Μάρτυρες στη γέννηση μαύρης τρύπας έγιναν για πρώτη φορά οι αστρονόμοι

Ο υπερκαινοφανής αστέρας που εντόπισε ένας ερασιτέχνης αστρονόμος πριν από 30 χρόνια γέννησε τελικά μια μαύρη τρύπα, η οποία ξεκίνησε την καριέρα της καταπίνοντας νέφη αερίων σε γειτονικό γαλαξία.

«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια μαύρη τρύπα να γεννιέται από ένα κανονικό σουπερνόβα» δήλωσε ο Άβι Λόεμπ του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian, μέλος της διεθνούς ερευνητικής ομάδας που παρακολούθησε τη γέννηση με τηλεσκόπια ακτίνων Χ.

Οι μαύρες τρύπες είναι σημεία στο χωροχρόνο με άπειρη πυκνότητα μάζας -η βαρύτητά τους είναι τόσο μεγάλη που τίποτα, ακόμα και το φως, δεν μπορεί να τις πλησιάσει χωρίς να χαθεί για πάντα μέσα τους.

Τα κοσμικά αυτά τέρατα πιστεύεται ότι μπορούν να προκύψουν από διάφορες διαδικασίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η μαύρη τρύπα δημιουργήθηκε όταν ένα άστρο με μάζα 20 φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου εξάντλησε τα καύσιμά του και κατέρρευσε κάτω από το ίδιο του το βάρος.

Ο βίαιος θάνατος του άστρου, που βρισκόταν στον γαλαξία Μ100, σε απόσταση 50 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, έγινε αντιληπτός το 1979 από έναν δάσκαλο στο Μέριλαντ, και έκτοτε τραβά την προσοχή διαφόρων ερευνητικών ομάδων.

Τρία διαστημικά τηλεσκόπια -το Chandra της NASA, το XMM-Neuton του ESA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος) και το γερμανικό ROSAΤ- κατέγραψαν σταθερές εκπομπές ακτίνων X από την περιοχή της μαύρης τρύπας.

Εξ΄ορισμού, η ακτινοβολία δεν μπορεί να πηγάζει από την ίδια την μαύρη τρύπα. Πηγάζει από υλικό που επιταχύνεται σε ακραίες ταχύτητες και θερμαίνεται καθώς χάνεται για πάντα μέσα της.

Από πού όμως προήλθε το υλικό αυτό; Η ερευνητική ομάδα εκτιμά ότι πρόκειται είτε για τα κατάλοιπα του άστρου που εκτινάχθηκαν στο Διάστημα κατά την έκρηξη του υπερκαινοφανούς, και πέφτουν τώρα πίσω στη μαύρη τρύπα, είτε για υλικό από ένα δεύτερο άστρο που βρισκόταν σε τροχιά γύρω από το πρώτο.

Σε κάθε περίπτωση, η μαύρη τρύπα έχει πολύ υλικό να καταβροχθίσει. Εξετάζοντας την εκπομπή ακτινοβολίας, οι ερευνητές υπολογίζουν ότι στα 20 χρόνια ζωής του το τέρας έχει καταπιεί υλικό με μάζα περίπου όσο της Γης.

«Τρώει όσο μπορεί περισσότερο» σχολίασε ο Νταν Πατνάουντ του Χάρβαρντ, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Υπάρχει πάντως και μια εναλλακτική εξήγηση για τις παρατηρήσεις, οι οποίες δημοσιεύονται στην επιθεώρηση New Astronomy: Ο θάνατος του άστρου υπάρχει μικρή πιθανότητα να μην γέννησε μια μαύρη τρύπα αλλά ένα πάλσαρ -ένα μαγνητικό, περιστρεφόμενο άστρο νετρονίων που σπρώχνει μακριά του τα σύννεφα αερίου και δημιουργεί έτσι ένα νεφέλωμα.

Ανεξάρτητοι ερευνητές, όπως ο Άλεξ Φιλιπένκο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, συμφώνησαν πάντως ότι κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για μαύρη τρύπα.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,Associated Press