H φυματίωση κατέκτησε τον πλανήτη ακολουθώντας τo Homo sapiens

Μια από τις μεγαλύτερες γενετικές μελέτες σχετικά με τον βάκιλο της φυματίωσης δείχνει ότι αυτός ακολούθησε τους προγόνους μας στο ταξίδι τους πέρα από την Αφρική πριν από τουλάχιστον 70.000 χρόνια.

Στο πλαίσιο ξεχωριστής μελέτης, εντοπίστηκαν 39 νέα γονίδια τα οποία οδηγούν σε επικίνδυνη φαρμακοανθεκτικότητα το Mycobacterium tuberculosis, περί ου ο λόγος.

Μεγάλη γενετική σύγκριση

Με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Nature Genetics» ερευνητές από Ινστιτούτο Τροπικής Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας της Ελβετίας με επικεφαλής τον δρα Σεμπαστιάν Γκανιέ συνέκριναν το DNA 259 στελεχών του βακίλου της φυματίωσης – τα δείγματα ελήφθησαν από διαφορετικές περιοχές στον κόσμο.

Χρησιμοποίησαν αυτή τη γενετική γνώση προκειμένου να δημιουργήσουν το «οικογενειακό δέντρο» του βακτηρίου – στην ανάλυσή τους οι γονιδιακές μεταλλάξεις έπαιζαν τον ρόλο ενός μοριακού ρολογιού που έδειχνε τον ρυθμό εξέλιξης και εξάπλωσής του.

Ταξίδεψε με τον Homo sapiens

Από τη σύγκριση προέκυψε ότι το βακτήριο πρωτοεμφανίστηκε στην Αφρική πριν από περισσότερα από 70.000 έτη συμπίπτοντας με τη μετανάστευση του σύγχρονου ανθρώπου από την πρώτη πατρίδα του. Μάλιστα τα οικογενειακά δέντρα του Homo sapiens και του M.tuberculosis φαίνεται να έχουν παράλληλες πορείες, γεγονός που μαρτυρεί ότι οι πρόγονοί μας και ο βάκιλος της φυματίωσης «συγκατοικούσαν» επί μακρόν.

«Το εξελικτικό μονοπάτι των ανθρώπων δείχνει τρομερές ομοιότητες με εκείνο του βακίλου της φυματίωσης» ανέφερε ο Δρ Γκανιέ και προσέθεσε: «Από τη μελέτη μας καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η εξάπλωση της φυματίωσης ξεκίνησε όταν οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν σε μεγαλύτερες κοινότητες καθώς αυτό επέτρεπε στο βακτήριο να μεταδίδεται ευκολότερα».

Δεν «πήδηξε» από τα ζώα στον άνθρωπο

Η αρχαία αυτή ιστορία του βακίλου της φυματίωσης δείχνει ότι είναι πολύ απίθανο η νόσος να πέρασε από τα κατοικίδια στους ανθρώπους, όπως έχει συμβεί με πολλούς άλλους ιούς και βακτήρια. «Και αυτό διότι όπως αποδεικνύεται το Mycobacterium tuberculosis εμφανίστηκε πολύ πριν ο άνθρωπος ξεκινήσει να ‘ζει’ μαζί με τα ζώα» σημείωσε ο επικεφαλής της μελέτης.

Τα γονίδια της φαρμακοανθεκτικότητας

Σε μια άλλη μελέτη που δημοσιεύεται επίσης στο «Nature Genetics» ειδικοί από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ ανακάλυψαν 39 νέα γονίδια τα οποία εμπλέκονται στην εμφάνιση φαρμακοανθεκτικών βακτηρίων της φυματίωσης. Τα αποτελέσματα προέκυψαν μετά από γενετική ανάλυση 123 στελεχών του M.tuberculosis.

Συγκεκριμένα οι ειδικοί ανακάλυψαν ότι ορισμένα από αυτά τα γονίδια παίζουν ρόλο στη ρύθμιση των κυτταρικών τοιχωμάτων του βακίλου της φυματίωσης τα οποία αποτελούν έναν συχνό στόχο για πολλά αντιβιοτικά.

Την ίδια στιγμή η ανάλυση έδειξε ότι η ανθεκτικότητα του M.tuberculosis στις υπάρχουσες θεραπείες αποτελεί μια πολύ πολύπλοκη υπόθεση. Μέχρι σήμερα πιστευόταν ότι η ανθεκτικότητα εμφανίζεται μετά από μια και μόνο μετάλλαξη σε ένα γονίδιο. Ωστόσο τα νέα στοιχεία μαρτυρούν ότι πρόκειται για μια διαδικασία που ξεκινά με χαμηλό βαθμό ανθεκτικότητας ο οποίος σταδιακά αυξάνεται. «Μέχρι τώρα πιστευόταν ότι μια και μόνο μετάλλαξη ήταν ικανή να οδηγήσει σε υψηλή ανθεκτικότητα του βακτηρίου. Θεωρούσαμε ότι ένα στέλεχος είτε έχει τη μετάλλαξη είτε όχι. Τα ευρήματά μας όμως δείχνουν ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο» σημείωσε η Μέγκαν Μάρεϊ, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής και προσέθεσε ότι η νέα γνώση εκτιμάται ότι θα βοηθήσει στην καταπολέμηση της φυματίωσης η οποία σήμερα, παρά την πρόοδο της ιατρικής, προκαλεί ένα ως δύο εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Βήμα Science

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ