Φεστιβάλ Γκάιντας στα Τρίκαλα Ημαθίας

Η γκάιντα, ένα από τα αρχαιότερα μουσικά όργανα, χρησιμοποιείται κυρίως σε πανηγύρια και διασκεδάσεις, δίνοντας, με το χαρακτηριστικό της ήχο, έναν ιδιαίτερο τόνο στα τραγούδια και τους χορούς. Οι γκαϊτατζήδες είναι λίγοι σήμερα στη χώρα μας και, κατά κανόνα, μεγάλης ηλικίας. Η παράδοση, όμως, δεν φαίνεται να σβήνει, καθώς τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι μαθαίνουν την τέχνη του συγκεκριμένου μουσικού οργάνου.

Στο πλαίσιο του διημέρου, ο διδάκτωρ Εθνομουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Χάρης Σαρρής, θα «ξεδιπλώσει» την ιστορία της γκάιντας μέσα από διάλεξη.

«Η γκάιντα είναι ένα ελεύθερο πουλί. Δεν φυλακίζεται η μουσική της σε cd και συναυλίες», δήλωσε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ.Σαρρής, προσθέτοντας: «Έχω ανησυχίες για το τι θα γίνει το φουκαριάρικο το όργανο. Ωστόσο, ενώ φαινόταν πως τείνει να χαθεί, τα τελευταία χρόνια έχει πάρει νέα πνοή».
«Το συγκεκριμένο όργανο κουβαλάει το γλέντι, την έκσταση και τη μέθεξη του γλεντιού. Είναι ένα όργανο της παρέας. Ο γκαϊτατζής δεν είναι επαγγελματίας που ανεβαίνει στην πίστα. Παίζει για την παρέα. Σε εποχές όπου κυριαρχούν τα πλαστικά προϊόντα της μουσικής βιομηχανίας, μου φαντάζει φυσικό και υγιές να υπάρχει τάση επιστροφής στην παρέα και το γλέντι», τόνισε ο κ.Σαρρής.
Ο μουσικολόγος εκπόνησε το 1995 σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών διδακτορική διατριβή πάνω στην γκάιντα. Όπως αναφέρει, εκείνο το διάστημα το συγκεκριμένο όργανο ήταν στα χέρια μιας «χούφτας» γερόντων που ο πιο �πιτσιρικάς ήταν 70 χρόνων.

Οι επισκέπτες που θα βρεθούν στις 20 και 21 Αυγούστου, στα Τρίκαλα του νομού Ημαθίας, θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν παραδοσιακές μελωδίες, χορευτικά συγκροτήματα αλλά και το σεμινάριο παραδοσιακών χορών από την περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας με τον επίκουρο καθηγητή ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ, Ιωάννη Πραντσίδη.
Επιπλέον, τα παιδιά θα μπορούν να κατασκευάσουν παλιά παραδοσιακά παιχνίδια.

Η δομή της γκάιντας
Η γκάιντα είναι ένα είδος άσκαυλου, δηλαδή ένα είδος μουσικού πνευστού οργάνου, αποτελούμενο από τον ασκό, το επιστόμιο και το τμήμα παραγωγής ήχου.
Το τελευταίο απαρτίζεται από δύο ξεχωριστούς αυλούς: ο ένας παράγει τη μελωδία και ο άλλος παράγει ένα φθόγγο που κρατάει το ίσο.
Ο ασκός παρέχει τον αυλό με αέρα. Πρόκειται για ένα αεροστεγή σάκο από δέρμα προβάτου ή κατσίκας. Όταν ο ασκός έχει συμπιεστεί με το χέρι του παίκτη, αναγκάζεται ο αέρας να περάσει μέσα από τον αυλό για να δημιουργήσει ήχο.
Το επιστόμιο είναι ένας ξύλινος κωνικός σωλήνας, από όπου ο γκαϊτατζής φυσάει και γεμίζει τον ασκό με αέρα. Τα υλικά κατασκευής του επιστόμιου και των αυλών είναι από ξύλο δαμασκηνιάς, ακρανιάς ή αμυγδαλιάς.
Ο αυλός για τη μελωδία έχει συνήθως επτά οπές μπροστά και μια πίσω. Είναι κυλινδρικός και μοιάζει με φλογέρα. Το δεύτερο τμήμα παραγωγής ήχου, είναι ένας μακρύς σωλήνας χωρίς τρύπες και παράγει ένα μονότονο ήχο.
Οι Μακεδόνες και οι Θρακιώτες τη λένε γκάιντα, οι νησιώτες τσαμπούνα, οι Κρητικοί ασκομαντούρα και οι Πόντιοι τουλούμι.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ