Γ.Τσορτέκης: Βιώνουμε το σύστημα των δωσίλογων και γερμανοτσολιάδων

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

Φωνή αποκτά και πάλι ένα κείμενο που γράφτηκε σε κελί απομόνωσης το 1973, πάνω σε φθαρμένες χαρτοπετσέτες. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο απελπισίας και εγκλεισμού, το οποίο συνδιαλέγεται με το παρόν, σε μια δημόσια ιδιωτική συνθήκη.

Έχει χαρακτηριστεί εκρηκτικό και συνειρμικό. Το έργο Μαύρη Γαλήνη του Δ.Ν. Μαρωνίτη, με αφορμή τα γεγονότα της επταετίας της Χούντας, ξετυλίγει έναν ολόκληρο κόσμο. Τον κόσμο του Μαρωνίτη, ο οποίος εξομολογείται, προσπαθεί να αποδιώξει τη μαύρη μνήμη για να συναντήσει την γαλήνη του.

Σε σκηνοθεσία Γιάννη Τσορτέκη, η Μαύρη Γαλήνη παρουσιάζεται στο Θέατρο Νέου Κόσμου. Την ιδιαιτερότητα του κειμένου επισημαίνει στο in.gr ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής της παράστασης δηλώνοντας ότι δεν συναντάμε ένα πολιτικό, αλλά ένα «βαθύ και προσωπικό κείμενο ενός έγκλειστου ανθρώπου που δεν μπορεί παρά σε μια έσχατη στιγμή του να μιλήσει».

Αναφερόμενος σε σκοτεινές περιόδους, που δεν άφηναν περιθώρια διατύπωσης προβληματισμών στο δημόσιο χώρο, ο κ. Τσορτέκης θίγει το θέμα της ύπαρξης δωσίλογων, ατόμων χωρίς ίχνος ανθρωπιάς που «ζουν πάντα ανάμεσά μας». Μιλά, ακόμη, για τη σημασία των κινητοποιήσεων, του ονείρου, και αναφέρεται στην παραποιημένη άποψη για την Αριστερά.

Αναμετριέστε με ένα κείμενο που γράφτηκε σε κελί την περίοδο της Χούντας των Συνταγματαρχών. Τι έχετε αποκομίσει από αυτή την θεατρική εμπειρία;
Οι πρώτες σημειώσεις αυτής της ανάγκης του Μαρωνίτη συνέβησαν σε κελί το ’73. Ήταν και γι’αυτόν ένα κείμενο συνολικής πυκνότητας της επταετίας και των δικών του εμπειριών. Καταγράφοντας ημερολογιακά τις στιγμές του λέει πολύ καθαρά ότι όταν κάτι ερχόταν στο μυαλό του, το έπνιγε, δεν το άφηνε να πάει παρακάτω, στο λαρύγγι του και να τεκμηριωθεί σαν λόγος. Αυτό ψάχνω κι εγώ να δω, με ποιον τρόπο αυτός ο σπουδαίος γραπτός λόγος του Μαρωνίτη μπορεί να αποκτήσει προφορικότητα. Να γίνει, δηλαδή, ένας λόγος που να έχει τις ρίζες του στην ανάγκη ενός εγκλεισμού και μιας απελπισίας.

Καλείστε να ερμηνεύσετε έναν μονόλογο από ένα κείμενο που έχει χαρακτηριστεί εκρηκτικό και που συνδιαλέγεται με το παρόν σε μια δημόσια προσωπική στιγμή
Ο ίδιος ο Μαρωνίτης επένδυε πολύ στην προφορικότητα του γραπτού λόγου και πίστευε ότι είναι σημαντικό ένα κείμενο να το ακούς, όχι τόσο να το διαβάζεις. Μελετώ τον ίδιο τον Μαρωνίτη μέσα από οτιδήποτε γραπτό μας έχει αφήσει.

Μέσα από τη «Μαύρη Γαλήνη» τα συναισθήματα που αναδύονται είναι πολλά κι ανάμικτα. Τι μαθαίνουμε όμως για την σκοτεινή επταετία της Χούντας;
Το κείμενο δεν αναφέρεται εναντίον της Χούντας. Δεν αναφέρεται καν σε αυτή. Παρά το γεγονός ότι όλη αυτή η διαμαρτυρία έχει αναφορές στα βασανιστήρια που υπέστη ο Μαρωνίτης, δεν είναι καθόλου καταγγελτικό κατ’αρχάς και κατά τέλος προς τη Χούντα. Δεν είναι ένα πολιτικό, αλλά ένα βαθύ και προσωπικό κείμενο, μια ανάγκη ενός έγκλειστου ανθρώπου που δεν μπορεί παρά σε μια έσχατη στιγμή του να μιλήσει. Η «Μαύρη Γαλήνη» ξεκινά από τα κελιά, από τη συνολική εμπειρία της επταετίας. Αυτό το βλέπει και το καταγράφει ο Μαρωνίτης. Καταγράφει τα σημεία στα οποία τον οδηγούσαν τα βασανιστήρια. Πρόκειται για ένα ταξίδι ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε έσχατο σημείο και δεν μπορεί να μιλήσει παρά μόνο με αυτόν τον τρόπο. Ίσως είναι ένας συνειρμός. Δεν μιλά όμως αποκλειστικά και μόνο για τα κελιά.

Μια νύξη όμως στα κελιά ερμηνεύεται ως απόρριψη των χρησιμοποιούμενων μεθόδων της εποχής.
Σαφώς, αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Ο Μαρωνίτης όμως με αφορμή τα γεγονότα, μιλά για τις σκέψεις του και παράλληλα ξεχύνεται ένας ιδιαίτερος συνειρμός. Είναι ένας πολύ ιδιαίτερος συνειρμός. Το στοιχείο των κελιών είναι κυρίαρχο. Φαίνεται πού φτάνει τον άνθρωπο ο εγκλεισμός, η απομόνωση, το βασανιστήριο. Τον φέρνει σε ένα πολύ προσωπικό σημείο.

Η περίοδος στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ήταν σκοτεινή. Τι έχετε να δηλώσετε για όσα βιώνουμε στη σημερινή εποχή;
Η περίοδος που διανύουμε δεν είναι σκοτεινή, είναι ευδιάκριτη και πεντακάθαρη. Έχουμε συνηθίσει στο σκοτάδι, δεν το λέω απαισιόδοξα, οπότε είναι ευανάγνωστο το σενάριο. Παίζεται ένα παιχνίδι στην πλάτη ενός ολόκληρου λαού. Το κράτος, το οποίο υποστηρίζουμε, πώς δεν ορθοποδεί; Άρα κάτι σκοτεινό τρέχει. Το θέμα είναι πού μοιράζονται τα χρήματα. Υπήρχαν δωσίλογοι από πάντα. Αυτή τη στιγμή βιώνουμε το σύστημα των δωσίλογων, ατόμων που δεν έχουν ίχνος ανθρωπιάς και απλών αισθημάτων. Όλοι αυτοί κατέχουν θέσεις εξουσίας. Δύσκολο να βρίσκεται κάποιος σε θέση κλειδί στην κυβέρνηση και να μην είναι δωσίλογος, με την έννοια που ήταν οι γερμανοτσολιάδες. Οι άνθρωποι που μας κυβερνούν δεν έχουν ιδέα. Αυτή τη στιγμή λείπει το όνειρο, γίνεται ένας αδυσώπητος αγώνας ώστε να μην ονειρεύεται ο άνθρωπος.

Μέσα σε όλο αυτό το ανήσυχο κλίμα, το οποίο περιγράφετε, θα λέγατε ότι η έννοια της Αριστεράς δεν χρησιμοποιείται πλέον με σοβαρότητα και συνέπεια;
Η Αριστερά δεν ήταν ποτέ αυτό το πράγμα. Η Αριστερά είναι ένα σύστημα ηθικών αξιών. Εδώ βλέπουμε ότι αναλγησία υπάρχει γιατί καταλύονται ηθικές αξίες και όχι επειδή καταρρέει η οικονομία. Το όνειρο είναι μια ηθική αξία και όχι η οικονομική δοσοληψία. Οι άνθρωποι της κυβέρνησης ξεπουλούν στον βωμό οποιουδήποτε οικονομικού ανταλλάγματος το ηθικό κομμάτι. Πρέπει να πιστέψουμε ότι μπορούμε να κινηθούμε σε ένα ομαδικό πνεύμα. Θέλουν να μας καθηλώσουν μέσα σε ένα σπίτι. Δεν είναι όμως μόνο οι πόροι. Εγώ δεν χρειάζομαι μόνο πόρους για να δημιουργήσω θέατρο. Πρέπει να αντιδράσουμε, να υπάρξει κινητοποίηση. Όταν λέω κινητοποίηση εννοώ την ανθρώπινη σχέση.

entertainment.in.gr