κέντρο διαχείρισης μπορεί να αλλάξει».

Μέσα στο θάλαμο ασθενών

Το προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης πρέπει να προστατεύει τον εαυτό του και τους άλλους, φορώντας ειδικές ολόσωμες προστατευτικές στολές και μάσκα στο πρόσωπο.

«Αυτό που με δυσκολεύει ιδιαίτερα είναι η οπτική απόσταση και η έλλειψη επαφής που υπάρχει ανάμεσα σε μένα και τους ασθενείς» λέει ο Ρέιν Λεμπέλ, ψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Γκεγκεντού.

Ο Ρέιν έχει εργαστεί στο παρελθόν με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα σε επείγουσες παρεμβάσεις στην Αϊτή και τις Φιλιππίνες. «Τώρα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Σε άλλες περιπτώσεις, παίρνω τα παιδιά στην αγκαλιά μου ή κρατάω το χέρι των ασθενών. Βλέπουν το πρόσωπό μου. Εδώ πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους για να συνδεθούμε με έναν ασθενή».

Για αυτό το λόγο, εστιάζουμε στις ανάγκες του κάθε ατόμου. Είναι τα μικρά προσωπικά πράγματα που πρέπει να ανακαλύψουμε για να τους ενθαρρύνουμε να καταπολεμήσουν την ασθένεια, να συνεχίσουν να πίνουν υγρά, να τρώνε και να λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή».

«Δυο εβδομάδες πριν, ο Σεμπάστιαν ήρθε μόνος του στο κέντρο. Η σύζυγός του και οι δύο αδελφές του είχαν ήδη πεθάνει από Έμπολα. Όντας νοσοκόμος, είχε κατηγορηθεί για τη μόλυνση ανθρώπων στο χωριό του και ουσιαστικά εκδιώχθηκε από εκεί. Όταν τον πλησίασα για πρώτη φορά, ήταν θυμωμένος «Τι θέλεις από μένα; Δεν θέλω τίποτα!». Είχε κατάθλιψη. Πίστευε ότι άξιζε να πεθάνει. Στη συνέχεια ανακαλύψαμε την αδυναμία του στη σόδα! Του δίναμε το ένα κουτάκι μετά το άλλο, και σιγά-σιγά άρχισε να τρώει για να συνοδεύει τις σόδες του. Τελικά ανάρρωσε και πήρε εξιτήριο».

«Το πιο δύσκολο πράγμα για μας είναι τα παιδιά» αναφέρει ο Αλέξι. «Τα παιδιά είναι ιδιαιτέρως ανήσυχα κατά την άφιξή τους, ενώ ο φόβος τους εντείνεται όταν μπαίνουν στο θάλαμο και βλέπουν τους άλλους ασθενείς με τα συμπτώματα Έμπολα. Τους φέρνουμε παιχνίδια για να απασχοληθούν. Όταν οι υπόλοιποι ασθενείς αισθάνονται λίγο καλύτερα, αρχίζουν να τα φροντίζουν. Αυτή ακριβώς η φροντίδα και καλοσύνη αποτελεί τεράστια πηγή δύναμης για ένα παιδί».

Αξιοπρέπεια στη ζωή και το θάνατο

«Πάντα προσπαθούμε να δείχνουμε σεβασμό και να διαφυλάσσουμε την αξιοπρέπεια του ασθενούς και της οικογένειάς του» λέει ο Ρέιν. «Και αυτό ισχύει και για τους ασθενείς που απεβίωσαν».

Καθώς ο ιός παραμένει ενεργός στο σώμα του ανθρώπου που απεβίωσε, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί παραδοσιακή κηδεία, κατά την οποία τα μέλη της οικογένειας πλένουν και αγγίζουν τον νεκρό. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μια ταφή με τον δέοντα σεβασμό.

Στο κέντρο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, εκπαιδευμένο υγειονομικό προσωπικό, φορώντας προστατευτικό εξοπλισμό, πλένει το σώμα και το τοποθετεί σε μια ειδική θήκη. Το πάνω μέρος μένει ανοικτό και τοποθετούνται λουλούδια γύρω από τον νεκρό για να μπορέσει η οικογένεια να αποχαιρετίσει τον άνθρωπό της. Στη συνέχεια, ο Μπακάρι, μέλος της ομάδας φωτογραφίζει το πρόσωπο του νεκρού, για να βοηθήσει την οικογένεια στο πένθος της.

Η διαδικασία αυτή κοστίζει στον Μπακάρι. «Την περασμένη εβδομάδα, είχαμε έντεκα θανάτους σε μια μέρα, και έπρεπε να τους προετοιμάσω όλους. Εκείνο το βράδυ ξεκίνησα να έχω εφιάλτες και από τότε δουλεύω μόνο κάθε δεύτερη μέρα». Ένας ψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρέχει επίσης βοήθεια σε μέλη του προσωπικού που εργάζονται στις περιοχές που έχει ξεσπάσει ο ιός.

Φεύγοντας από το κέντρο

Οι ασθενείς που ανάρρωσαν, ξαναφτιάχνουν τη ζωή τους μετά από τον Έμπολα και παραμένουν σε επαφή με την ομάδα. «Όσοι θεραπεύονται συνήθως καλούνται να αντιμετωπίσουν το στίγμα, την αμφιβολία ή το φόβο της κοινότητάς του. Οι επιζώντες που εργάζονται στην ομάδα μας παίζουν σημαντικό ρόλο στο να βοηθήσουν τις οικογένειες να κατανοήσουν ότι ένας επιζών δεν είναι πλέον μεταδοτικός» αναφέρει ο Ρέιν.

Επί του παρόντος, έξι άτομα στο Γκεγκεντού, 12 άτομα στο κέντρο διαχείρισης Έμπολα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Κονακρί και τέσσερα άτομα στο κέντρο στη Μασέντα παρέχουν ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε άτομα που έχουν πληγεί από τον Έμπολα.

Έκκληση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για βοήθεια

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν την παρέμβαση για τον Έμπολα στη Δυτική Αφρική τον Μάρτιο 2014 και αυτή την στιγμή έχουν προγράμματα στη Γουινέα, τη Λιβερία, τη Νιγηρία, τη Σιέρα Λεόνε και το Κονγκό.

Στα έξι θεραπευτικά κέντρα που έχουν στήσει στη Δυτική Αφρική έχουν δεχθεί 5.993 άτομα, εκ των οποίων 3.739 ήταν θετικοί στον ιό Έμπολα και 1.533 κατάφεραν να επιζήσουν.

Η οργάνωση αγωνίζεται καθημερινά για να σώσει ζωές και να θέσει την επιδημία Έμπολα υπό έλεγχο. Για το λόγο αυτό απευθύνει επείγουσα έκκληση για οικονομική βοήθεια μέσω μίας δωρεάς στον ειδικό λογαριασμό της ALPHA BANK: 260002002001556 και στο support.msf.gr/ebola

Επιμέλεια: Κική Μαργαρίτη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ