Παρασιτικά βακτήρια μετατρέπουν φυτά σε ζωντανούς νεκρούς

Πολλά παράσιτα που προσβάλλουν ζώα είναι γνωστό ότι ελέγχουν τη συμπεριφορά του ξενιστή τους, όπως για παράδειγμα οι μούχλες που μετατρέπουν τα μυρμήγκια σε ζόμπι και τα αναγκάζουν να ανέβουν σε κάποιο ψηλό σημείο για να διασπείρουν πιο εύκολα τα σπόρια του τυράννου τους.

Όπως φαίνεται όμως υπάρχουν και παράσιτα που μετατρέπουν φυτά σε ζόμπι. Τα παρασιτικά βακτήρια, με την ονομασία φυτοπλάσματα, ανακαλύφθηκαν μόλις τη δεκαετία του 1960 και είναι ίσως το μόνο παράδειγμα παράσιτου που επεμβαίνει στο αναπτυξιακό πρόγραμμα των φυτών.

Η μόλυνση με φυτοπλάσματα ουσιαστικά μετατρέπει τα άνθη του θύματος σε τροποποιημένα φύλλα, τα
οποία προσελκύουν τα έντομα μέσω των οποίων μετακινείται το παράσιτο από
φυτό σε φυτό. Ο ξενιστής έτσι παύει να αναπαράγεται.

«Το φυτό
φαίνεται ζωντανό, υπάρχει όμως μόνο για το καλό του παράσιτου. Από
εξελικτική άποψη το φυτό είναι νεκρό και δεν θα δώσει απογόνους»
σχολιάζει η Σάσκια Χόγκεναουτ του Κέντρου John Innes στο Νόργουιτς της Βρετανίας.

Η Χόγκεναουτ και οι συνεργάτες της περιγράφουν στην επιθεώρηση PLoS Biology το μηχανισμό που μετατρέπει το φυτό-ξενιστή σε ζόμπι. Το μόνο που χρησιμοποιούν τα φυτοπλάσματα είναι μια πρωτεΐνη, με την ονομασία SAP54, η οποία αλληλεπιδρά με μια πρωτεΐνη του φυτού και προκαλεί την καταστροφή των μορίων που απαιτούνται για το σχηματισμό ανθών με πέταλα. Το φυτό σταματά έτσι να παράγει άνθη και δίνει μόνο τροποποιημένα, ζουμερά φύλλα.

Το εντυπωσιακό είναι ότι η ίδια πρωτεΐνη SAP54 έχει την ιδιότητα να προσελκύει έντομα της οικογένειας Cicadellidae, μέσω των οποίων τα παρασιτικά βακτήρια μετακινούνται από ξενιστή σε ξενιστή.

Τα πειράματα έδειξαν ότι τα έντομα γεννούν περισσότερα αβγά στα μολυσμένα φυτά, συγκριτικά με φυτά που διέθεταν κανονικά άνθη, και μάλιστα προσελκύονται από την πρωτεΐνη ακόμα και απουσία των ίδιων των βακτηρίων.

Τα παράσιτα πετυχαίνουν έτσι με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια, επισημαίνουν οι ερευνητές.

Η μελέτη θα μπορούσε τώρα να οδηγήσει νέα στοιχεία το αναπτυξιακό πρόγραμμα των φυτών και ίσως επιτρέψει την ανάπτυξη καλλιεργειών με ταχύτερη ανάπτυξη αλλά και καλλιεργειών με ανθεκτικότητα στα παράσιτα.

Τα φυτοπλάσματα είναι εξάλλου εχθρός σημαντικών καλλιεργειών, όπως οι καρύδες, το ζαχαροκάλαμο και το σανδαλόξυλο.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ