Πώς η νεροκολοκύθα διέσχισε τον Ατλαντικό

Πώς η νεροκολοκυθιά πρόλαβε τον Κολόμβο κατακτώντας την Αμερική πριν από χιλιάδες χρόνια; Μάλλον δεν μεταφέρθηκε από ανθρώπους μέσω της Σιβηρίας, όπως έλεγαν παλαιότερα οι οι επιστήμονες. Η «τελική» απάντηση είναι ότι τα φλασκιά παρασύρθηκαν μέχρι το Νέο Κόσμο επιπλέοντας.

Η νεροκολοκυθιά ή φλασκιά (Legenaria siceraria), μέλος της ίδιας οικογένειας με την κολοκυθιά, την αγγουριά και την καρπουζιά, είναι γνωστό από αρχαιολογικά ευρήματα ότι καλλιεργούνταν από τους ιθαγενείς της Αμερικής πριν από 10.000 χρόνια -οι αποξηραμένοι, κούφιοι καρποί της είναι ιδανικοί για σκεύη και άλλα εργαλεία.

Σήμερα η φλασκιά είναι εξαιρετικά σπάνια στη φύση, ωστόσο ο άνθρωπος καλλιεργεί δύο υποείδη της, μια αφρικανική και μια ασιατική ποικιλία.

Γενετική μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2005 στην επιθεώρηση PNAS κατέληγε στο συμπέρασμα ότι οι προκολομβιανές νεροκολοκυθιές του Νέου Κόσμου συγγενεύουν περισσότερο με το ασιατικό υποείδος.

Και αυτό οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι το φυτό πρέπει να μεταφέρθηκε στην Αμερική από τους πρώτους αποίκους της, οι οποίοι πέρασαν μια γέφυρα ξηράς που συνέδεε τότε την Αμερική με τη Σιβηρία.

Όμως ακόμα και οι ερευνητές της μελέτης παραδέχονταν ότι άφηναν πολλά ερωτήματα αναπάντητα: πώς κατάφερε ένα τροπικό φυτό να επιζήσει το ταξίδι στην Αρκτική; και, αφού το φυτό υπήρχε τότε στη Σιβηρία, γιατί δεν υπάρχουν αρχαιολογικές ενδείξεις για την παρουσία του σε αυτή την περιοχή;

Νέα γενετική μελέτη, την οποία συνυπογράφουν στο PNAS και ορισμένοι από τους ερευνητές της προηγούμενης έρευνας, ανατρέπει το αρχικό συμπέρασμα. Η νέα προσπάθεια βασίστηκε σε σύγχρονες γενετικές τεχνικές και εξέτασε περισσότερα σημεία του γονιδιώματος της φλασκιάς. Συγκεκριμένα, εξέτασαν 86.000 σημεία του DNA των χλωροπλαστών, το οποίο είναι αντίστοιχο με το DNA στα μιτοχόνδρια των ζώων.

Τελικά, η προκολομβιανή νεροκολοκυθιά της Αμερικής είναι στενότερος συγγενής του αφρικανικού υποείδους, καταλήγουν οι ερευνητές. Και αυτό καθιστά πολύ πιθανότερη την εξήγηση ότι η φλασκιά διέσχισε τον Ατλαντικό επιπλέοντας. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι κούφια φλασκιά έφτασαν στις δυτικές ακτές της Αφρικής επιπλέοντας σε ποτάμια. Πέρασαν στον ωκεανό σε γεωγραφικό πλάτος 20 μοιρών εκατέρωθεν του ισημερινού και έφτασαν στην περιοχή της Βραζιλίας περίπου εννέα μήνες αργότερα κατά μέσο όρο.

Το μυστήριο του υπερατλαντικού ταξιδιού δείχνει να έχει λυθεί οριστικά, υπάρχουν όμως και ερωτήματα που μένουν αναπάντητα, όπως το πώς έφτασε η νεροκολοκυθιά στην Ασία, και γιατί σήμερα το φυτό είναι σχεδόν άφαντο στη φύση.

Μια πιθανή εξήγηση, λένε οι ερευνητές, είναι ότι οι άγριες φλασκιές εξαφανίστηκαν όταν χάθηκαν από τον πλανήτη τα μαστόδοντα και άλλα γιγάντια φυτοφάγα ζώα, τα οποία έτρωγαν τα φρέσκια φλασκιά και διέσπειραν τους σπόρους της με την κοπριά τους.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ