«Πορτραίτο του πατέρα σε καιρό πολέμου»: πρεμιέρα στο Goethe

«Πώς ν’ αντισταθείς στη βαρβαρότητα με στοχασμό, με ποίηση, με τέχνη;» αναρωτιέται ο Τίμων Κουλμάσης στο ντοκιμαντέρ του «Πορτραίτο του πατέρα σε καιρό πολέμου» που κάνει πρεμιέρα στο Goethe-Institut Athen, με ελεύθερη είσοδο.

Ο Κουλμάσης είναι έλληνας σκηνοθέτης και σεναριογράφος που εργάζεται σε Παρίσι και Αθήνα. Οι ταινίες του, μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, συμμετείχαν στα φεστιβάλ των Καννών, Βενετίας, Βερολίνου, Λοκάρνο, Μόντρεαλ κ.α. και έχουν αποσπάσει διάφορα βραβεία.

Στο ντοκιμαντέρ «Πορτραίτο του πατέρα σε καιρό πολέμου», μια συμπαραγωγή Γερμανίας, Γαλλίας, Ελλάδας, με φόντο τη γερμανική κατοχή στην Ελλάδα, παρακολουθούμε την αφήγηση της ιστορίας ενός έρωτα, του Πέτρου Κουλμάση, βοηθού Καθηγητή στο Γερμανικό Επιστημονικό Ινστιτούτο της Αθήνας, και της νεαρής φοιτήτριας στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, Νέλλης Ανδρικοπούλου, με οδηγό τα γράμματα του Πέτρου Κουλμάση.

Πάνω από χίλιες σελίδες, γραμμένες σχεδόν καθημερινά από το 1938 έως το 1944. Τα γράμματα αυτά δεν διηγούνται μόνο μια ερωτική ιστορία, αποκαλύπτουν ένα πανόραμα της καθημερινής ζωής δυο νέων στην Αθήνα της κατοχής, αλλά και τη λειτουργία του Γερμανικού Επιστημονικού Ινστιτούτου ως καταφυγίου αντιστασιακών φοιτητών. Ταυτόχρονα σκιαγραφούν και τη μυστηριώδη μορφή του φίλου τους, Rudolf Fahrner, ιδρυτή του Γερμανικού Επιστημονικού Ινστιτούτου της Αθήνας, ενός από τους ελάχιστους συντρόφους των αδερφών Stauffenberg στη δολοφονική απόπειρα κατά του Χίτλερ (20 Ιουλίου 1944).

Αργότερα, όταν ο Πέτρος Κουλμάσης αναγκάζεται να επιστρέψει στη Γερμανία, τα γράμματα περιγράφουν, κυριολεκτικά, το τέλος ενός κόσμου:

«Μετά ήρθε το αναπάντεχο και ασύλληπτο βάρος του πεπρωμένου. Στο λυκόφως του ουμανισμού. Η επίθεση γίνεται ενάντια στον άνθρωπο αυτόν καθ’αυτόν. Το ζήτημα είναι αν θα νικήσει το τεχνητό ρομπότ ή ο φανατισμένος πιστός του Εγώ ή ο δαιμονοποιημένος άνθρωπος της μάζας ή αν η Ευρώπη θα εξακολουθήσει να υπάρχει: ο Goethe και ο Hegel. Άνθρωποι με αξίες. Το καρφί από το οποίο κρέμεται ο κόσμος σπάει. Το ερώτημα είναι αν γίνεται να το ξανακαρφώσουμε.»
Πέτρος Κουλμάσης, συγγραφέας, αρθρογράφος (1914-2003)

Ο γιος του Πέτρου Κουλμάση, ο Τίμων Κουλμάσης, γεννημένος όπως και ο πατέρας του στη Γερμανία, έζησε εκεί από κοντά την αντίσταση της οικογένειάς του κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα, όπως και τα ανήσυχα χρόνια της δεκαετίας του 1970 στη Γερμανία. Αθεράπευτα αισιόδοξος, κινηματογραφεί με πόνο και πίστη στην ποίηση της ζωής και ποντάρει στον κινηματογράφο και την αξιοπρέπεια στη ζωή.

Η Δρέσδη ασπρόμαυρη, συνυφασμένη γύρω της ανάμνηση, σαν κλειδαρότρυπα στην ιστορία. Και η Αθήνα, σε πείσμα όλων των καταστάσεων, φωτεινή κι ολάνοιχτη. Από την Ομήρου η Νέλλη, ξεναγός στην ταινία, κοιτά κατάματα τον επιστολογράφο, τον καιρό της γερμανικής κατοχής στην Αθήνα, εμάς σήμερα, θαρραλέα, ελεύθερη, δυνατή. Τα δικά της γράμματα προς τον Πέτρο Κουλμάση δεν σώζονται, όμως την απάντησή της τη δίνει στην ταινία. Κι είναι απάντηση αφοπλιστική, συμφιλιωτική.

Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2016, 20:30
Goethe-Institut, Ομήρου 14-16, Αθήνα, Τηλ. 210 3661000

Ακολουθεί συζήτηση με το κοινό και τους: Τίμωνα Κουλμάση, Φαίδρα Κουτσούκου, ιστορικό-εκπαιδευτικό, Εύα Στεφανή, ντοκουμενταρίστρια, Αν.Καθηγήτρια Ιστορίας και Θεωρίας του Κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Συντονίζει ο Καθηγητής Νικόλαος Τζαβάρας, ψυχίατρος, ψυχαναλυτής.

ΤΙΜΩΝ ΚΟΥΛΜΑΣΗΣ – ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ

Ταινίες μυθοπλασίας

1987/89 – THE WASTE LAND – (35μμ, ασπρόμαυρο, 90′)
Διεθνές Φεστιβάλ Καννών 1988
Α’ Βραβείο στο Φεστιβάλ Νέων Σκηνοθέτων του Belfort 1987

2004 – ΠΡΙΝ ΤΗ ΝΥΧΤΑ – (35μμ, ασπρόμαυρο, 80′)
Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης-συμμετοχή στο διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα
συμμετοχή: Istanbul, La Rochelle, Barcelona

2005 – ΤΙ ΧΡΩΜΑ ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΤΟΙΧΟΙ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΣΑΣ; – (35μμ, έγχρωμο, 18′)
Διεθνές Φεστιβάλ Βενετίας 2005 – επίσημη συμμετοχή
Διεθνές Φεστιβάλ Locarno 2006 – επίσημη συμμετοχή
συμμετοχή: Φεστιβάλ Montpellier, Dubai, Bilbao, Triest, Siena, New York, Lausanne…

Ντοκιμαντέρ

1994 – ULRIKE MARIE MEINHOF – (ντοκιμαντέρ, 16μμ, έγχρωμο, 61′)
Διεθνές Forum Νέου Κιν/φου, Φεστιβάλ του Βερολίνου 1995
Βραβείο Europa 1994, Βραβείο αργυρό Fipa, Βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ, Montreal 1995
συμμετοχή: Φεστιβάλ Μασσαλίας, Lussas, Φλωρεντίας (dei Popoli), Nyon…

1996/97 – ΣΙΝΑΣΟΣ – ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ – συν-σκηνοθεσία με την Ηρώ Σιαφλιάκη
(ντοκιμαντέρ, 16μμ, έγχρωμο, 61′)
Α’ Κρατικό Βραβείο Ελλάδας 1998, Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Κιν/φου Θεσσαλονίκης 1997, Βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ της Μεσογείου, Παλέρμο 1997, Βραβείο Ειρήνης και Φιλίας Αμπντι Ιπεκτσί 1999, Α’ Βραβείο Ευρωπαικού ντοκιμαντέρ, Στρασβούργο 2001,
συμμετοχή: Φεστιβάλ Μασσαλίας, Μονάχου, Ν.Υόρκης…

2000 – ANIS N. – ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΣ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ; (ντοκιμαντέρ, βίντεο, έγχρωμο, 52′)

2003 – ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ – συν-σκηνοθεσία με την Ηρώ Σιαφλιάκη – (ντοκιμαντέρ, 16μμ, έγχρωμο, 64′)
συμμετοχή: Θεσσαλονίκης, Fipa, Istanbul, La Rochelle, Haifa, Montpellier

2006 – ΜΑΡΘΑ – συν-σκηνοθεσία με την Ηρώ Σιαφλιάκη (ντοκιμαντέρ, βίντεο, έγχρωμο,26′)
συμμετοχή: La Rochelle

2007 – ΜΙΧΑΛΗΣ – συν-σκηνοθεσία με την Ηρώ Σιαφλιάκη (ντοκιμαντέρ, βίντεο, έγχρωμο,26′)

2009 – ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΤΑΚΗΣ – ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΕΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΣΚΟΠΕΥΤΗ – συν-σκηνοθεσία με την Ηρώ Σιαφλιάκη (ντοκιμαντέρ, βίντεο, έγχρωμο,45′)
συμμετοχή: La Rochelle 2010, Fogdoc Αθήνα 201o, Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκη 2011

2010 – ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ – Η ελληνική εκπομπή της Deutsche Welle κατά τη διάρκεια της δικτατορίας – (ντοκιμαντέρ, βίντεο, έγχρωμο, 80′)
Βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ, London Greek Film Festival 2010
συμμετοχή: Los Angeles Greek Film Festival 2010, Chicago Greek Film Festival 2011, FogDoc Αθήνα 2010, Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδα 2010, Semaine du Cinéma Grec Strasbourg 2011, Rencontres d’Averroes Marseille 2012, XVI Rencontres Ethnologie et Cinéma Grenoble 2012, Festival International du Cinéma Méditerranéen 2014

2016 – ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΙΡΟ ΠΟΛΕΜΟΥ – (ντοκιμαντέρ, βίντεο, έγχρωμο, 80′)

entertainment.in.gr