Ο Αντώνης Γκρίτσης μιλά στο in.gr για τον «Μπολιβάρ»

Ο Μπολιβάρ του Νίκου Εγγονόπουλου (σε συνομιλία με τον μονόλογο «Ο Λεφτέρης στο αμήν», της Γλυκερίας Μπασδέκη ) είναι το δεύτερο εθνικό πορτραίτο που επιχειρεί να παραστήσει (και να παρασταθεί εντός του) η bijoux de kant και ο σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης.

Ο εμβληματικός ήρωας πασών των Δεσμωτών, επιστρέφει ως ερωτικό φάσμα και φάος, από τη σπηλιά των προσδοκιών που επωμίστηκε εν αγνοία του. Ο Λεφτέρης /Μπολιβάρ στο αμήν της ιστορίας (του) χορεύει την ύστατη χαβάγια μπροστά στον έκθαμβο, έκπληκτο και τρεμάμενο Δημιουργό του.

Ο Αντώνης Γκρίτσης που παίζει στην παράσταση ανέλαβε να μας εξηγήσει τι είναι ο Μπολιβάρ αλλά και τις αναφορές του στο σήμερα.

Τι πραγματεύεται το έργο;
Ο Μπολιβάρ είναι μια ποιητική σύνθεση του υπερρεαλιστή Νίκου Εγγονόπουλου, γραμμένη στα χρόνια της Κατοχής, μετά την επιστροφή του από το αλβανικό μέτωπο. Ξεκινώντας, ο Εγγονόπουλος δηλώνει την πρόθεση να γράψει ένα ποίημα για τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, αλλά διαπιστώνοντας ότι δεν θα γράψει τώρα το ωραιότερο τραγούδι που θα ταίριαζε στον Έλληνα ήρωα, συνθέτει έναν ύμνο – ωδή στον αντίστοιχο εθνικό ήρωα που έδρασε και ηγήθηκε πολλών απελευθερωτικών κινημάτων στην Νότια Αμερική την ίδια περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης. Η συσχέτιση Ανδρούτσου – Μπολιβάρ ήταν διαδεδομένος λαϊκός μύθος ήδη από την εποχή του Αγώνα κι ο Εγγονόπουλος είναι ο πρώτος που τον διασώζει και τον καταγράφει. Οι παραδόσεις Ελλάδος και Νοτίου Αμερικής, οι τόποι και οι χρόνοι, μέσα στη σύνθεσή του συμφύρονται για να διαπραγματευτεί ο ποιητής την έννοια μιας υπερ – εθνικής τελικά ταυτότητας που αναρωτιέται και ο ίδιος αν απελευθερώνει.

Ποιους προβληματισμούς θίγει;
Μέσα από την μορφή του εθνικού ήρωα, η σύνθεση καταθέτει έναν ειλικρινή και σπαραχτικό προβληματισμό σχετικά με την ίδια την ιδέα της Ελευθερίας, κατά πόσο είναι πραγματική και εφικτή ή φαντασιακή και απατηλή.

Ποιο είναι το προφίλ των ηρώων;
Οι ήρωες του Εγγονόπουλου είναι ήρωες και ανδρείκελα μαζί, νικητές και ηττημένοι, εξιλαστήρια θύματα και τροπαιούχοι. Είναι αιώνιοι έφηβοι και άνδρες σοφοί, ανήμποροι και δυνατοί, ικανοί για το παραμικρό και ανίκανοι για τα πάντα. Με έναν άλλο τρόπο, πολύ γνώριμοι, οικείοι και πραγματικοί.

Τι αναφορές έχει στο σήμερα;
Η έννοια της εθνικής συνείδησης αναπτύχθηκε κυρίως στην Ευρώπη μετά την Αναγέννηση και ουσιαστικά σηματοδοτεί την χρονική καμπή και την μετάβαση από την φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Και η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε παιδί και αποπαίδι ολότελα αυτών των αλλαγών. Δεν θεωρώ τυχαίο ότι ο Μπολιβάρ γράφτηκε σε μια εποχή που το ζήτημα του έθνους, με αφορμή τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την εμπλοκή και αντίσταση και της Ελλάδας σε αυτόν, είχε τεθεί εκ νέου υπό διαπραγμάτευση. Δεν ξέρω αν κάνει κύκλους η Ιστορία, αλλά νομίζω ότι και σήμερα είμαστε με έναν τρόπο σε ένα επόμενο σταθμό αυτών των εξελίξεων. Δυστυχώς, το ότι είμαστε για άλλη μια φορά στο μάτι του κυκλώνα, δεν μας επιτρέπει εύκολα και χωρίς ενοχές ενδεχομένως να αναγνωρίσουμε και να παραδεχτούμε πιθανές αναλογίες.

Από την άλλη, όσον αφορά στα καθ’ ημάς, ο Μπολιβάρ είναι ένα βαθύτατα ελληνικό ποίημα, αλλά την ίδια στιγμή με τον μοναδικό και τόσο ειρωνικό τρόπο του Εγγονόπουλου ανατρέπει, υπονομεύει και επαναπροσδιορίζει την έννοια της περίφημης «ελληνικότητας». Το να είναι κανείς «ελληνικός» ή «ωραίος σαν Έλληνας» είναι πάντα ένα ακόμα μεγάλο ζήτημα διαρκούς διαπραγμάτευσης.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να έχει πάρει ο θεατής όταν δει την παράσταση;
Ο Μπολιβάρ είναι ο μυθικός Θησέας, ο θεός Απόλλωνας και ο σταυρωμένος Χριστός. Είναι ο Μεσσίας, ο χαρισματικός ηγέτης και ο Σούπερμαν που περιμένουμε να έρθει να μας ξεσκλαβώσει.

Ποια είναι η αγαπημένη σας σκηνή;
Είναι η στιγμή που σταματάω να μιλάω πια στην παράσταση και ακούω τον ήρωα μου να λέει ότι δεν ήταν αυτός που είχα πιστέψει.

Νατάσα Μαστοράκου

in.gr