180 χρόνια Πανεπιστήμιο: Η Ελλάδα όπως και η παιδεία είναι μια σπουδαία υπόθεση

Συνέντευξη: Τζωρτζίνα Ντούτση / Λήψεις-Μοντάζ: Αλεξάνδρα Γρυπάρη

Λόγω των έκτακτων καιρικών συνθηκών και του επερχόμενου καύσωνα, το Φεστιβάλ Αθηνών και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ανακοινώνουν την αναβολή της συναυλίας «180 χρόνια Πανεπιστήμιο – 180 χρόνια τραγούδια» που είχε προγραμματιστεί για το Σάββατο, 1 Ιουλίου, στο Ηρώδειο.

Η συναυλία θα πραγματοποιηθεί σε ημερομηνία που θα ανακοινωθεί σύντομα.

Για τη διαδικασία επιστροφής χρημάτων, το κοινό θα πρέπει να ακολουθήσει την εξής διαδικασία:

-Αγορές με μετρητά: επιστροφή χρημάτων από τα κεντρικά εκδοτήρια του Φεστιβάλ (Πανεπιστημίου 39, εντός στοάς Πεσμαζόγλου, καθημερινά 9.00-16.00 και Σάββατο 10.00-15.00).

-Αγορές με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες: η επιστροφή των χρημάτων γίνεται αυτόματα με την ακύρωση των εισιτηρίων.

Στο πλαίσιο της μεγάλης συναυλίας που επρόκειτο να γίνει στο Ηρώδειο, οι καθηγητές του ΕΚΠΑ Βαγγέλης Καραμανωλάκης (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας/Ιστορικό Αρχείο) και Λάμπρος Λιάβας (Τμήμα Μουσικών Σπουδών), μίλησαν στην κάμερα του in.gr.

Φέτος συμπληρώνονται 180 χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Πανεπιστήμιο τιμά την επέτειο με ένα πλήθος επιστημονικών και πολιτιστικών δράσεων που θα συνεχιστούν έως το τέλος της χρονιάς και ο κ. Καραμανωλάκης αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Έχουν συντελεστεί ήδη μια σειρά από εκδηλώσεις πολιτιστικές και επιστημονικές, ενώ σχεδιάζονται και καινούριες. Θα γίνει μια μεγάλη έκθεση από τη Βουλή των Ελλήνων, τιμώντας το Πανεπιστήμιο για αυτά τα 180 χρόνια πορείας του Ιδρύματος. Θα υπάρξουν συνέδρια γύρω από την ιστορία του καθώς και για το Πανεπιστήμιο σήμερα. Επίσης προσπαθούμε να στήσουμε θεσμούς που θα ανοίξουν περισσότερο το Πανεπιστήμιο προς την κοινωνία. Όπως για παράδειγμα ένα Open Day προσκαλώντας τα σχολεία να γνωρίσουν τη δράση του. Παράλληλα, τα τμήματα και οι σχολές ετοιμάζουν τις δικές τους εκδηλώσεις προσπαθώντας, από τη μια, να αναδείξουν το επιστημονικό πεδίο το οποίο υπηρετούν, αλλά και να δείξουν τους άρρηκτους δεσμούς της ελληνικής κοινωνίας με το Πανεπιστήμιο».

Δείτε το βίντεο στην αρχή του άρθρου.

• 180 χρόνια ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Μια σύντομη αναδρομή

Το ΕΚΠΑ υπήρξε το πρώτο Πανεπιστήμιο όλης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εγκαινιάστηκε στις 3 Μαΐου 1837 και στεγάστηκε αρχικά στην Πλάκα, στο σπίτι του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη (στον οποίο οφείλεται το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας). Ξεκίνησε με τέσσερεις σχολές: Νομική, Θεολογική, Ιατρική και Φιλοσοφική και τον πρώτο χρόνο παρακολούθησαν τα μαθήματα 52 φοιτητές και πολλοί ακροατές. Ανάμεσα στους ακροατές ήταν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος το 1838 εκφώνησε στην Πνύκα τον περίφημο λόγο του ως πνευματική παρακαταθήκη στη νέα γενιά.

Το κυρίως κτήριο του Πανεπιστημίου, τα γνωστά Προπύλαια, εγκαινίασε τη λειτουργία του το 1841, σε σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν, με δημόσιο έρανο όπου πολλοί Έλληνες και ξένοι συνεισέφεραν τον οβολό τους.

Τα φοιτητικά κινήματα, ήδη από το 1862 με τη έξωση του Όθωνα, αναδεικνύονται διαχρονικά σε μια δυναμική συνιστώσα του ιδρύματος διεκδικώντας εθνικά, πολιτικά, κοινωνικά και πανεπιστημιακά αιτήματα.

Στο τέλος του 19ου αι. και τις αρχές του 20ού αιών το Πανεπιστήμιο ακολούθησε τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές. Το 1890 η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια, Ιωάννα Στεφανόπολι, έγινε δεκτή στην Ιατρική Σχολή, ενώ το 1909 διορίστηκε στην ίδια Σχολή η πρώτη υφηγήτρια, η Αγγελική Παναγιωτάτου. Την ίδια περίοδο η Μαρίκα Κοτοπούλη τραγουδούσε στη σκηνή της επιθεώρησης το «Εγώ είμαι η νέα γυναίκα»!

Το 1911 η κυβέρνηση Βενιζέλου θεσμοθέτησε τον πρώτο οριστικό κανονισμό του Πανεπιστημίου, ενώ ο εθνικός ποιητής Κωστής Παλαμάς υπήρξε ο μακροβιότερος Γραμματέας του (1897-1928).

Η δεκαετία του 1940, με τον Πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο, έγραψε άλλη μια ταραγμένη σελίδα στην ιστορία του Ιδρύματος, με τη στράτευση ενός σημαντικού μέρους του καθηγητικού προσωπικού και χιλιάδων φοιτητών και φοιτητριών στον αγώνα ενάντια στους κατακτητές.

Στη δεκαετία του 1960, το Πανεπιστήμιο, χάρη και στην κατάργηση των διδάκτρων από την κυβέρνηση Παπανδρέου, γνώρισε μια εντυπωσιακή αύξηση των φοιτητών του. Συνθήματα όπως το 1-1-4 ή το 15% για την παιδεία αντήχησαν στους δρόμους της Αθήνας, με το φοιτητικό κίνημα να πρωτοστατεί στις συλλογικές διαμαρτυρίες. Η εξέγερση της Νομικής, τον Φεβρουάριο του 1972 αποτέλεσε μιαν από τις πιο σημαντικές στιγμές του αντιδικτατορικού νεανικού αγώνα

Μετά το 1974, καινοτόμα γνωστικά αντικείμενα εισάγονται στο πρόγραμμα σπουδών, νέες σχολές και τμήματα δημιουργούνται και το Ίδρυμα στελεχώνεται από καινούριο, πολυπληθέστερο επιστημονικό δυναμικό το οποίο έχει στενή σχέση με τη σύγχρονη, διεθνή επιστημονική σκέψη. Η κατάργηση του θεσμού της έδρας συντελεί σε ένα πιο ευέλικτο και σίγουρα πολύ πιο δημοκρατικό τρόπο οργάνωσης της πανεπιστημιακής ζωής.

Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, η θεσμοθέτηση των μεταπτυχιακών σπουδών και τα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας συντελούν καθοριστικά στην ανάπτυξη των ερευνητικών υποδομών του αλλά και των σχετικών δραστηριοτήτων του.

Όλα αυτά τα 180 χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι (φοιτητές, φοιτήτριες, διδακτικό και διοικητικό προσωπικό) πέρασαν από τις αίθουσες του ΕΚΠΑ. Η πλειονότητα όσων στελέχωσαν την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας, τουλάχιστον μέχρι τον Μεσοπόλεμο προέρχεται από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πρόεδροι της δημοκρατίας, πρωθυπουργοί, υπουργοί κ.ά., υπήρξαν μέλη του διδακτικού προσωπικού του, ενώ εξέχουσες διεθνώς προσωπικότητες της επιστήμης και του πολιτισμού, πέρασαν από τα έδρανά του.

Από την ίδρυσή του, το ΕΚΠΑ υπήρξε σε μεγάλο βαθμό, η ραχοκοκαλιά της επιστημονικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της χώρας. Σήμερα, αποτελείται από 8 σχολές και 33 τμήματα, ενώ το προσωπικό του, διδακτικό και διοικητικό, ξεπερνά τους 3.000 ανθρώπους. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριές του, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και υποψήφιοι διδάκτορες υπερβαίνουν τους 65.000.

Τα τελευταία χρόνια, το Ίδρυμα γνωρίζει, όπως και όλη η ανώτατη εκπαίδευση, μια πρωτοφανή μείωση της κρατικής στήριξης στο έργο του, την αποψίλωση του επιστημονικού του δυναμικού και παράλληλα την αποδημία χιλιάδων αποφοίτων του στο εξωτερικό. Σε μιαν εποχή κρίσης και δραματικών αλλαγών καλείται και πάλι να προσαρμοστεί και να αναδιαμορφώσει τη φυσιογνωμία του. Δεν είναι η πρώτη ούτε και η μόνη φορά, όπως αποτυπώνεται και στην ιστορία του η οποία είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τις διαδρομές της ελληνικής κοινωνίας!..

Γι’ αυτό και είναι πάντοτε χρήσιμες οι σχετικές αναδρομές -όπως αυτές που επιχειρούνται με αφορμή την επέτειο των 180 χρόνων- καθώς οδηγούν στην κριτική αποτίμηση και στον αναγκαίο αναστοχασμό σε σχέση με τη θέση και τον ρόλο του Πανεπιστημίου στην Ελλάδα του 21ου αιώνα.

entertainment.in.gr